„»Zapomniany« kaniowczyk ppłk Stanisław Magnuszewski (1888-1968)” – Z. Kiełb – recenzja

Jego znakomita kariera wojskowa została przerwana nagle. Oficjalnie ze względu na zdrowie, lecz tak naprawdę dlatego, że wolał w 1926 r. pozostać wierny przysiędze złożonej prezydentowi Stanisławowi Wojciechowskiemu, niż ją złamać, popierając Piłsudskiego. W mijającą w 2018 r. 130 rocznicę urodzin i 50 rocznicę śmierci ppłk. S. Magnuszewskiego oraz 100 rocznicę bitwy pod Kaniowem ukazała się jego biografia.

Zbigniew Kiełb jest historykiem i rekonstruktorem od lat badającym dzieje Puław i przywracającym pamięć o postaciach związanych z nimi oraz z rejonem Lublina. Szczególnie wiele uwagi poświęca 2. Pułkowi Saperów Kaniowskich stacjonujących w Puławach przed wojną, którymi dowodził w latach 1926–32 tytułowy bohater. Organizowane prelekcje na temat tego zasłużonego mieszkańca Puław oraz odkryte materiały w Centralnym Archiwum Wojskowym skłoniły Kiełba do wydania jego biografii.

Autor podkreślił we wstępie, że napisanie pełnej biografii Magnuszewskiego zawdzięcza przekazaniu przez bratanka ostatniej żony podpułkownika pamiątek i dokumentów po nim . Tym samym zwraca uwagę, że warto posiadane pamiątki rodzinne udostępniać specjalistom, którzy mogą je nawet częściowo opracować lub wykorzystać w publikacjach. W tym konkretnym przypadku pozwoliły na lepsze poznanie sylwetki Magnuszewskiego bez żadnych zniekształceń, na wypełnienie znaczących luk, a także ustalenie nieznanych szczegółów z jego życia prywatnego. W połączeniu z odnalezionymi dokumentami we wspomnianym archiwum uzyskano pełny obraz życiorysu podpułkownika.

Publikację podzielono na dwie części. Pierwsza, najobszerniejsza, dotyczy życia ppłk. Stanisława Magnuszewskiego. Było dosyć barwne i bogate w wiele interesujących szczegółów. Karierę wojskową rozpoczął w 1910 r. w carskim 10. Batalionie Saperów przy VI Korpusie. Okres I wojny światowej umożliwił mu rozwój, jednak był dla niego trudny – całkowicie utracił kontakt ze swą najbliższą rodziną, ale jako syn powstańca styczniowego zachował poczucie swego polskiego pochodzenia. W 1917 r. Magnuszewski został przeniesiony do 1. Pułku Inżynieryjnego przy I Korpusie Polskim na Wschodzie. Z początkiem 1920 r. wstąpił w szeregi Wojska Polskiego, do 8. Batalionu Saperów i jako jego członek brał udział w wojnie polsko-bolszewickej. Jesienią 1926 r. został przeniesiony do 2. Pułku Saperów Kaniowskich w Puławach. Po 6 latach doprowadzono do usunięcia go z wojska ze względów politycznych. Nawet w 1939 r., gdy wojna „wisiała w powietrzu”, nie pozwolono mu wziąć udziału w mobilizacji. W czasie wojny i po niej prowadził z powodzeniem praktykę lekarską. Wszystkie wydarzenia z życia Magnuszewskiego przedstawiono na szerszym tle, dzięki czemu czytelnik może lepiej zrozumieć poszczególne sytuacje, które stały się udziałem bohatera.

Część druga publikacji traktuje o przywracaniu pamięci o 2. Pułku Saperów Kaniowskich w przestrzeni publicznej Puław i dużych zasługach autora biografii na tym polu m.in. o ponownym obchodzeniu święta pułkowego, odsłanianiu tablic pamiątkowych, prelekcjach, a nawet o prezentacji zrekonstruowanego munduru tytułowego kaniowczyka.

W tekst narracji wpleciono fragmenty pochodzące z pamiętnika Magnuszewskiego oraz cytaty z dokumentów, korespondencji i pamiętników osób z nim związanych. W tym miejscu za wadę należy uznać brak opatrzenia przypisami cytowanych źródeł. Niekiedy niektóre z wspominanych dokumentów zamieszczono w formie reprodukcji, jednak w opisie nie podano skąd pochodzą. Podobnie było w przypadku zdjęć prezentujących postać Magnuszewskiego, jego rodzinę, wydarzenia, w których brał udział, inne osoby z nim związane, pamiątki. Wszelkie fotografie i reprodukcje umieszczono na końcu poszczególnych rozdziałów. Ich ogromna ilość nadaje książce charakter albumowy.

Publikację wydano w twardej oprawie. Zszyte strony zapewnią jej trwałość. Użycie papieru kredowego pozwoliło na znakomite ukazanie zdjęć, zwłaszcza tych w kolorze, jednak spowodowało również zwiększenie ciężaru woluminu. Strony mają miłą dla oka szarą barwę. Praca jest dobrze opracowana redakcyjnie – nie ma w niej prawie żadnych literówek czy błędów interpunkcyjnych.

„Zapomnianego” kaniowczyka… warto polecić pasjonatom wojskowości, a w szczególności kaniowczyków. Przedstawia nie tylko trudne czasy I wojny światowej, ale także wygląd życia żołnierzy w czasie pokoju oraz trudy życia po wojnie.

Plus minus:

Na plus:
+ lekka narracja
+ szerokie przedstawienie kontekstu poszczególnych wydarzeń z życia ppłka S. Magnuszewskiego
+ prezentuje nieznane wcześniej fakty
+ przebogaty materiał ilustracyjny

Na minus:
- brak spisu ilustracji z podaniem źródeł ich pochodzenia
- brak przypisów przy cytowanych źródłach

Tytuł: „Zapomniany” kaniowczyk ppłk Stanisław Magnuszewski (1888-1968)

Autor: Zbigniew Kiełb

Wydawca: Zbigniew Kiełb FenixZK

Rok wydania: 2018

ISBN: 978-83-943291-1-2

Liczba stron: 342

Okładka: twarda

Cena: 65 zł

Ocena recenzenta: 9/10

^{Redakcja merytoryczna: Adrianna Szczepaniak
Korekta: Agata Polte}