„Wojna hybrydowa” – A. Langer – recenzja

Od czasu wybuchu wojny we wschodniej Ukrainie temat wojny hybrydowej stale powraca – w wypowiedziach ekspertów, w wywiadach z wojskowymi. Także literatura – zwłaszcza nośne ostatnio sensacyjno-wojenne powieści osadzone w niby alternatywnej rzeczywistości – podejmuje tę problematykę.

Czym jest wojna hybrydowa? Wystarczy spojrzeć za wschodnią granicę – niby wojna, trochę partyzantki, działania informacyjne i dezinformacyjne, propaganda, oczernianie, zamęt, uderzenia w energetykę i żądania autonomii dla mniejszości identyfikującej się z większym sąsiadem. Takich działań boją się także inne państwa posiadające mniejszość tego większego sąsiada – Estonia, Litwa i Łotwa.

Od tych właśnie krajów – a właściwie od ataku na nie – zaczyna się powieść Antoniego Langera. Uderzenie w czytelnika jest mocne, tym bardziej, że akcja osadzona została w pierwszym półroczu 2017 r., czyli… zaledwie rok temu. Każdy pamięta, co wtedy robił, jak żył, jakie miał nadzieje i czego się bał. Dlatego odbiór książki jest nieco – właśnie – dziwny? Niezwykły? Przeszywający dreszczem? To może nieco paranoidalne odczucie nierzeczywistej rzeczywistości lub rzeczywistej nierzeczywistości towarzyszy czytelnikowi do samego końca książki.

Langer – kolejny z autorów wydawnictwa Warbook, który pracuje pod pseudonimem, nie ujawniając swoich prawdziwych danych – doskonale, acz w sposób wielce zawoalowany, opisuje polską rzeczywistość polityczną i środowisko bezpieczeństwa. Nie nazywając niczego po imieniu (jakże by mógł) oddaje atmosferę walk partyjnych, niesnasek międzyludzkich, wpływów obcych mocarstw i zdrady. Babrze się w brudnej grze wywiadów, nurza w pozorach, kłamstwach. Wszystko to podlewa sosem z ludzkich pragnień, chuci, ambicji i zła, na których w zasadzie opiera się werbowanie agentów, jako sztuka zaspokajania potrzeb za wszelką cenę.

Bohaterami książki są zarówno politycy, jak i wojskowi oraz inni mundurowi. Rzadko przewija się jakiś cywil, zwykle biznesmen czy aktywista społeczny lub emerytowany policjant. Splątane sznurki władzy i relacji oplatają ich, nie pozwalając często wykonać tego, co chcieliby, ani spaść tak nisko, jakby mogli. Jest to z jednej strony naturalne w skomplikowanym świecie, zwłaszcza świecie wywiadów, ale powoduje także okropne poczucie zamotania i niemożności wyrwania się z okropnej matni. Postacie są dość dobrze opisane, choć odniosłem wrażenie, że niektóre sam autor polubił, więc im pomógł. To niedobra praktyka. Wątki uczuciowe, a takich jest kilka, są dziwnie wprowadzone, dla mnie trochę w stylu Deus ex machina, a nie wiem też, czy na ich korzyść działa to, że są dość kontrowersyjne dla większości Polaków. Mi ta sfera nie przypadła do gustu i wydała się sztuczna, a dialogi między tymi osobami były w efekcie momentami drętwe i deklaratywne, jak przemówienia partyjne. A propos partii – warto napomknąć, że chyba nie ma w książce żadnej pozytywnej postaci z dziedziny polityki – sami nieudacznicy, intryganci, karierowicze. To jednak doskonale oddaje stan rzeczy.

Wydarzenia nie są zbyt dynamiczne, ale taka jest natura wojny hybrydowej. To gra wywiadów i służb i w ten sposób pokazał ją autor. Dobrze wychodzą mu opisy walk, są dynamiczne, a ukłonem w stronę militarystów jest wplatanie nazw sprzętu i uzbrojenia, nadające narracji przyjemnego chrzęstu broni i pojazdów. Doskonała jest brutalność i bezwzględność obydwu stron, ilustrująca mentalność służb XXI w., przedkładających skuteczność nad moralność.

Ogółem trup ściele się gęsto, akcja idzie do przodu i do swego końca, który choć mnie nie zaskoczył, to jednak skłonił do zastanowienia, czy faktycznie mogłoby tak się stać. W mojej ocenie książka nie tyle przedstawia opis teoretycznych wydarzeń, co jest wielkim znakiem zapytania – czy Polska jest gotowa na wojnę hybrydową z silniejszym przeciwnikiem? Świadectwem tego, jak ważna jest ta tematyka, może być wielki sukces wydawniczy pozycji, zarówno w wydaniu papierowym, jak i elektronicznym.

Plus minus:

Na plus:

+ dobrze rozplanowana akcja

+ wartkie opisy walk

+ dobra znajomość techniki wojskowej

Na minus:

- kilka „płaskich” postaci

Tytuł: Wojna hybrydowa

Autor: Antoni Langer

Wydawca: Warbook

Rok wydania: 2018

ISBN: 978-83-65904-08-9

Liczba stron: 360

Okładka: miękka

Cena: 36,90 zł

Ocena recenzenta: 8/10

^{Redakcja merytoryczna: Artur Markowski}

^{Korekta językowa: Patrycja Grempka}