Tragiczny koniec pewnego małżeństwa – Amy Robsart i Robert Dudley

8 września 1560 r. dom Roberta Dudleya stał prawie pusty. Pan domu przebywał w Windsor Castle razem z dworem Elżbiety I. Zabawę i beztroską atmosferę przerwało przybycie jednego ze służących Roberta. Lady Dudley została znaleziona martwa. Rozpoczęło się śledztwo, którego wyniki nie zostały przez wielu uznane za w pełni wiarygodne. Do dziś powstają coraz to nowe teorie dotyczące przyczyn śmierci Amy Robsart.

Historia związku Roberta Dudleya i Amy Robsart to opowieść o miłości i zazdrości zakończona ogromną tragedią. Wszystko zaczęło się w 1549 r. Oboje mieli po siedemnaście lat i szybko zapałali do siebie uczuciem. Na ich ślubie obecny był sam król Edward VI. Małżeństwo nie przyniosło rodzinie Dudleyów zbyt wielu korzyści. Rodzina Amy nie miała dużych wpływów politycznych ani bogactwa. Związek syna jednego z najpotężniejszych ludzi w Anglii, wkrótce księcia Nothumberland, z córką prowincjonalnego szlachcica był nieomal mezaliansem. Młodzi jednak o tym nie myśleli. Nie ulega wątpliwości, że związek ten został zawarty z miłości.

Dzieje małżeństwa z wielką historią w tle

Jane Grey

Małżonkowie przeszli ciężkie chwile, gdy po śmierci króla Edwarda VI ojciec Roberta zaangażował się w osadzenie na tronie żony swego syna Guildforda – lady Jane Grey. Mąż Amy także zaangażował się w całą aferę. Jego zadaniem było aresztowanie następczyni tronu – Marii Tudor. Królewna, zawiadomiona o wszystkim przez swoich sojuszników, uciekła. Kiedy po dziewięciu dniach córce Henryka VIII udało się zdobyć tron, na całą rodzinę Dudleyów spadły represje. Również na Roberta, który został osadzony w twierdzy Tower. Spotkał tam  księżniczkę Elżbietę, którą uwięziono za spiskowanie przeciw siostrze. Amy cały czas pozostała wierna mężowi i odwiedzała go w Tower. Nie zdawała sobie sprawy z faktu, że Robert poznał za więziennymi murami kobietę, która nie pozostała mu obojętna. Według legendy Dudley i księżniczka Elżbieta spotykali się podczas spacerów i tam nawiązała sięmiędzy nimi nić porozumienia. Oboje obawiali się o swoje życie. Ojciec Roberta oraz jego brat Guildford zostali straceni, a wobec księżniczki toczyło się śledztwo. Królowa nie zdecydowała się jednak oficjalnie wszcząć procesu wobec swojej siostry. Roberta Dudleya zwolniono z Tower w październiku 1554 r. Został nawet przyjęty na służbę u króla Filipa. Para królewska nie doczekała się jednak dziedzica. Kiedy okazało się, że Maria cierpi na ciążę urojoną, król opuścił Anglię, składając wizytę  w królestwie żony jedynie po to, by prosić o pomoc w wojnie, którą toczył z Francją. Królowa zmarła w 1557 r. Na tron wstąpiła jej siostra Elżbieta. Dla Dudleya oznaczało to ogromną zmianę.

Robert rozpoczął służbę na dworze. Został mianowany koniuszym królowej i spędzał z nią coraz więcej czasu. Radości męża nie podzielała jednak Amy. Pozostała ona na prowincji, gdzie zarządzała domem. Przywiązanie władczyni do koniuszego zaobserwowali nawet wysłannicy innych państw. Mówiło się, że Elżbieta zwleka z zawarciem małżeństwa z którymś z europejskich książąt, gdyż chce związać się właśnie z Robertem. Zdawało się, że na przeszkodzie stała tylko Amy. Nawet najwierniejsi słudzy królowej zwracali uwagę, że zachowuje się niestosownie. Ona jednak zbywała ich obawy. Nie można stanowczo stwierdzić, aby między Robertem i jego żoną doszło do zerwania stosunków. W 1558 i 1559 r. lord Dudley często odwiedzał swoją małżonkę. Korespondencja między nimi również wskazywała na poprawne relacje. Jednakże do Amy dochodziły pogłoski o relacji łączącej jej męża z Elżbietą. Modliła się do Boga, by wybawił ją z rozpaczliwej sytuacji.

