10 najważniejszych bitew w historii, które miały największy wpływ na dzieje świata

W historii wojen stoczono tysiące bitew, które miały mniejszy lub większy wpływ na dzieje świata. Jednakże rezultat kilku z nich miał kluczowe znaczenie na historię ludzkości. Gdyby ich wynik był inny, historia świata potoczyłaby się zupełnie inaczej.

Bitwa pod Maratonem

Bitwa pod Maratonem

Data: 12 września 490 p.n.e.
Strony konfliktu: Ateny, Plateje | Persja
Dowódcy: Miltiades, Kallimach | Datis, Artafernes
Wynik: Zwycięstwo Aten

Wpływ na dzieje świata: Zatrzymanie perskiej ekspansji na Grecję. Umożliwienie dalszego rozwoju greckiej kultury

Bitwa została stoczona na równinie maratońskiej, znajdującej się około 40 kilometrów od Aten. Została stoczona podczas I wojny perskiej. Wyprawa była odwetem za udzielenie przez Ateńczyków wsparcia zbuntowanym przeciw Persji miastom Jonii.

Grecy zagrodzili Persom drogę, zajmując dogodną pozycję u wylotu równiny. Dzięki temu zablokowali im dostęp do dróg wiodących do Aten. Jednocześnie teren neutralizował atuty perskiej jazdy, której jednak Persowie nie mieli zbyt wiele (Ateńczycy początkowo o tym nie wiedzieli). Historycy toczą spór o to czy pierwsi zaatakowali Ateńczycy, czy Persowie. Pewne jest jednak to, że greckim skrzydłom udało się zdobyć przewagę w bitwie, co umożliwiło im wzięcie Persów w kleszcze. Wówczas armia perska rozpoczęła odwrót ku obozowi i okrętom. Grekom podczas pościgu udało się zdobyć kilka wrogich okrętów. Persowie po bitwie popłynęli jeszcze w stronę Aten, chcąc ocalałymi siłami zdobyć miasto z zaskoczenia. Jednakże ostrzeżeni Ateńczycy zorganizowali obronę, a Persowie, widząc przygotowane miasto, odpłynęli.

Dzięki temu zwycięstwu Ateńczykom udało się zachować niezależność i rozpocząć przygotowania do dalszych wojen perskich. Porażka Aten prawdopodobnie położyłaby kres kulturalnemu rozwojowi tego miasta, a wkrótce Grecja zostałaby opanowana przez kulturę perską.

Bitwa w Lesie Teutoburskim

Germańscy wojownicy szturmują pole bitwy

Data: wrzesień 9 roku n.e.
Strony konfliktu: Cheruskowie, Brukterowie, Chattowie, Marsowie | Cesarstwo Rzymskie
Dowódcy: Arminiusz | Publiusz Kwinktyliusz Warus
Wynik: Zwycięstwo plemion germańskich

Wpływ na dzieje świata: Zatrzymanie rzymskiej ekspansji w Germanii

Las Teutoburski to miejsce klęski rzymskiej armii, która została wciągnięta w pułapkę przez koalicję plemion germańskich. Germanie zaatakowali rozciągnięte siły rzymskie i je okrążyli. Rzymianom udało się wyrwać z okrążenia, jednak zmuszeni byli do nocnego marszu w niekorzystnych warunkach atmosferycznych. Podczas odwrotu Rzymianie wpadli w drugą pułapkę. Germanie bowiem wzdłuż drogi wznieśli ziemno-kamienny mur, który umożliwiał im bezpieczne atakowanie przeciwnika. Rzymianie w efekcie zostali zdziesiątkowani, a szturm na mur zakończył się niepowodzeniem.

Porażka rzymskich legionów kosztowała cesarstwo utratę ziem germańskich na wschód od Renu. Co prawda rzymski wódz Germanik w kolejnych latach pokonał Arminiusza i jego siły, jednakże Tyberiusz uznał, że wojny z Germanami są nazbyt kosztowne i zrezygnował z odbijania utraconych terenów. Tym samym Germania pozostała poza wpływami Imperium Rzymskiego.

