„Alkoholowe dzieje Polski. Czasy rozbiorów i powstań” – J. Besala – recenzja

Alkohol w polskiej kulturze hm… pewnik? Codzienność? Często spatologizowana przyjemność? Odpowiedzi na pytanie o rolę i miejsce wysokoprocentowych trunków w historii Polski rozbiorowej podjął się Jerzy Besala.

Poza zdeklarowanymi abstynentami każdy próbował alkoholu, bardziej lub mniej intensywnie, z mniejszym lub większym znawstwem. W odpowiednich ku temu okresach był narzędziem buntu, przekaźnikiem radości, pocieszycielem smutku i klejem na złamane serca. Nie kryję, że sam przerobiłem te punkty, dlatego z radością i ciekawością podszedłem do drugiego tomu Alkoholowych dziejów Polski, spodziewając się też, że odpowiedzą na pytanie, dlaczego Polacy, obok Rosjan, piją najwięcej.

Koniec XVIII i XIX w. nie szczędziły ziemiom i ludziom nad Wisłą zmartwień. Koniec państwowości, kolejne wojny, zapomnienie i degradacja sprawy polskiej na arenie międzynarodowej, przegrywane powstania wystarczyły, by niejeden zapił się na śmierć. Ale także okresy radości i odrodzenia za Napoleona, a potem namiastka niepodległości, rozwój społeczny i gospodarczy, wydawanie arcydzieł literatury i nagrody Nobla dla Polaków dawały liczne okazje do weselenia się i świętowania. Wszędzie tam, gdzie byli Polacy – na emigracji, wygnaniu, wojując w obcych stronach – tam też była pojawiła się polska kultura picia.

Autor rozpoczyna narrację od powstania Legionów Polskich pod Napoleonem Bonaparte, kontynuując ją przez okres Księstwa Warszawskiego, Królestwa Polskiego, powstania listopadowego, emigrację, okres międzypowstaniowy, powstanie styczniowe i świt epoki przemysłowej na ziemiach polskich. Za podjęcie tak szerokiego zakresu tematycznego – jakże też trudnego z uwagi na ilość źródeł – należy się panu Besali uniżone chapeau bas!

Rozdziały, a jest ich osiem, podzielone są na krótsze fragmenty. Nie dość, że ułatwiają one zrozumienie książki i wysnuwanie wniosków co do polskiej kultury alkoholowej na przestrzeni przeszło 700 stron tekstu, to jeszcze zwiększają tempo czytania, zgodnie z zasadą – „a, przeczytam jeszcze tylko ten krótki fragmencik”.

Nie sposób wymienić przykładów, anegdot, dowcipów, bon motów, jakie pobrzmiewają w tym dziele. Nie zamierzam też nikomu odbierać przyjemności ich odkrywania. Opowieści o żołnierzach, oficerach, pisarzach, artystach, politykach, ich błędach, zamroczeniach, uniesieniach są często niewiarygodne, zwłaszcza, gdy chodzi o „pomnikowe” postacie polskiej historii.

Autor ma bardzo przyjemny styl, jest lekki, przyjemny, nie męczy, lecz zaciekawia. Doskonale prowadząc narrację historyczną w sposób przystępny uwypukla to, co dla tematu najistotniejsze. Nawet zawodowi historycy będą usatysfakcjonowani, jak szeroko i elegancko zarysowany został kontekst historyczny.

Za olbrzymi wkład pracy, znajomość realiów, znakomite ich oddanie i wiele innych daję książce 10/10.

Plus minus:

Na plus:

+ doskonałe osadzenie w kontekście

+ wciągające przedstawienie tematu

+ ilość anegdot, zwłaszcza o „wielkich” polskiej historii

Na minus:

- brak!

Tytuł: Alkoholowe dzieje Polski. Czasy rozbiorów i powstań

Autor: Jerzy Besala

Wydawca:Zysk i S-ka

Rok wydania: 2017

ISBN: 978-83-8116-159-6

Liczba stron: 800

Okładka: twarda

Cena: 64,90 zł

Ocena recenzenta: 10/10

^{Redakcja merytoryczna: Marcin Tunak}

^{Korekta językowa: Patrycja Grempka}