Lady Dudley w 1559 r. przeprowadziła się do Cumnor. Zbudowane w XIV w. domostwo należało do Anthoniego Forstera. Był on znajomym małżeństwa i udostępnił im swoją rezydencję. W niedzielę 8 sierpnia dom był niemal pusty. Amy odesłała służbę i dworzan na jarmark w Abingdon. Jedna z dam służących żonie lorda Roberta nie chciała opuścić domu, co spotkało się z dużym niezadowoleniem jej pracodawczyni. Ostatecznie pozostała w domostwie. Mimo to zazwyczaj pełen ludzi dom był opustoszały. Amy zjadła obiad w towarzystwie tylko jednej damy, która nie zdecydowała się udać do miasteczka. W ciągu następnych godzin doszło do tragedii. Martwa Lady Dudley została znaleziona u podnóża schodów.

Co się wydarzyło 8 sierpnia? Teorie na temat śmierci lady Amy

Amy Robsart

Robert Dudley o całej tragedii wiedział już następnego dnia. Wezwano koronera, który miał zbadać całą sprawę. Mąż jednak nie udał się natychmiast na miejsce tragedii. Wysłał tam swojego kuzyna – Thomasa Blounta. Chciał, by ten składał mu na bieżąco relacje z sytuacji. Thomas wywiązał się z tego zadania znakomicie. Regularnie słał do lorda Roberta obszerne raporty z toczącego się śledztwa. Sam również dowiadywał się o rozwoju sytuacji, by nie dać się niczemu zaskoczyć.

Początkowo powszechnie uważano, że śmierć Amy była nieszczęśliwym wypadkiem. W raporcie koronera stwierdzono, że przyczyną śmierci lady Dudley był upadek ze schodów, na skutek którego złamała ona kark. Nie odkryto żadnych innych śladów zranień. Oficjalnie uznano, że Amy zmarła wskutek wypadku. Do dziś jednak nie ma pewności, czy tak było w rzeczywistości.

Robert Dudley miał na dworze tyle samo przeciwników, co zwolenników. Uważano, że wywiera zbyt duży wpływ na królową. Ich poufałe stosunki budziły w wielu niesmak. Szybko zaczęły pojawiać się pogłoski, jakoby to Robert zamordował swoją żonę, by móc poślubić Elżbietę. Pojawiły się również przypuszczenia, że to królowa nakazała zamordować swoją rywalkę. Domysły te wydają się nieprawdopodobne. Amy nie sprawiała Robertowi problemów. Nie zachowały się relacje, w których wyrażałaby swoje niezadowolenie lub okazywała mężowi zazdrość z powodu łączących go z królową relacji. Ponadto trudno sobie wyobrazić, by sam Dudley mógł snuć plany dotyczące poślubienia Elżbiety. Pomijając fakt, że był jej poddanym, warto zwrócić uwagę na jego pochodzenie. Dudleyowie od dwóch pokoleń kojarzeni byli z zarzutami o zdradę. Ojciec Roberta – John Dudley –usiłował osadzić na tronie Anglii własną szwagierkę. Pozbawiłoby to korony nie tylko Marię– prawowitą następczynię króla Edwarda VI – ale także jej siostrę. Nie wydaje się więc prawdopodobne, żeby królowa lub Dudley rozważali kiedykolwiek na poważnie małżeństwo. Co więcej, okoliczności związane z nagłą śmiercią lady Amy i związane z nią domysły sprawiły, że lord Robert nie mógł wstąpić w tamtym okresie w żaden związek małżeński, nie wywołując przy tym skandalu i nie ściągając na siebie podejrzeń o żonobójstwo. Co prawda ambasador hiszpański Alvaro de Quadra twierdził, że lady Amy obawiała się o swoje życie. Według niego sądziła, że może zostać otruta. Nie wiadomo jednak skąd miał takie informacje. Wspominał także – jako jedyny – o tym, że Robert rozważał rozwód. Inne źródła nie odnotowują jednak tego faktu1 . Nie można jednak zaprzeczyć, że nie tylko ambasador spodziewał się, że Dudley będzie mógł wkrótce ponownie wstąpić w związek małżeński. Przyczyna tych pogłosek była prosta. Amy poważnie chorowała. Według ostatnich teorii mogła cierpieć na raka piersi. O dolegliwościach lady Dudley wspominał chociażby de Quadra. Niektórzy badacze rozważają, czy przerzuty do kości nie osłabiły jej, co z kolei mogło sprawić, że niewinny wypadek zakończył się śmiercią2 .

