Przedwczesna śmierć królowej Jadwigi. Dlaczego umarła tuż po porodzie?

Królowa Jadwiga zmarła bardzo młodo, miała ledwie 25 lat. Kilka dni przed królową zmarła także jej nowonarodzona córka. Najpewniej przyczyną śmierci Jadwigi i jej córki były komplikacje związane z porodem.

Małżeństwo Jadwigi i Jagiełły

Jadwiga Andegaweńska. Wizerunek królowej z Pocztu książąt i królów polskich Aleksandra Nowoleckiego (1869)

Jadwiga była córką Ludwika Węgierskiego, będącego królem Polski i Węgier. Po jego śmierci w 1382 roku została wybrana na króla Polski. Jej koronacja odbyła się 16 października 1384 roku. Polscy panowie rozpoczęli wówczas rozmowy z władcą Litwy, Jagiełłą, na temat małżeństwa z Jadwigą. Okoliczności ku temu były sprzyjające. Jagiełło był bezżenny, a Jadwiga dopiero wchodziła w lata sprawne1. Dodatkowo oba kraje miały wspólnego wroga w postaci krzyżaków. Jadwiga, co prawda była zaręczona z Wilhelmem Habsburgiem, ale te zostały zerwane pod naciskiem polskich możnowładców. W sierpniu 1385 roku Jagiełło wydał akt zwany unią w Krewie. Faktycznie były to przedmałżeńskie przyrzeczenia, w których Jagiełło zobowiązywał się do przyjęcia chrztu i odzyskania utraconych przez Królestwo Polskie ziem. Do ślubu Jadwigi i Jagiełły doszło 18 lutego 1386 roku. Dwa tygodnie później, 4 marca 1386 roku, Jagiełło został koronowany na króla Polski. Tym samym Polska i Litwa zostały połączone unią personalną.

Czytaj także → Małżeństwo Jadwigi i Jagiełły. Najbardziej niepasująca do siebie para królewska w polskich dziejach

Wyczekiwany potomek

Średniowieczna miniatura przedstawiająca narodziny dziecka

Królewska para na potomka czekała aż trzynaście lat. Dlaczego tak długo? Jagiełło i Jadwiga byli zupełnie inni. Dzieliła ich duża różnica wieku, kultura i wykształcenie. Królowa znała kilka języków, a król był niepiśmienny. Dodatkowo Jagiełło często był w rozjazdach po kraju, a także uwielbiał polowania. Jego żona mu prawie nigdy nie towarzyszyła. Toteż do ich spotkań nie dochodziło zbyt często.

Król był bardzo uradowany, dowiedziawszy się w roku 1399 o ciąży. Od razu powiadomił o tym papieża Bonifacego IX oraz wielu królów oraz książąt, zapraszając ich jednocześnie na chrzciny.

Jan Długosz w swoich Rocznikach relacjonował:

„Przeto papież Bonifacy IX pragnąc zadośćuczynić życzeniu króla posyła w swoim zastępstwie scholastyka krakowskiego Wojciecha Jastrzębca z Lubnicy na przyszłe uroczystości z pełnymi uprawnieniami, nakazując nadać przyszłemu potomkowi swoje imię dostosowując je odpowiednio do płci.”

Królowa urodziła córkę 22 czerwca 1399 roku. Nadano jej imię Elżbieta Bonifacja. Jednakże poród był bardzo trudny.

Długosz tak opisał dzień porodu:

„Kiedy zaś nadszedł dzień porodu, królowa Jadwiga dwunastego czerwca wydała na świat córkę, która ochrzczona w katedrze krakowskiej przez biskupa krakowskiego Piotra Wysza otrzymała dwa imiona, Elżbieta Bonifacja. Po jej urodeniu królowa Jadwiga zaczęła ciężko chorować. Zaś nowo narodzona dziewczyna zmarła w ciągu trzech dni.”

Długosz pomylił się zarówno, co do daty porodu, jak i śmierci Elżbiety. Ta w rzeczywistości zmarła 13 lipca. Trzy dni później zmarła także królowa Jadwiga, co Długosz przedstawił w następujący sposób:

„Potem zaś kiedy choroba się wzmogła, zaopatrzona najświętszym Wiatykiem, namaszczona olejem świętym, bardzo pobożnie i religijnie, jak przystało świątobliwej istocie, pełna świętych i zbożnych dzieł zmarła siedemnastego lipca, koło południa na zamku kakowskim i została pochowana w katedrze krakowskiej, po lewej stronie głównego ołtaza, w pobliżu zakrystii.”

Jaka był przyczyna śmierci Jadwigi?

Jagiełło opłakuje śmierć Jadwigi

To, że zarówno matka jak i córka zmarły niedługo po porodzie świadczy o tym, że okoliczności towarzyszące narodzinom Elżbiety były powodem ich śmierci. Najpewniej doszło do zakażenia połogowego. Jego przyczyną jest przedostanie się drobnoustrojów do krwi. Należy pamiętać, że w XIV w. nie były znane przyczyny zakażeń, ani nie zachowywano sterylności podczas zabiegów.

12 lipca 1949 roku po raz kolejny otwarto grobowiec królowej, ale tym razem postanowiono także przebadać jej szczątki. Badaniami kierowali profesor Jan Olbrycht i doktor Marek Kusiak. Od razu zauważyli, że szkielet królowej jest ułożony w nienaturalny sposób, przemieszczony do jednego z boków trumny. Zapewne dlatego, że obok Jadwigi pochowano jej córkę. Miękkie kości kilkutygodniowego dziecka jednak uległy całkowitemu rozpadowi.

Po analizie szczątków ustalono, że królowa była bardzo wysoką kobietą (szacunkowo miała 175-182 cm) a na jej czaszce znaleziono pojedyncze kępki rudych włosów. Przebadano także dokładnie kości królowej. Naukowcy zauważyli, że jej miednica była bardzo wąska i wysoka, co mogło spowodować komplikacje przy porodzie, doprowadzając do śmierci Jadwigi i Elżbiety. Jedną z komplikacji porodowych, którym sprzyja wąska miednica jest bródkowo-tylne ułożenie płodu, które w znaczący sposób utrudnia poród drogami natury.

Bibliografia:

1. Lata sprawne, pozwalające na obcowanie płciowe, dla dziewczynek wynosiły 12, a dla chłopców 14. [↩]