„Wyklęta armia. Odyseja żołnierzy Andersa” – K. Śledziński – recenzja

Powołana w ZSRR Armia Polska gen. Władysława Andersa stała się oazą polskości na nieludzkiej ziemi i uratowała dziesiątki tysięcy Polaków zamkniętych w radzieckich więzieniach, łagrach i obozach jenieckich. Była marzeniem więźniów i zbawieniem dręczonych. Dzięki porozumieniu Sikorski–Majski i utworzeniu tej jednostki głodni łachmaniarze stawali się żołnierzami i zyskiwali szansę na przeżycie. Do wojska ciągnęli także liczący na ocalenie polscy cywile.

Autor książki – Kacper Śledziński – jest krakowskim historykiem i publicystą, ukończył Uniwersytet Jagielloński. Jego publikacje można odnaleźć m.in. w „Dzienniku Polskim„ i miesięczniku ”Spotkania z Zabytkami”. Jest autorem książek: Zbaraż 1649 (2004), Cecora 1620 (2007), Czarna Kawaleria. Bojowy szlak pancernych Maczka (2011), Cichociemni. Elita polskiej dywersji (2012), Odwaga straceńców. Polscy bohaterowie wojny podwodnej (2013) oraz Tankiści. Prawdziwa historia czterech pancernych (2014). Mówi o sobie, że „pisze takie książki, jakie sam chciałby przeczytać”.

Przedstawiona na kartach recenzowanej książki historia opowiada dzieje żołnierzy Andersa. Autorowi bardzo korzystnie połączył prawdziwą historię z popularnym, a czasami nawet beletrystycznym, przedstawieniem tematu. Wybrał kilku głównych bohaterów, których losy scalają całą akcję książki i prowadzą opowieść, począwszy od pierwszych dni wojny we wrześniu 1939 r. Dzieje wybranych postaci są przedstawione równolegle i przeplatają się ze sobą, co nie powoduje jednak żadnego bałaganu. Być może gdyby bohaterów było więcej, trudno byłoby zapamiętać poszczególne historie. Jednak w tym przypadku autor celowo wybrał taką liczbę głównych postaci, aby opowiedziana historia była ciekawa i przedstawiona z wielu perspektyw, a czytelnik nie pogubił się w natłoku treści. Są to wielkie plusy tej książki – prawdziwa historia, a zarazem popularnonaukowa opowieść przedstawiona poprzez losy różnych bohaterów.

Naturalnie jedną z głównych postaci stanowiących całą oś pracy, wokół której autor snuje opowieść, jest również głównodowodzący Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, czyli gen. Władysław Anders. Obok niego w pracy występują m.in.: Józef Czapski, Zbigniew Lewicki, Klemens Rudnicki, Władysław Smrokowski i Krystyna Skwarko.

Kacper Śledziński podzielił swoją książkę na cztery obszerne części. Rozpoczął chronologicznie, od momentu wybuchu wojny i radzieckiej inwazji na Polskę. W dalszych rozdziałach opisał represje, jakim poddawani byli Polacy w części kraju okupowanej przez Rosjan: więzienia, obozy, przymusowe deportacje i łagry. Kolejne rozdziały opowiadają o organizacji Armii Polskiej w ZSRR, jej ewakuacji i szlaku bojowym. Dużą część książki zajmuje kampania włoska i bitwy polskiego korpusu na Półwyspie Apenińskim. Pasjonujące losy wybranych bohaterów zostały umiejętnie uzupełnione o toczącą się w tle tych wydarzeń wielką historię: wojnę niemiecko-radziecką, układ Sikorski–Majski, Katyń, Teheran, wizytę Mikołajczyka w Moskwie czy Jałtę. Po lekturze na myśl przychodzi jedna smutna konkluzja, znakomicie pasująca do ówczesnej sytuacji Polski – nawet jeśliby żołnierze Andersa zdobyli setkę podobnie umocnionych pozycji jak pod Monte Cassino, nie pomogłoby to w odzyskaniu przez nasz kraj niepodległości. W czasie II wojny światowej zachodni sojusznicy zawiedli Polskę i Polaków całkowicie i w każdym momencie, ostatecznie zdradzając nasze racje stanu i sprzedając Polskę Stalinowi.

Recenzowaną książkę czyta się bardzo dobrze. Dobry styl autora oraz niezwykle ciekawe historie gwarantują emocje podczas lektury. I chociaż Kacper Śledziński przedstawił ludzkie losy w sposób popularnonaukowy, to jednak wartość pracy podkreślają liczne przypisy, bogata bibliografia, a także indeks nazwisk. Na pierwszy rzut oka tytuł może się wydawać nietrafiony – w obecnych czasach wyklęta armia kojarzy się w zasadzie tylko z Żołnierzami Wyklętymi. Na szczęście na okładce znajduje się również podtytuł, który już jednoznacznie określa, czego dotyczy książka – Odyseja żołnierzy Andersa.

Na zakończenie recenzji chciałbym dodać, iż wydanie książki jest solidne, kartki zostały zszyte i oprawione w twardą okładkę. Nie mam także uwag do pracy redakcji i korekty –błędy i potknięcia językowe nie zostały przeze mnie zauważone.

Tragiczne losy polskich tułaczy, których Stalin chwilowo wypuścił ze swych rąk, mogą zaciekawić i wzruszyć wszystkich czytelników. To wyjątkowy fragment historii II wojny światowej oraz dziejów Polski i Polaków. Podsumowując – Wyklęta armia to opowieść, którą można polecić każdemu.

Plus minus:

Na plus:

+ prawdziwa historia polskich więźniów Stalina, tułaczy i żołnierzy Andersa

+ opowieść o ludzkich losach, przedstawiona przez pryzmat przeżyć kilku bohaterów

+ bardzo dobry styl autora

+ przypisy, bibliografia, indeks osób

+ solidne wydanie

Na minus:

- mylący tytuł, mogący w pierwszej chwili sugerować pracę o Żołnierzach Wyklętych

Tytuł: Wyklęta armia. Odyseja żołnierzy Andersa

Autor: Kacper Śledziński

Wydawca: Znak Horyzont

Rok wydania: 2017

ISBN: 978-83-240-4185-5

Liczba stron: 542

Okładka: twarda

Cena: 49,90 zł

Ocena recenzenta: 8,5/10

^{Redakcja merytoryczna: Aleksandra Cyfrowicz}

^{Korekta: Edyta Chrzanowska}