Niewielkie odkrycie, o wielkim znaczeniu. Kość, która zmienia naszą wiedzę o migracji człowieka z Afryki

To, jak dużo współczesna nauka powiedzieć może o rzeczach wielkich, na podstawie niezwykle drobnych przedmiotów, w dalszym ciągu potrafi wprawić w zdumienie. Tak stało się i tym razem. Na podstawie badań kości paliczka należącej do żyjącego 85 000 lat temu człowieka, naukowcy wywrócili do góry nogami współczesną wiedzę na temat czasu i drogi, którą człowiek opuścił Afrykę.

Współczesna wiedza na temat migracji człowieka poza kontynent afrykański i region Lewantu zakładała, że wydarzenie to nastąpiło zaledwie 60 000 lat temu. Odnaleziona na pustyni Arabii Saudyjskiej kość zaprzecza jednak tej teorii, wzmacniając coraz głośniejszy w ostatnich latach pogląd mówiący, że pierwszy człowiek osiedlił się poza Afryką i Lewantem nawet 100 000 lat wcześniej, niż dotychczas uważano.

Ponad dwa lata badań

Kość paliczka, która stała się podstawą dla ostatnich, sensacyjnych doniesień, została odnaleziona w roku 2016 na pustyni Nefud, położonej w północnej części Półwyspie Arabskim. Odkrycia dokonali pracujący pod kierownictwem Huw Groucutt badacze z uniwersytetu w Oxfordzie. Grupie archeologów, którzy znaleźli skamielinę przewodził natomiast Iyad Zalmout.

Obaj naukowcy mieli świadomość, że odnaleziona kość należy do przedstawiciela Homo sapiens. Wymagało to jednak potwierdzenia, uzyskanie którego okazało się długie i pracochłonne.

Pustynia Nefud, Arabia Saudyjska / fot. CC BY-SA 4.0

Aby mieć pewność co gatunku właściciela paliczka posłużono się metodą mikrotomografii komputerowej, pozwalającej stworzyć skan kości. Uzyskany w wyniku skanowania trójwymiarowy obraz porównano następnie z paliczkami innych gatunków, których paliczki mogłyby zostać pomylone z tymi należącymi do Homo sapiens – między innymi goryli, małp makakowatych i neandertalczyków.

To Homo sapiens

Wyniki okazały się wartę pracy i czasu włożonego w ich uzyskanie. – Wszystkie przeprowadzone przez nas badania prowadzą do wspólnych wniosków – to kość Homo sapiens. – powiedział Huw Groucutt.

Potwierdzenie początkowych przypuszczeń spowodowało natomiast znaczące wzmocnienie dla forsowanej od kilku lat teorii, według której człowiek mógł opuścić Afrykę nie 60 000 lat temu, jak powszechnie się dziś uznaje, ale nawet 160 000 lat temu. Migracja miała natomiast charakter stopniowy, a nie nagły.

Współczesność piszę tę historię na nowo

Najnowsze odkrycie jest jednym z wielu w ostatnich latach, które wspólnie pozwalają naukowcom stworzyć nową, rzeczywistą mapę migracji człowieka z kontynentu afrykańskiego.

Region Lewantu / fot. CC BY-SA 4.0

W styczniu inna grupa badaczy natrafiła w jednej z izraelskich jaskini na fragment szczęki człowieka, której wiek określono na blisko 200 000 lat. Jak tłumaczył Huw Groucutt, znalezisko z pustyni Nefud ma o wiele większe znaczenie. – Ludzie wielokrotnie przemieszczali się w region Lewantu, ale dotychczas nie wiedzieliśmy co działo się poza tym obszarem.

Lewant – obszar obejmujący terytoria obecnego Izraela, Jordanii, Libii, Autonomii Palestyńskiej i Syrii – był w czasach migracji zadrzewionym regionem z porą deszczową w czasie zimy. Klimat panujący w miejscu, w którym odnaleziono kość paliczka, był zgoła odmienny.

Terytoria te porastała trawy, a pora deszczowa przypadała latem. Zdaniem naukowców, świadczy to o wysokiej adaptacji ówczesnego Homo sapiens do otaczających go warunków, a tym samym podważa teorie, jakoby początki ludzkiej kolonizacji Azji południowo-wschodniej były mocno ograniczone i odbywały się bez długotrwałych sukcesów.

– Wyniki tych badań jako pierwsze dowodzą, że wcześni przedstawiciele naszego gatunku skolonizowali znaczący obszar Azji południowo-wschodniej, który nie ograniczał się jedynie do Lewantu – podkreślał Groucutt.

Zdjęcia z wykopalisk