„Co się stało w 966 roku?” – P. Urbańczyk – recenzja

W 2016 roku przypada 1050. rocznica przyjęcia chrztu przez Mieszka I. Z tej okazji odbywają się liczne uroczystości, konferencje, wydawane są okolicznościowe publikacje. Jest to bowiem dobra okazja, aby zastanowić się nad sytuacją, która skłoniła polskiego władcę do podjęcia tak ważnej, dla dalszych losów państwa, decyzji. Zagadnienie to nurtuje badaczy od samego początku. Wobec braku wystarczających źródeł pozostają tylko domysły.

Nakładem Wydawnictwa Zysk ukazała się książka prof. dr hab. Przemysława Urbańczyka Co się stało w 966 roku?. Autor korzystając ze swojej wiedzy archeologicznej ukazuje możliwe okoliczności oraz przyczyny podjęcia przez Mieszka I tej ważnej decyzji.

Jak pisze sam autor, celem miało być zapoznanie czytelnika z aktualnym stanem ustaleń nad zagadnieniem chrztu księcia. Dostępne źródła zarówno historyczne jak i archeologiczne dostarczają bowiem więcej pytań niż odpowiedzi, dlatego warto aby każdy mógł zapoznać się z aktualnym stanem badań.

Praca składa się z siedmiu rozdziałów, na kartach których autor porusza najważniejsze aspekty konwersji Mieszka I. Wśród poruszanych kwestii znalazły się takie zagadnienia jak próba ustalenia pochodzenia władcy, dokładna data przyjęcia sakramentu, czy też próba odnalezienia początków państwa wczesnopiastowskiego. Autor przedstawia powszechnie przyjęte i funkcjonujące teorie. Nie ogranicza się jednak tylko do tego. Ukazuje bowiem argumenty popierające dane tezy, ale także konfrontuje je z najnowszymi ustaleniami prowadzonych badań. Jest to więc interdyscyplinarne ujęcie tematu. Przytaczane są bowiem ustalenia historyków, antropologów, a także archeologów. Pozwala to na dogłębne zbadanie tematu i wyciągnięcie własnych wniosków.

Autor poświęca dużo uwagi także na przeanalizowanie okoliczności, które skłoniły władcę do tak radykalnego, jak na ówczesne czasy, kroku. Ukazanie ówczesnej sytuacji geopolitycznej, a także perspektyw wynikających z podjętych działań, pozwala każdemu czytelnikowi dostrzec motywy, które tak naprawdę kierowały Mieszkiem I. Wynika z tego jednoznacznie, iż była to decyzja głównie polityczna majaca na celu wzmocnić pozycję monarchy, a także zapewnić mu opiekę oraz wsparcie pozostałych państw kręgu chrześcijańskiego. Sam zaś akt konwersji w początkowej fazie ograniczał się tylko do elit ówczesnego państwa.

Ważnym aspektem poruszanym w książce jest także szukanie odpowiedzi na pytanie kim tak naprawdę był Mieszko I. Autor skupił się tutaj na ukazaniu dwóch koncepcji pochodzenia władcy: normańskiej oraz morawskiej. Obie, choć wątpliwe, budzą sporo kontrowersji. Podobnie jak teza, iż Mieszko mógł być od urodzenia chrześcijaninem.

Cennym atutem pracy jest fakt, iż prof. Urbańczyk nie boi się kreować także własnych koncepcji. Korzysta tutaj głównie ze swojej wiedzy archeologicznej oraz dostępnych wyników badań. Daje to nowe spojrzenie na utarte dotąd poglądy oraz pozwala spojrzeć z szerszej perspektywy na omawiane zagadnienia.

Podsumowując, pozycja ta jest godna polecenia dla każdego, kogo interesuje dane zagadnienie. Książka doskonale wpisuje się w bieżącą dyskusję o początkach państwa polskiego. Ukazuje aktualny stan wiedzy na poruszany temat, powołując się na najnowsze wyniki badań, a także ustalenia z takich dziedzin jak onomastyka, dendrochronologia czy też numizmatyka, co znacznie wzbogaca wartość pracy. Dużym atutem książki jest fakt, iż autor przedstawia możliwe koncepcje nie narzucając czytelnikowi żadnej z nich. Przytoczenie argumentów za i przeciw pozwala odbiorcy dokonać własnych osądów. Na plus jest także dołączenie dobrej jakości kolorowych ilustracji, które prezentują wyniki archeologicznych rekonstrukcji.

Plus/minus:

Na plus:

+ tematyka

+ język

+ ukazanie aktualnego stanu badań

+ ilustracje

+ podanie literatury uzupełniającej

Na minus:

- brak przypisów

Tytuł: Co się stało w 966 roku?

Autor: Przemysław Urbańczyk

Wydawca: Zysk i S-ka

Rok wydania: 2016

ISBN: 978-83-7785-900-1

Liczba stron: 166

Okładka: twarda

Cena: 29,90 zł

Ocena recenzenta: 9/10

^{Korekta: Patrycja Grempka}

^{Redakcja merytoryczna: Malwina Lange}