„Nieznane dzieje Polski 1943‒2015” – M. Gędek – recenzja

Najnowsza historia Polski ma wiele odsłon. Dzięki poszerzającej się bazie źródłowej badacze stale aktualizują wiedzę dotyczącą powojennych dziejów naszego kraju. W związku z tym poważnym zadaniem było i jest konstruowanie kompendiów do historii najnowszej. Takiego wyzwania podjął się Marek Gędek w swojej pracy pt. Nieznane Dzieje Polski 1943‒2015.

Autor jest absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego, obecnie pracownikiem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W czasach PRL-u był działaczem opozycyjnym, prześladowanym przez władzę za swoje poglądy. W jego dotychczasowej pracy działalność naukowa prowadzona była równolegle z działalnością popularyzatorską. Znajduje to swoje odbicie
w liczącej prawie 1000 stron monografii.

Nieznane Dzieje Polski podzielono na trzy zbiory o charakterze chronologicznym: okres okupacji sowieckiej 1943‒1957, protektoratu sowieckiego 1957‒1989 i III Rzeczpospolitej po 1989 roku. Dwa pierwsze rozdziały traktują przede wszystkim o historii politycznej Polski i stopniu uzależnienia od ZSRR, działalności podziemia niepodległościowego od momentu wkroczenia wojsk sowieckich na ziemie polskie w czasie II wojny światowej i po niej, formach aktywności innych organizacji w kontrze do narzuconej władzy, w tym dziejach „Solidarności”, walkach frakcyjnych w łonie PPR-u i PPS-u, a następnie PZPR-u, oraz sprawach gospodarczych i ekonomicznej sytuacji Polski. Podział dwóch rozdziałów wyraźnie stawia granicę na wydarzeniach roku 1956, kiedy to po zbrojnej interwencji władzy w Poznaniu KC PZPR próbował ratować przyjazną twarz socjalizmu wobec społeczeństwa. Trzeci rozdział skupia się przede wszystkim na sytuacji politycznej ‒ powstawaniu nowych partii politycznych, walkach politycznych, aferach związanych z przedstawicielami władz państwowych oraz de facto korzeniach politycznych posłów pojawiających się do dzisiaj na korytarzach budynku przy Wiejskiej.

Mimo swojej objętości praca napisana jest spójnym, przystępnym językiem, na co jako pierwsze Czytelnik może zwrócić uwagę. Publicystyczny wręcz charakter narracji nie przysłania bogatej w fakty treści książki. Dużym plusem jest z pewnością pokaźny zbiór materiałów graficznych, przede wszystkim map (prawie 150), rzadko publikowanych bądź pomijanych w tekstach naukowych. Konstrukcja książki wewnątrz przypomina wręcz beletrystyczną encyklopedię, ułożoną chronologicznie zdarzeniami, a każdy z wątków wyodrębniony został osobnym nagłówkiem.

Konfrontacja tytułu z treścią książki może Czytelnika wprowadzić w błąd. Czy jest to błąd rzeczowy czy jednak celowe zamierzenie autora, który kończy narrację na czerwcu 2016 r.? Również tytuł przyciąga uwagę swoją formą: Czytelnik może zadać pytanie
o zasadność określenia „nieznane dzieje”. Każdy może odpowiedzieć sobie na pytanie, czy
w przypadku okupacji sowieckiej, afer gospodarczych w PRL-u lub okoliczności powstania „Solidarności” znał relacje, fakty i ciekawostki opublikowane przez autora?

W konstrukcji pracy, aspirującej do roli kompendium wiedzy o Polsce po II wojnie światowej, zauważalny jest brak bibliografii, mimo stosowania odsyłaczy do niektórych publikacji, z których Autor korzystał. Przydatnym elementem byłyby również indeksy, które pozwoliłyby na łatwiejsze przeglądanie poszczególnych partii książki.

Nieznane czy jednak znane? Z pewnością bogate, wielowątkowe i niejednoznaczne są dzieje Polski od czasów II wojny światowej do dziś. Funkcjonowanie wielu publikacji dotyczących ponad 70 lat najnowszej historii naszego kraju nie zaszkodzi pracy Marka Gędka. Mimo swojego publicystycznego charakteru Nieznane Dzieje Polski pokazują pewną prawidłowość losów naszego kraju: jak w krótkim czasie historia potrafi zatoczyć koło.

Plus minus:

Na plus:

+ sposób prowadzenia narracji

+ bogaty materiał ilustracyjny

+ przejrzystość konstrukcji

Na minus:

- brak odwołań do zaczerpniętych materiałów w podrozdziałach

- brak indeksów

- format książki, utrudniający czytanie

Tytuł: Nieznane dzieje Polski 1943-2015

Autor: Marek Gędek

Wydawca: Fronda Wydawnictwo

Rok wydania: 2016

ISBN: 9788380791053

Liczba stron: 925

Okładka: miękka

Cena: 89,00 zł

Ocena recenzenta: 8/10

^{Redakcja merytoryczna: Iwona Górnicka}

^{Korekta językowa: Patrycja Grempka}