Jak powstała polska GPW?

Początków polskiej giełdy należy poszukiwać już w XIX wieku, kiedy to powstała pierwsza giełda papierów wartościowych zlokalizowana w Warszawie. Musiało jednak minąć wiele czasu, aby nabrała współczesnego kształtu.

Giełda Kupiecka

Gmach przy ul. Królewskiej 14, siedziba giełdy od 1876 do II wojny światowej, kompletnie zniszczony podczas działań wojennych

12 maja 1817 roku powstała Giełda Kupiecka w Warszawie i uznawana jest ona za pierwszą giełdę papierów wartościowych w Polsce. Funkcjonowała ona w specyficzny sposób. Sesje bowiem odbywały się w godzinach od 12 do 13, a przedmiotem handlu nie były akcje, a weksle i obligacje. Wstęp na salę giełdy był wolny dla mężczyzn. Handel odbywał się z wykorzystaniem papierowych walorów.

Okres międzywojnia, pomiędzy I a II wojną światową, nie spowodował zamknięcie polskiej giełdy. Działała ona na podstawie rozporządzenia Prezydenta o organizacji giełd. Wówczas oprócz giełdy centralnej w Warszawie, istniały giełdy papierów wartościowych w Katowicach, Lwowie, Krakowie, Łodzi, Poznaniu i Wilnie. W 1938 roku na giełdzie w Warszawie obracano już 130 papierami wartościowymi, którymi były obligacje państwowe, bankowe i municypalne, a także listy zastawne i akcje spółek giełdowych.

Na początku siedzibą giełdy był Pałac Saski, później gmach znajdujący się na rogu dzisiejszego placu Bankowego i ul. Elektoralnej, a następnie budynek położony przy ulicy Królewskiej 14. To właśnie tam Giełda Kupiecka funkcjonowała aż do wybuchu II wojny światowej, kiedy została zamknięta.

Odrodzenie giełdy po wojnie

Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku próbowano reaktywować działalność giełd w Polsce, ale system gospodarki centralnie planowanej odgórnie narzuconej nie dał możliwości swobodnego obrotu giełdowego. Odbudowanie gospodarki rynkowej w okresie przemian z 1989 roku dało szanse na uruchomienie giełdy. Motorem napędowym zmian gospodarczych była prywatyzacja i rozwój rynku kapitałowego. Zdecydowano ostatecznie o tym, że polska giełda zostanie stworzona na wzór zagranicznych rynków kapitałowych.

Opracowano szczegółowe procedury nowoczesnego obrotu giełdowego, we wsparciu merytorycznym i finansowym ze strony Francji. Pomogły Spółka Giełd Francuskich - Société de Bourses Françaises oraz Centralny Depozyt SICOVAM.

Od początku opracowano nową ustawę regulującą publiczny obrót papierami wartościowymi. Miało to miejsce w 1990 roku, a 22 marca 1991 roku ustawa Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych została ostatecznie uchwalona przez Sejm. Na mocy jej przepisów powstały główne instytucje rynku kapitałowego, a więc giełdy, domy maklerskie, fundusze powiernicze, jak i organ administracji rządowej kontrolujący i promujący rynek papierów wartościowych - Komisja Papierów Wartościowych.

Założenie GPW w Warszawie

Budynek Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie / fot. Beax, CC-BY-SA 3.0

Stworzenie podstaw prawnych dla funkcjonowania polskiej giełdy spowodowało, że 12 kwietnia 1991 roku Minister Przekształceń Własnościowych wraz z Ministrem Finansów reprezentującym Skarb Państwa, podpisali akt założycielski Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, a pierwsza sesja GPW odbyła się 16 kwietnia 1991 roku. Wzięło w niej udział 7 domów maklerskich (dowiedz się jak wybrać najlepsze konto maklerskie), a na rynku giełdowym notowano w tamtym czasie zaledwie akcje 5 spółek. W ciągu jednej sesji wpłynęło 112 zleceń kupna i sprzedaży, zaś łączny obrót giełdy wyniósł 1990 zł, niecałe 2 tys. US$.

Giełda w Warszawie była trzecią z kolei, zaraz po Węgrzech i Słowenii, którą stworzono i uruchomiono w postkomunistycznych krajach Europy.

Przez lata GPW rozwinęło się w Polsce i obecnie jest postrzegana jako największa giełda regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Organizuje obrót na dynamicznie rozwijających się rynkach kapitałowych w Europie. Dziś giełda dzieli się na rynek regulowany przeznaczony dla akcji spółek i dla instrumentów pochodnych oraz rynek alternatywny akcji NewConnect, stworzony specjalnie z myślą o spółkach wzrostowych. GPW cały czas rozwija też Catalyst, czyli rynek przeznaczony dla emitentów obligacji korporacyjnych i komunalnych oraz rynek energii. Od 9 listopada 2010 roku GPW to spółka publiczna, notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

^{Artykuł powstał we współpracy z xtb.com/pl}