„Sulejman II Wspaniały. Zdobywca, władca, reformator” – J. S. Łątka – recenzja

Na pytanie, kto jest najwybitniejszym władcą w historii, trudno jest udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Jedno jest pewne: do tego zacnego grona zaliczyć można Sulejmana II, sułtana Imperium Osmańskiego, zwanego z resztą „Wspaniałym”, co już samo w sobie świadczy o jego wyjątkowości. Czas więc na recenzję jego biografii autorstwa Jerzego S. Łątki.

Rządy Sulejmana Wspaniałego były długie i pełne sukcesów, choć nie brakowało też wydarzeń, które położyły się na nich cieniem. Skazanie na śmierć wielkiego wezyra i jednocześnie swojego szwagra, Ibrahima Paszę, oraz dwóch synów z naszej perspektywy nie jest czymś, czym można by się chwalić. Mimo to padyszach zapisał się na kartach historii jako zdobywca, o którym mówiono „Prawodawca”, co świadczy o wielkim szacunku, jakim darzyli go poddani – nie każdy sułtan zasłużył sobie na taki przydomek.

Długo czekałam na możliwość zrecenzowania książki Łątki poświęconej Sulejmanowi. Przeczytałam ją szybko, bo, chociaż ma ok. 270 stron, format jest mały, a czcionka spora. Nie mogę jednak powiedzieć, że cały czas czytało mi się ją dobrze. Głównym powodem jest bardzo duża liczba cytatów, które wykorzystał autor, w efekcie czego niestety spora część książki jest przepisaniem innych prac. Nie chodzi jednak tylko o to, bo już na samym początku Łątka zasypuje czytelnika tak wielką liczbą informacji, imion i wydarzeń, które mają wprowadzić w historię Imperium Osmańskiego, że można się poczuć nieco zagubionym, a nawet niewiele z tego zrozumieć. W dalszej części książki jest już lepiej, narracja robi się lżejsza i przyjemniejsza, choć dalej występuje spora liczba cytatów.

Autor dużo miejsca poświęca na relacje Imperium z Rzeczpospolitą, co nie dziwi i jest w sumie całkiem ciekawe. Najwięcej jest tu informacji dotyczących Roksolany, czyli ukochanej Sulejmana, która rzekomo pochodziła z Rohatyna, a więc z bliskich nam ziem. Piszę „rzekomo”, ponieważ, chociaż dotychczas przyjmowałam ten fakt za prawdziwy, rozważania Łątki nieco zbiły mnie z tropu. Przytacza on materiały, które mogą podważać tę kwestię, choć sam nie zaprzecza, że może to być prawda. Można stwierdzić, że pochodzenie Roksolany jest dla autora ważniejsze niż historia miłości jej i Sulejmana, choć i o nim nie zapomina i analizuje także, jaki wpływ miała małżonka na władcę. Pojawia się jednak błędne stwierdzenie, że nie była ona jedyną żoną Sulejmana, gdyż miał mieć ich cztery – ewidentny błąd, gdyż chociaż według obowiązującego prawa sułtan mógł mieć cztery małżonki, to bardzo rzadko poślubiał oficjalnie jakąkolwiek kobietę. Roksolana była jedyną żoną Sulejmana Wspaniałego, a pozostałe kobiety, o których mówi Łątka, były kadynami, matkami jego dzieci. To z resztą nie koniec błędów, bo Łątka popełnia błędy m.in. w pisowni imion (np. Mihrümah zamiast Mihrimah).

Podsumowując, do książki Sulejman II Wspaniały mam nieco mieszane uczucia. Jest to książka ciekawa ze względu na podjęty temat oraz próbę analizy stosunków sułtana z Polską, ale jednocześnie sporo tu nieścisłości, błędów i naprawdę jest duża liczba cytatów, które sprawiają wrażenie, jakby autor nie umiał pewnych sytuacji opisać swoimi słowami. Takie przepisywanie słowo w słowo innych prac jest sporym minusem, przynajmniej według mnie. Jeśli dodamy do tego brak złożonych zdań – Łątka pisze krótkimi zdaniami, które aż się proszą o to, aby je rozwinąć, połączyć, rozbudować – to efekt jest po prostu średni. Do tego dochodzą pojedyncze błędy językowe, z których najbardziej raziła mnie w oczy odmiana słowa „janczarzy„, która w książce zaistniała jako ”janczarowie”… Mogło być zdecydowanie lepiej, ale żeby nie kończyć zbyt pesymistycznie dodam, że wydawnictwo Bellona zadbało o ładną, twardą oprawę oraz o dodanie ilustracji, które nieco urozmaicają całość.

Plus minus:

Na plus:

+ ciekawy temat

+ ładne wydanie

+ ilustracje

Na minus:

- zbyt duża liczba cytatów

- błędy językowe

- styl autora

Tytuł: Sulejman II Wspaniały. Zdobywca, władca, reformator

Autor: Jerzy S. Łątka

Wydawca: Bellona

Rok wydania: 2015

ISBN: 9-788311-137929

Liczba stron: 272

Okładka: twarda

Cena: 24,90 zł

Ocena recenzenta: 6,5/10

^{Redakcja merytoryczna: Marcin Petrynko}

^{Korekta językowa: Wiktoria Wojtczak}