Bitwa pod Poitiers

Bitwa pod Poitiers

Data: 25 października 732
Strony konfliktu: Frankowie | Arabowie (Umajjadzi)
Dowódcy: Karol Młot | Abd ar-Rahman
Wynik: Zwycięstwo Franków

Wpływ na dzieje świata: Zatrzymanie arabskiego podboju Europy

Arabowie po inwazji na Półwysep Iberyjski i po jego całkowitym opanowaniu ruszyli na północ. Udało im się po przejściu Pirenejów zdobyć Bordeaux. Dopiero pod Poitiers Frankowie zagrodzili drogę atakującym siłom arabskim. Jazda Franków dokonała śmiałego manewru okrążającego i uderzyła na arabski obóz. To wywołało dezorganizację w szykach wojsk arabskich, którą wykorzystał Karol Młot, rzucając do natarcia wszystkie swoje siły. Arabowie ponieśli sromotną klęskę.

Zwycięstwo Franków ograniczyło arabską inwazję tylko do Półwyspu Iberyjskiego. Karol Młot tym samym uchronił resztę Europy od arabskiej dominacji. Co prawda Arabowie mimo klęski zatrzymali swoje nabytki na Półwyspie Iberyjskim, jednak sukcesywnie byli wypierani przez siły królestw Hiszpanii i Portugalii. Ostatni arabski bastion padł dopiero w XV wieku.

Klęska Wielkiej Armady

Wielka Armada

Data: 8 sierpnia 1588
Strony konfliktu: Anglia, Republika Zjednoczonych Prowincji | Hiszpania, Portugalia
Dowódcy: Elżbieta I Tudor, Charles Howard, Francis Drake, Martin Frobisher, John Hawkins | Filip II Habsburg, książę Medina-Sidonia Juan Martinez de Recalde, Diego Flores de Valde
Wynik: Zwycięstwo Wielkiej Brytanii

Wpływ na dzieje świata: Zatrzymanie hiszpańskiej ekspansji w Europie. Początek budowy Imperium Brytyjskiego

Wielka Armada była ogromną flotą wystawioną przez króla Hiszpanii i Portugalii, Filipa II. Miała za cel pokonanie Anglii, której korsarze łupili hiszpańskie galeony. Filip II chciał pokonać flotę angielską, a następnie dokonać inwazji na Wyspy Brytyjskie. W ten sposób zapewniłby spokój dla swoich poczynań na Oceanie Atlantyckim. Jednakże na skutek skrajnie niekorzystnych warunków atmosferycznych, a taże dzięki doskonałym angielskim dowódcom, Hiszpanie ponieśli klęskę tracąc większość floty.

Zwycięstwo Wielkiej Armady doprowadziłoby do niechybnej klęski Anglii na lądzie, gdyż piechota hiszpańska wówczas nie miała sobie równych. Filip II zapewne podporządkowałby sobie Anglię, co ograniczyłoby straty galeonów płynącymi z drogocennymi kruszcami do Europy. Tymczasem porażka Hiszpanii wzmocniła Anglię, która z niezbyt zamożnego państwa, w dużej mierze dzięki korsarstwie, zaczęła się mocno przeobrażać, by z czasem stać się hegemonem na morzach i oceanach.

Bitwa pod Połtawą

Bitwa pod Połtawą

Data: 8 lipca 1709
Strony konfliktu: Szwecja | Cesarstwo Rosyjskie
Dowódcy: Carl Gustaf Rehnskiöld | Piotr I
Wynik: Zwycięstwo Rosji

Wpływ na dzieje świata: Załamanie szwedzkiej ekspansji w Europie. Rosja staje się mocarstwem

Bitwa została stoczona na terenie dzisiejszej Ukrainy w trakcie wielkiej wojny północnej, która była jednocześnie zmierzchem szwedzkiej ekspansji. Toczona była o dominację w rejonie Morza Bałtyckiego. Szwedom podczas potopu udało się skutecznie osłabić Polskę, ale w miejsce Rzeczpospolitej na znaczeniu zaczęła zyskiwać Rosja, która przeżywała okres rozwoju gospodarczego. Rosji zależało na bałtyckich portach dających możliwość eksportu towarów na zachód Europy.

