„Od chili do wanilii. Historia roślin apetycznych” – J. Molenda – recenzja

Jaki związek łączy curry i piernik? Co jest czarnym złotem Istrii? Który ze storczyków jest najsmaczniejszy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań związanych z dziejami używanych dziś powszechnie składników potraw znaleźć można w książce Od chili do wanilii. Historia roślin apetycznych pióra Jarosława Molendy.

Najnowsza książka Molendy poświęcona została historii podstawowych produktów wykorzystywanych na co dzień w kuchni oraz bardziej złożonych wyrobów spożywczych. Za każdym z nich kryje się bogata, choć niekoniecznie znana dziś historia, którą autor stara się przybliżyć czytelnikom. W Od chili do wanilii znajdują się liczne nawiązania do wcześniej opublikowanych przez autora książek dotyczących historii kulinariów (Historia roślin jadalnych, Historia używek. Rośliny, które uzależniły człowieka).

Autor w każdym z dziewięciu rozdziałów przybliża historię produktu/potrawy, osadza go w kontekście kulturowym, a także stara się pokazać analogie na przykładach różnych kuchni świata. Pozwala to dostrzec czytelnikowi, że potrawy i smaki nie znają granic – zarówno dziś, jak i w przeszłości rozprzestrzeniały się bardzo szybko. Z drugiej strony dzięki ich zestawieniu można dostrzec regionalizmy w sposobie wykorzystywania tych samych składników, co sprawia, że zyskują one smak zgodny z lokalnym gustem. Każdy rozdział zakończony jest przypisami, które pozwalają dociekliwemu czytelnikowi na dalsze zgłębianie tematu.

Mocną stroną książki zdecydowanie są liczne cytaty i odwołania do wspomnień oraz pamiętników. Są to zapiski podróżników i odkrywców, ale także zwykłych ludzi, którzy przywołują znane sobie smaki czy potrawy. Pozwala to na uchwycenie trudnego, bo odnoszącego się do subiektywnych odczuć i raczej nienotowanego w oficjalnych źródłach tematu, jakim jest historia kulinariów. Autor odnosi się również do własnych doświadczeń z podróży po świecie. Na plus na pewno zaliczyć należy liczne ciekawostki odnoszące się do sposobów wykorzystania danych produktów.

Kolejnym atutem publikacji są zdjęcia, które dobrze ilustrują omawiane zagadnienia, przybliżając czytelnikowi ich specyfikę – targi, na których sprzedawane jest jedzenie, naturalne otoczenie, w którym rosną składniki potraw czy ich wygląd przed obróbką do stanu znanego nam ze sklepowych półek. Imponuje także obszerna, czternastostronicowa bibliografia.

Niestety autor nie ustrzegł się pewnych niedociągnięć. Zdarza mu się „skakać„ między teraźniejszością a historią, czasem także między różnymi aspektami wykorzystywania poszczególnych produktów w różnych kulturach. Czytając, odnosi się wrażenie, że ”gdzieś już to było”1. Przypisy, mimo że umieszczone po każdym z rozdziałów, zredagowane zostały w sposób ciągły, co powoduje, że zdarza się, iż pierwszy przypis danego rozdziału odnosi się do książki cytowanej w poprzednim rozdziale, a co za tym idzie, podana jest tylko jego skrócona forma.

Książka wydana została w twardej oprawie w estetyczny sposób. Fotografie są dobrej jakości, zaś warstwa językowa i jej korekta nie budzi zastrzeżeń.

Reasumując, autor podjął się ciekawego, a zarazem dość złożonego i trudnego w badaniach tematu „historii roślin apetycznych”. Wyniki swoich poszukiwań stara się przybliżyć czytelnikowi. Zasadniczo wychodzi z tego zadania obronną ręką, głównie dzięki wpleceniu dużej ilości cytatów, które dobrze uzupełniają tekst książki (co z drugiej strony może niektórym odbiorcom przeszkadzać). W odczuciu recenzentki publikacja ta ma charakter zdecydowanie popularnonaukowy. Przy tym, niestety, wywód autora jest dość zawiły i mimo przyjemnego tematu – raczej nie kwalifikuje się do lekkiej lektury na wieczór.

Plus minus:

Na plus:

+ tematyka

+ liczne cytaty

+ ciekawostki

+ szata graficzna

Na minus:

- liczne powtórzenia w tekście

- zawiłość wywodu autora

Tytuł: Od chili do wanilii. Historia roślin apetycznych

Autor: Jarosław Molenda

Wydawca: Bellona

Rok wydania: 2016

ISBN: 978-83-11-14301-2

Liczba stron: 394

Okładka: twarda

Cena: 34,90 zł

Ocena recenzenta: 6,5/10

^{Redakcja merytoryczna: Adrianna Szczepaniak}

^{Korekta językowa: Wiktoria Wojtczak}

1. Por. np. o wyrobie pierników w Norymberdze i Toruniu, J. Molenda, Od chili do wanilii. Historia roślin apetycznych, Warszawa 2016, s. 247 i 251. [↩]