Robert Dudley

Po oficjalnym raporcie na temat przyczyn śmierci Amy nie ustały domysły co do udziału w tej tragedii jej męża. Rektor Coventry, Thomas Lever, napisał nawet do członków Tajnej Rady z informacją, że w okolicy szerzą się plotki i okoliczni mieszkańcy domagają się gruntownego wyjaśnienia sprawy. Wątpliwości odnośnie do przyczyny śmierci lady Dudley miał także jej przyrodni brat – Appleyarde. Kilka lat po tragedii twierdził, że została ona zamordowana. Warto jednak zauważyć, że nawet niechętny Robertowi lord Cecil(minister Elżbiety I i jej najbardziej wpływowy doradca, a także przeciwnik polityczny Dudleya) uważał, iż nie stał on za śmiercią żony.

Inna teoria mówi, że lady Dudley popełniła samobójstwo. Bez wątpienia jej małżeństwo z Dudleyem nie było związkiem z rozsądku. Oboje w chwili ślubu byli zakochani. Z czasem jednak uczucie ze strony Roberta znacznie osłabło. Coraz więcej czasu spędzał na dworze z królową, która niemal jawnie okazywała mu swoje uczucia. Amy odgrywała zaś w życiu Roberta coraz mniejszą rolę. Ponadto jej ewentualna choroba mogła powodować cierpienie, od którego chciała uciec. Teorię o samobójstwie uprawdopodobniałoby zachowanie lady Dudley w dniu jej śmierci: odesłanie służby i chęć samotnego pozostania w domu. Wspomniane poprawne relacje między małżonkami nie oznaczają, że Amy nie raniło postępowanie męża. To, że mogła sama odebrać sobie życie, rozważał także Blount. Wnioski takie wysnuł z rozmowy z jedną z jej dwórek. Miała ona powiedzieć, że codziennie modliła się, by Bóg odebrał jej pani rozpacz. Później jednak zaprzeczyła, by miała na myśli popełnienie przez Amy samobójstwa i stwierdziła, że powiedziała zbyt wiele. Wkrótce po śmierci żony Roberta pojawiły sie także pogłoski o jej problemach psychicznych, co uzasadniałoby teorię, jakoby odebrała sobie życie3 .

Dziś nie sposób jednoznacznie rozstrzygnąć przyczynę śmierci Amy. Możemy jedynie snuć teoriew oparciu o relacje, które dotrwały do naszych czasów. Warto jednak pamiętać, że żadna z osób, która relacjonowała śmierć lady Dudley oraz snuła domysły na ten temat, nie była świadkiem wydarzeń, które rozgrywały się w opustoszałym domu. Raport powstały po śmierci Amy stwierdził, że straciła ona życie na skutek wypadku. Z pewnością bezpośrednią przyczyną jej śmierci było złamanie karku. O tym, z jakich przyczyn doszło do upadku lady Robsart, można jedynie spekulować. Nie wydaje się prawdopodobnym, by w śmierć kobiety zaangażowane były osoby trzecie. Nigdy się nie dowiemy, co dokładnie wydarzyło się tego dnia na schodach w Cumnor.

Bibliografia:

1. Aird I., The death of Amy Robsart, „The English Historical Review”, 278(71)/Jan., 1956.
2. Hartweg C., The death of Amy Robsart: Accident? Or Suicide?, „allthingsrobertdudley.wordpress.com” z dnia 07 września 2012, https://allthingsrobertdudley.wordpress.com/2012/09/07/the-death-of-amy-robsart-accident-or-suicide/(dostęp 08 sierpnia 2016).
3. NealeJ. E., Elżbieta I, Warszawa 1981.
4. Starkey D., Elżbieta I. Walka o tron, Warszawa 2008.

Więcej o historii Anglii przeczytasz klikając na poniższą grafikę:

^{Redakcja merytoryczna: Aleksandra Cyfrowicz
Korekta językowa: Wiktoria Wojtczak}

1. C. Hartweg, The death of Amy Robsart: Accident? Or Suicide?, „allthingsrobertdudley.wordpress.com” z dnia 07.09.2012, https://allthingsrobertdudley.wordpress.com/2012/09/07/the-death-of-amy-robsart-accident-or-suicide/(dostęp 08.08.2016).   [↩]
2. I. Aird, The death of Amy Robsart, „The English Historical Review”, 278(71)/ Jan., 1956. [↩]
3. Ibidem. [↩]