„Ingmar Bergman. Miłość, seks i zdrada” – T. Sjöberg – recenzja

Słynny szwedzki reżyser, Ingmar Bergman, do dziś uważany jest za legendę kina oraz jednego z najbardziej wpływowych artystów XX wieku. Z okazji 100. rocznicy jego urodzin Thomas Sjöberg zdecydował się napisać obszerną biografię genialnego twórcy.

Thomas Sjöberg jest jednym z najpopularniejszych szwedzkich dziennikarzy. W swojej wieloletniej karierze napisał setki reportaży, felietonów tudzież kilka świetnie sprzedających się w Skandynawii książek. Znany ze swojej przenikliwości oraz umiejętności śledczych, zdecydował podjąć się tematu do dziś kontrowersyjnego i budzącego wiele sprzecznych emocji – życia osobistego jednego z najsłynniejszych Szwedów w historii, Ingmara Bergmana. Dzięki staraniom Wydawnictwa Albatros, pierwsza dotycząca stricte życia prywatnego biografia genialnego reżysera trafiła w ręce polskiego czytelnika w bieżącym roku.

Ingmar Bergman był człowiekiem wielu skrajności. Jego niezaprzeczalny geniusz artystyczny, który zaowocował m.in. ponad setką sztuk teatralnych, siedemdziesięcioma filmami, trzema Oscarami, dwoma Złotymi Globami czy Złotą Palmą, brutalnie kontrastował zBergmanem jako człowiekiem zdolnym nie oszczędzić nikogo, kto stanął mu na drodze do kariery. Wielki artysta, wychowany w brutalny i konserwatywny sposób przez ortodoksyjnego pastora, posiadał niezwykle bogate wnętrze, obfitujące w zmysł piękna i potrzebę odnalezienia celu ostatecznego, ale również pełne lęków, obsesji czy zdolności do zadawania ludziom cierpienia. Żonaty był pięć razy oraz miał dziewięcioro dzieci, które – jak wskazuje autor biografii – stanowiły w lwiej części jedynie bodziec do inspiracji twórczej, przypadkowy owoc zmysłowych związków z kobietami, niepożądany element życia, którego starał się unikać. Thomas Sjöberg poruszył w swojej najnowszej książce wiele kontrowersji z życia reżysera, takich jak jego okrutny stosunek do ludzi mu nieprzychylnych, młodzieńcze zafascynowanie faszyzmem czy– mówiąc eufemistycznie – samolubne podejście w relacjach z kobietami. Z innej strony Bergman był niezaprzeczalnym geniuszem kina i teatru, toteż Thomas Sjöberg starał się wyeksponować trudne dzieciństwo oraz wspaniały artystyczny zmysł reżysera, tak, aby czytelnik w wyniku poznawania ciemnych stron osobowości Bergmana nie stał się jednostronny w ocenie szwedzkiego twórcy.

Powstało wiele książek dotyczących twórczości Bergmana, poruszających problematykę stale powtarzających się motywów w jego dziełach (w tym m.in. nieustanną potrzebę odnalezienia Boga, sensu czy naturę relacji rodzic–dziecko), jego filozofii życia, stosunku do kultury i polityki. Prac traktujących głównie o życiu osobistym słynnego reżysera jest niewiele, toteż Thomas Sjöberg skutecznie zapełnił swoistą lukę we współczesnej literaturze biograficznej. Warto przy okazji zaznaczyć, że Ingmar Bergman. Miłość, seks i zdrada jest pierwszą przetłumaczoną na język polski i wydaną w naszym kraju książką Thomasa Sjöberga. A szkoda! Styl autora jest rewelacyjny, narracja płynie lekko, wciągając w swój nurt czytelnika, zaś merytoryczność i konstruktywność tekstu nadaje dziełu jakości jako pracy biograficzno-historyczno-kulturowej. Wielką zasługą recenzowanej książki oraz ogółem biografii dotyczących tzw. życia codziennego artystów jest to, iż pomagają one zrozumieć wiele z dzieł, które powstały pod kierunkiem wyjątkowych umysłów. Książka Thomasa Sjöberga zdecydowanie ułatwia odbiór filmów oraz pozwala pojąć wiele z metafizyczno-enigmatycznych motywów z dzieł szwedzkiego reżysera.

Książka została wydana pięknie – twarda okładka, dobrej jakości papier, miła dla oka czcionka. Dzieło bez wątpienia skomponowane zostało w sposób spójny i logiczny. Autor biografii poświęcił lata na poznawanie dokumentów związanych z Bergmanem, w tym setek listów autorstwa jego oraz osób z nim korespondujących, dzienników szwedzkiego reżysera oraz jego bliskich, setek artykułów, filmów, osobistych nagrań etc., dzięki czemu wiadomo, iż sięgając po recenzowaną pozycję, nie otrzyma sięjedynie domysłów oraz subiektywnej opinii autora, lecz merytoryczną pracę biograficzną. Minusem dzieła jest jego podtytuł, tj. Miłość, seks i zdrada, sugerujący, iż książka traktować będzie głównie o relacjach Bergmana z kobietami. To nieprawda. Oczywiście duża część z natury rzeczy o wspomnianych kwestiach traktuje, lecz jest to tylko wycinekbogatej biografii reżysera. W mojej opinii, najcenniejszą częścią książki są jej pierwsze rozdziały, bogato opisujące młodość Bergmana, jego wychowanie czy relacje z rodziną. Także w tym właśnie epizodzie życia szwedzkiego artysty dostrzec można najwięcej inspiracji w jego przyszłej twórczości oraz zrozumieć jego duchowe problemy, swoistą pustkę, oschłość i oziębłość wobec bliskich.

Twórczość Bergmana nie jest najnowsza, jego filmy zdają się być „ciężkie„, trudne w odbiorze. Zdecydowanie nie należą one do rozrywkowej strony kina, przy której śmiało możemy cieszyć oko, zajadając się jednocześnie popcornem. Filmy najsłynniejszego szwedzkiego reżysera są wspaniałe, choć enigmatyczne, zarówno poruszają najgłębsze problemy wewnętrznego życia człowieka, jak i pokazują nieustanne poszukiwanie prawdy przez ich bohaterów. Recenzowana biografia bez wątpienia pomoże fanom Bergmanowskiego kina zrozumieć wiele z twórczości reżysera oraz stanowi ciekawy portret „typowej szwedzkiej rodziny„, szwedzkiej kultury oraz społeczeństwa tego ”zabałtyckiego” sąsiada.

Plus minus

Na plus:

+ świetna narracja autora

+ merytoryczność dzieła

+ piękna szata graficzna

Na minus:

- nieprzemyślany podtytuł

Metryczka

Tytuł: Ingmar Bergman. Miłość, seks i zdrada

Tytuł oryginalny: Ingmar Bergman – en berättelse om kärlek, sex och svek

Autor:Thomas Sjöberg

Tłumaczenie (z jęz. szwedzkiego): Wojciech Łygaś

Wydawca:Albatros

Rok wydania: 2018

ISBN:978-83-8125-335-2

Liczba stron: 464

Okładka:twarda

Cena: 44,90 zł

Ocena recenzenta: 7,5/10

^{Redakcja merytoryczna: Adrianna Szczepaniak
Korekta językowa: Aleksandra Czyż}