Cztery ciekawostki o I wojnie światowej

Pierwsza wojna światowa, często nazywana także Wielką Wojną, została przyćmiona przez kolejny konflikt światowy. O wiele więcej publikacji naukowych oraz filmów dotyczy konfliktu z lat 1939-1945. Warto jednak zwrócić uwagę na kilka ciekawostek związanych z pierwszym globalnym konfliktem.

Wrak samolotu von Richthofena

Lotnictwo wojskowe

W latach 1914–1918 nastąpił gwałtowny rozwój lotnictwa wojskowego. Oprócz istniejących samolotów rozpoznawczych zadebiutowały także maszyny myśliwskie oraz bombowe. Dotychczas piloci pozostawali dla szerszej publiki anonimowi. Wraz z pojawieniem się myśliwców sytuacja uległa zmianie. Opinia publiczna potrzebowała bohaterów. Obok wodzów pojawili się sławni piloci. Wizerunek „podniebnego rycerza„ miał inspirować ludność do wysiłku wojennego. Ważnym atutem propagandowym asów myślistwa była ”czystość” walki w przestworzach, tak bardzo odmienna do błota wojny okopowej. Do najlepszych pilotów należeli m.in. Manfred von Richthofen (od koloru samolotów, na których latał nazywany Czerwonym Baronem), Ernst Udet, Werner Voss, Max Immelman, Oswald Boelcke, Albert Ball oraz William Alexander1 .

Gazy bojowe

Jednym z symboli wielkiej wojny był gaz. Pomysł wykorzystania broni chemicznej zrodził się w głowie niemieckiego profesora Fritza Habera. Na makabryczną ironię zakrawa fakt, że Haber po wojnie współpracował przy opracowywaniu Cyklonu B (z pochodzenia był Żydem). Pierwsze ataki gazowe przy wykorzystaniu chloru przeprowadzono w 1915 r. pod Bolimowem (front wschodni) oraz pod Ypres (front zachodni). Nowa broń okazała się dużym problemem nie tylko dla atakowanych, lecz także dla atakujących. Zmiana kierunku wiatru sprawiała, że nacierający żołnierze padali ofiarą własnej broni. Do końca wojny opracowano ponad 60 rodzajów gazu. Do najsłynniejszych należały iperyt, fosgen i luizyt2 .

Hełmy

Początek wojny pozycyjnej spowodował wzrost strat. Paradoksalnie żołnierze ukryci w okopach byli bardziej narażeni na urazy głowy niż w otwartym polu. Spowodowane to było wykorzystywaniem przez walczące armie artylerii stromotorowej. Żadne państwo przed wojną nie wprowadziło hełmów. Żołnierze wymaszerowali z koszar w 1914 r. w czapkach. Co prawda Niemcy posiadali pickelhauby, były to jednak hełmy wykonane z utwardzanej skóry, nie gwarantujące dobrej ochrony.

Pierwszym państwem, które zdecydowało się na wprowadzenie metalowej ochrony głowy była Francja. Już w 1915 r. powstał bardzo udany model wz.15, tzw. Adrian wz.15. Nazwa pochodzi od płk. Louisa Adriana, przewodniczącego komisji powołanej do opracowania ochrony głowy. W ślad za Francuzami poszli Brytyjczycy. Ich konstrukcja hełm Mk.1, tzw. Hełm Brodiego wzorowany był na średniowiecznych kapalinach. Płaski, przypominający talerz, idealnie nadawał się do ochrony głowy i ramion w okopie, w otwartym polu sprawdzał się znacznie gorzej. Ostatnim państwem, które wprowadziło hełmy były Niemcy. Podobnie jak w przypadku Brodiego inspiracją były średniowieczne konstrukcje. Niemiecki hełm M16 (Stahlhelm) wzorowany był jednak na saladzie. Dzięki temu chronił także potylicę. Niemieckie hełmy, choć cięższe od pozostałych gwarantowały lepszą ochronę

Trzy opisane rodzaje hełmów zostały rozpowszechnione w innych państwach. Stahlhelm np. w Austro-Węgrzech, Ardian wz.15 w Rosji, Mk.1 w USA3 .

Straty

W momencie zakończenia pierwsza wojna światowa była najkrwawszym konfliktem rozegranym na starym kontynencie. Po stronie Ententy poległo 5,5 mln żołnierzy, Państwa Centralne straciły 2,9 mln walczących. Średnio na dobę ginęło 6300 ludzi4 .

Bibliografia

Chwalba Andrzej, Samobójstwo Europy. Wielka Wojna 1914 – 1918, Kraków 2014

Mordawski Hubert, Siły powietrzne w I wojnie światowej, Wrocław 2008.

1. H. Mordawski, Siły powietrzne w I wojnie światowej, Wrocław 2008. [↩]
2. A. Chwalba, Samobójstwo Europy. Wielka Wojna 1914 – 1918, Kraków 2014, s. 416 – 422. [↩]
3. Tamże, s. 407 – 408. [↩]
4. Tamże, s. 619 – 628. [↩]