„Przeszłość jest prologiem” – J. Bartosiak – recenzja

Polska stanowi bardzo ważny punkt na mapie świata i Europy (a w zasadzie Eurazji). Spina komunikacyjnie szlaki lądowe między wschodem a zachodem (Europą i Azją) oraz łączy państwa leżące nad Bałtykiem, Morzem Śródziemnym i Czarnym. Przez jej terytorium muszą maszerować wojska chcące zawojować Rosję. Tak samo działa to w drugą stronę – przez Polskę muszą też iść armie władców ze wschodu pragnących poić swoje konie w Łabie, Renie i Sekwanie lub łowić ryby w Kanale La Manche.

Rzeczpospolita to niezwykle ważny węzeł w globalnej handlowej sieci lądowej, w której szybkość transportu (samoloty i szybka kolej) niweluje już dotychczasowy prymat morskich szlaków. Nie bez przyczyny rząd polski chce budować w gminie Baranów (mimo niezadowolenia mieszkańców) Centralny Port Komunikacyjny, a Chiny oglądają się za Nowym Jedwabnym Szlakiem, który być może będzie przebiegał również przez tereny RP. Linie komunikacyjne wyznaczają jak dawniej transport towarów, wędrówkę ludzi i przemarsze wojska. Jednak w dobie dzisiejszych czasów oznaczają też przepływ kapitału, surowców (rury), wiedzy, kontaktów międzyludzkich, energii (kable) i Internetu. Położenie na Nizinie Środkowoeuropejskiej i pomoście bałtycko-czarnomorskim w strefie zgniotu (między Europą i Azją, między zachodem i wschodem, między UE i NATO a Rosją) powoduje, chcąc nie chcąc, że każde globalne tąpnięcie będzie oddziaływało również na Polskę. Istnieje zagrożenie, że nasz kraj zniknie z mapy świata, lecz może też zyskać status mocarstwa w tym rejonie i stać się bogatszy niż np. Niemcy.

Do takich wniosków prowadzi lektura najnowszej książki J. Bartosiaka, polskiego wizjonera geopolityki i strategii. Jacek Bartosiak to urodzony w 1976 r. polski prawnik, adwokat i doktor nauk (doktorat uzyskany z geostrategii Zachodniego Pacyfiku i Eurazji). W latach 2017–2018 był członkiem Zespołu Doradczego Pełnomocnika Rządu ds. Centralnego Portu Komunikacyjnego, a przez pół roku (sierpień 2018–luty 2019) sprawował funkcję prezesa Zarządu Centralnego Portu Komunikacyjnego. Jest dyrektorem Programu Gier Wojennych i Symulacji Fundacji Pułaskiego w Warszawie i senior fellow w The Potomac Foundation w Waszyngtonie. Zajmuje się strategiami i planowaniem nowoczesnego pola walki, ponadto współpracuje z wieloma instytucjami w Polsce i za granicą w zakresie bezpieczeństwa. Spod jego pióra wyszły książki Pacyfik i Eurazja. O wojnie (2016) oraz Rzeczpospolita między lądem a morzem (2018).

Recenzowana książka Przeszłość jest prologiem stanowi zbiór kilkudziesięciu wykładów autora z lat 2015–2019 (ostatni ze stycznia 2019). W woluminie zamieszczono również dwie debaty na temat geopolityki i geostrategii z udziałem J. Bartosiaka oraz innych autorów, historyków, jak choćby Andrzeja Nowaka. Jedna dotyczy szlaku handlowego i budowy kapitału, zaś druga roli Polski wobec Europy i świata. W kolejnych częściach prezentowanej książki autor przedstawia wątki konfliktu (na razie tylko gospodarczego) między Chinami a USA, ciągłą ekspansję Rosji na zachód i nadrzędną rolę Niemiec w UE. To także opowieść o wschodniej flance NATO, gdzie obok Polski ważną rolę odgrywają państwa bałtyckie i Rumunia, a przedmurzem Polski stają się wówczas ważne na mapie Ukraina i Białoruś. Chłonąc kolejne strony woluminu, wraz z autorem można się zastanawiać, czy dojdzie do III wojny światowej, kiedy nastąpi zmiana układu sił na świecie oraz czy do rywalizacji z Chinami w Azji mogą dołączyć Rosja i Indie. To także ważny głos w sprawie statusu Polski w globalnej sieci uwarunkowań militarnych, gospodarczych i komunikacyjnych – czy zawsze będzie to tylko mało istotny rynek zbytu dla towarów UE oraz tania siła robocza, czy może w niedalekiej przyszłości zacznie przodować w środkowowschodniej części Europy, w Międzymorzu czy Trójmorzu.

Recenzowaną publikację wydrukowano na dobrym, pachnącym papierze (czcionka jest odpowiednio duża). Jej kartki zostały zszyte i zamknięte w twardej oprawie, gwarantującej trwałość wydania. W pracy nie znalazłem błędów, a więc należy wysoko ocenić pracę redakcji i korekty. Główny tekst książki uzupełnia indeks ważniejszych tagów i wyrazów obcojęzycznych oraz indeks osobowy.

Niniejsza publikacja różni się od wcześniejszych książek J. Bartosiaka. Słowo mówione bardziej oddziałuje na słuchaczy niż prace naukowe. Dlatego nawet po redakcji i spisaniu na kartach papieru te autorskie wykłady mają bardziej popularny charakter i są łatwiejsze w odbiorze. Dzięki temu pracę Przeszłość jest prologiem czyta się znakomicie. Przedstawione w rozdziałach kolejne, różnorodne tematy wciągają bez reszty i nawet nie wiadomo, kiedy czytelnik staje się fanem geopolityki i wraz z autorem snuje wizje przyszłych potencjalnych konfliktów, rysując na mapie nowe granice polskiej przestrzeni.

Po najnowszą książkę J. Bartosiaka sięgną z pewnością wszyscy jego fani i czytelnicy dwóch poprzednich pozycji. Jednak jeśli ktoś nie czytał w ogóle publikacji tego autora, to tym bardziej zachęcam, aby swoją przygodę z geopolityką i geostrategią rozpoczął właśnie od pracy Przeszłość jest prologiem. Stanowi ona znakomite wprowadzenie do zawiłości wzajemnych uwarunkowań politycznych, militarnych i gospodarczych na mapie świata oraz wizji przyszłych globalnych sporów.

Szczerze polecam.

Plus minus:
Na plus:
+ przedstawienie wątków geopolityki i strategii
+ uzasadnienie ważnego miejsca Polski w skali globalnej
+ podkreślenie istotnej roli mapy: morza, lądy, góry, rzeki
+ popularny charakter prezentowanych wykładów
+ interesujące wątki poruszane w temacie potencjalnych konfliktów, powiązań gospodarczych, kapitałowych i komunikacyjnych
+ ciekawy i wciągający styl autora
Na minus:
- brak

Tytuł: Przeszłość jest prologiem

Autor: Jacek Bartosiak

Wydawca: Zona Zero

Rok wydania: 2019

ISBN: 978-83-66177-43-7

Liczba stron: 520

Okładka: twarda

Cena: 79,90 zł

Ocena recenzenta: 9,5/10

^{Redakcja merytoryczna: Malwina Lange
Korekta: Jagoda Pawłowska}