Sąsiedzi ludobójcy. Wstrząsające historie ocalałych z Wołynia

To nie bezimienne bandy barbarzyńców mordowały Polaków na Wołyniu, a ich sąsiedzi. Ludzie, którzy byli przyjaciółmi, a nawet stanowili mieszaną rodzinę. Jedni nie ostrzegali, inni zadawali śmiertelne ciosy siekierami. Ilość wspomnień ocalałych Polaków świadczy o tym, że takie zbrodnie nie należały do wyjątkowych.

Tatuś na zimę zawsze mu dawał świnię, dawał mu zboże

Panorama Dubna

Irena Gajowczyk ze wsi Hurby w powiecie dubieńskim cudem ocalała z rzezi wołyńskiej, w której zginęli oboje jej rodzice. Widziała to na własne oczy. Matkę zabito okrutnie, obcinając jej wcześniej piersi. Ojca zabił Iwan. Robotnik w gospodarstwie jej rodziców. Jego rodzina była biedna, za wsparcie pomagał ojcu Gajowczyk na roli. Zimą dostawał świnię i zboże na przetrwanie. Obiecywał, że jak tylko będzie się coś dziać ostrzeże ojca przed atakami. Ba, nawet zdarzało się, że spał z jej ojcem w jednym łóżku, by potem zabić. Rodzina - już bez zabitej wcześniej matki - uciekała przed rzezią, ale natknęła się w lesie na banderowców. Wśród nich był Iwan. Gajowczyk widziała jak też mordował. Ojciec zginął straszną śmiercią. Przywiązany do drzewa i oskórowany.

Poszedł się golić w niedzielę do niego i on go zamordował

Ojciec iej z ocalałych kobiet bywał weselnym starostą u Ukraińców. Później był też w kumach. Jak opowiada kobieta dobrze żył z ukraińskimi sąsiadami z okolic Włodzimierza Wołyńskiego, gdzie mieszkali. Jej ojciec dostał się jednak do niemieckiej niewoli, ale rodzina złożyła się na człowieka o imieniu Wiktor, który pojechał w jego miejsce. Dzięki temu jej ojciec mógł powrócić  do domu. Nie zginąwszy z rąk niemieckiego okupanta zginął u sąsiadów. Poszedł się do nich golić w niedzielę. Wtedy syn jednego z kumów zabił go.

Czytaj także → Rzeź wołyńska. Ludobójstwo dokonane na Polakach na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej

Akcja trwała około godziny. Cała wieś spłonęła

Zbrodnia w Lipnikach, zamordowani Polacy. Podobnych rzezi ukraińscy nacjonaliści dokonali na całym Wołyniu

Relacja Ewy Siemaszko oparta jest na przekazach jej rodziców. Matka wspominała o sielskim Wołyniu, gdzie w zgodzie żyli Polacy i Ukraińcy, często zawierając mieszane małżeństwa. Do czasu, aż do głosu doszedł ukraiński nacjonalizm. Rodzice Siemaszko mieszkali w kolonii Katerynówka w powiecie Łuckim. Napad na ich miejscowość odbył się w nocy z 7 na 8 maja 1943 r. Zginęło 21 osób, a wieś spalono. O całej akcji miał wiedzieć Marko, którego córka wyszła za mąż za brata matki.

Drugi sąsiad mordował z banderowcami

Maria Pasek wraz z rodzicami mieszkała w Musinie w powiecie łuckim na Wołyniu. Pamięta, że w lato 1943 r. dochodziło do zbrodni banderowców. Kwestią czasu było tylko ich przyjście do jej wioski. Pasków ostrzegł sąsiad. Tak, zdarzali się Ukraińcy, którzy pomogli Polakom w okresie nacjonalistycznego terroru, ale było ich zbyt mało, by nie doszło do rzezi. Jak opowiada drugi z sąsiadów nie okazałby litości. Mordował Polaków wraz z banderowcami.

Leczył ich za darmo

Podobną historią, jak te zebrane w Wołyń. Bez komentarza dzieli się w swoich wspomnieniach także Krzesimir Dębski. Rodzice kompozytora zostali napadnięci w kościele w Kisielinie. Po wielogodzinnym boju z ukraińskimi nacjonalistami udało im się przetrwać. Ojciec Dębskiego stracił jednak w walce nogę, ale ze swoją przyszłą żoną przedarł się do Polski. Dziadek Dębskiego nie miał tyle szczęścia. Był lekarzem, pomagał Ukraińcom. Wielu z nich leczył za darmo, wielu także przyjął na świat odbierając poród. Zginął zamordowany przez sąsiadów ze swojej miejscowości.

Artykuł powstał na podstawie relacji, listów, dokumentów zebranych w książce „Wołyń. Bez komentarza” (Zona Zero 2016)