„Mój ojciec był nazistą. Rozmowy z potomkami czołowych przywódców Trzeciej Rzeszy” – T. Freidensson – recenzja

Rosyjska dziennikarka przeprowadziła rozmowy z potomkami nazistów w ramach projektu filmowego Dzieci Trzeciej Rzeszy. Niewykorzystany materiał zgromadziła w książce. Czy wywiady z osobami, których nazwiska jednoznacznie kojarzą się z najmroczniejszym okresem w dziejach Europy, mogą w jakikolwiek sposób trafić do współczesnego czytelnika?

Tatiana Freidensson to dziennikarka i producentka filmowa, która ukończyła Uniwersytet Państwowy im. Łomonosowa w Moskwie oraz Wszechrosyjski Państwowy Uniwersytet Kinematografii im. Gierasimowa. Jest autorką wielu filmów dokumentalnych, które realizowała na zlecenie rosyjskiej telewizji. Cykl Dzieci Trzeciej Rzeszy cieszył się ogromnym zainteresowaniem i wywołał gorącą dyskusję. Poszerzone rozmowy, które nie miały szans na pojawienie się w dokumencie, znalazły się w recenzowanej pozycji.

W książce przeczytać można wywiady z najbliższymi rodzinami Hansa Franka (syn Niklas), Hermanna Göringa (bratanica Elizabeth), Rudolfa Hössa (wnuk Rainer), Erwina Rommla (syn Manfred) oraz Clausa von Stauffenberga (syn Berthold). To niewątpliwie bardzo ciekawy zbiór, którego cechą charakterystyczną jest subiektywizm. Autorka ogranicza swoją ingerencję w rozmowy do niezbędnego minimum, dzięki czemu czytelnik może zapoznać się z autentycznymi refleksjami osób, które dorastały w cieniu zbrodniarzy wojennych. Zapewne dla tych, którzy interesują się historią Trzeciej Rzeszy i jej upadku, postać Niklasa Franka nie będzie zupełnie anonimowa, a jego literackie „ojcobójstwo” jest powszechnie znane.

Choć książkę czyta się dość przyjemnie, a narracja nie nuży, to jednak po zakończeniu lektury odczucia są dość mieszane. Co prawda Tatiana Freidensson stara się oddać emocje, które targają jej rozmówcami, oraz maksymalnie zrozumieć ich punkt widzenia, jednak nie sposób nie odnieść wrażenia, że sama niezbyt dobrze przygotowała bazę źródłową. Słusznie wskazuje na kontrowersyjny kult Rommla i von Stauffenberga w Niemczech, ale nie zwraca już uwagi na fakt, że ten ostatni uważał Słowian za rasę niższą i w pełni popierał ich eksterminację. Dała się również nabrać Rainerowi Hössowi, wnukowi komendanta KL Auschwitz, który wyparł się złożenia Instytutowi Yad Vashem oferty sprzedaży pamiątek po dziadku. Tak samo między bajki można włożyć opowieść, że neonaziści chcieli uczynić go swoim wodzem. Zapomniał chyba jaką nienawiścią to środowisko darzy „norymberskiego kapusia”. Rudolf Höss składał bowiem przed Trybunałem w Norymberdze zeznania jako świadek oskarżenia. Dodatkowo co jakiś czas można odnaleźć informacje, że w młodości sam szukał kontaktu ze skrajną prawicą, ale spotkał się z ostracyzmem. Czasami sugerowane jest, że jego obecna postawa wynika z chęci zysku. Jednak bardzo trudno zweryfikować te rewelacje.

Dla polskiego czytelnika niewątpliwym zaskoczeniem będzie zupełnie inne postrzeganie problemu przez autorkę. Oszczędne tło historyczne oraz punkt widzenia i rozłożenie akcentów są charakterystyczne dla narracji rosyjskiej. Może to być momentami szokujące, ale warto zapoznać się z odmiennym sposobem postrzegania historii.

Podsumowując, Mój ojciec był nazistą jest mocno nacechowane emocjami. Freidensson i jej bohaterowie starają się zmierzyć z trudną i stygmatyzującą przeszłością. Noszenie nazwiska, które zapisało się na mrocznej karcie w dziejach Europy i świata, nie jest łatwe. Bo kim byli ci ludzie przede wszystkim: ojcami, stryjami, dziadkami czy ludobójcami?

Plus minus:

Na plus:

+ subiektywizm

+ duże nacechowanie emocjonalne

+ pokazanie potomków zbrodniarzy i ich dziedzictwa

Na minus:

- dość słabo zrobiony research

- oszczędne tło historyczne

Tytuł: Mój ojciec był nazistą. Rozmowy z potomkami czołowych przywódców Trzeciej Rzeszy

Autor: Tatiana Freidensson

Wydawca: REA-SJ

Rok wydania: 2017

ISBN: 978-83-7993-317-4

Liczba stron: 367

Okładka: miękka

Cena: 39,90 zł

Ocena recenzenta: 6/10

^{Redakcja merytoryczna: Marcin Petrynko}

^{Korekta językowa: Aleksandra Czyż}