Szwedzi być może osiągnęliby w wojnie z Rosją sukces, ale uwikłali się w wojnę z Polską i Saksonią, których władca August II Mocny był sojusznikiem cara Piotra I. Po uporaniu się z Augustem II, król Szwecji Karol XII, ruszył w kierunku Moskwy. Rosjanie jednak zamiast wydawać walną bitwę, zaczęli wycofywać się, paląc po drodze wioski. Taktyka spalonej ziemi, chociaż tragiczna dla miejscowej ludności, to w znaczący sposób osłabiła Szwedów. Karol XII postanowił zrezygnować z marszu na Moskwę i skierował się na Ukrainę, gdyż zawarł sojusz z hetmanem kozackim, Iwanem Mazepą. Kozacy bowiem liczyli, że zwycięstwo Szwedów pozwoli im na stworzenie własnego państwa. Po połączeniu sił ponownie maszerowano na Moskwę. Jednakże armia szwedzka odcięta od zapasów, a także z niezwykle rozciągniętymi liniami zaopatrzenia, zaczęła głodować. Do tego doszły także liczne dezercje. W rzeczywistości pod Połtawą Szwedzi nie przypominali już armii z początków wojny. Wykorzystał to Piotr I, który kompletnie rozbił Szwedów. Karol XII uciekł z pola bitwy do Turcji.

Zwycięstwo Rosji dało jej dostęp do Morza Bałtyckiego, co tylko wzmocniło ją gospodarczo, a sukcesy militarne rozbudziły jej imperialne apetyty. Gdyby Szwedom udało się pokonać Rosjan, zapewne powstałoby w jakiś sposób niezależne państwo ukraińskie, a widmo rosyjskiej ekspansji na zachód zostałoby odłożone na wiele lat, być może na zawsze.

Bitwa pod Saratogą

Gen. John Burgoyne poddaje się gen. Horatio Gatesowi po bitwie pod Saratogą

Data: 17 września - 8 października 1777
Strony konfliktu: Wielka Brytania | Stany Zjednoczone (Trzynaście Kolonii)
Dowódcy: John Burgoyne | Horatio Gates, Benedict Arnold
Wynik: Zwycięstwo Stanów Zjednoczonych

Wpływ na dzieje świata: Udowodnienie, że amerykańska armia ochotnicza może pokonać wojska brytyjskie. Francja włącza się do wojny po stronie Stanów Zjednoczonych

Nad Saratogą w stanie Nowy Jork rozegrała się przełomowa dla amerykańskiej wojny o niepodległość bitwa. Amerykanie dowodzeni przez generałów Horatio Gatesa i Benedict Arnolda, przy wsparciu inżynieryjnym Tadeusza Kościuszki, ufortyfikowali się, oczekując na brytyjskie natarcie. Ataki armii brytyjskiej zostały odparte, a to pozwoliło Amerykanom na kontrnatarcie. Z czasem wycieńczeni i odcięci od dostaw Brytyjczycy ostatecznie skapitulowali.

Bitwa miała kluczowe znaczenie dla całej wojny. Po pierwsze zatrzymała brytyjską ofensywę. Po drugie udowodniła Amerykanom, że ich siły mogą podjąć równorzędną walkę, a nawet pokonać Brytyjczyków w boju. Po trzecie wpłynęła na Francję, która dołączyła do wojny po stronie zbuntowanych brytyjskich kolonii. To z kolei przyczyniło się do zwycięstwa Amerykanów i uzyskania niepodległości przez Stany Zjednoczone.

Bitwa pod Waterloo

Bitwa pod Waterloo

Data: 18 czerwca 1815
Strony konfliktu: Cesarstwo Francuskie | Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii, Prusy, Królestwo Zjednoczonych Niderlandów, Królestwo Hanoweru, Nassau, Księstwo Brunszwiku
Dowódcy: Napoleon Bonaparte | Książę Wellington, Gebhard von Blücher
Wynik: Zwycięstwo koalicji antyfrancuskiej

Wpływ na dzieje świata: Kres wojen napoleońskich i francuskiej dominacji w Europie. Obrona postanowień kongresu wiedeńskiego

W belgijskim Waterloo, około 20 kilometrów od Brukseli, doszło do bitwy kończącej okres wojen napoleońskich. Napoleon po zwycięstwie w bitwie pod Ligny nad armią Pruską, część swoich sił wysłał za nią w pościg. Z resztą sił ruszył przeciwko pozostałej armii sprzymierzonych. Do decydującego starcia doszło pod Waterloo. Wellingtonowi, dowodzącemu armią brytyjską, udało się z ledwością odeprzeć silne ataki Francuzów. Szalę zwycięstwa przechyliło pojawienie się na polu bitwy wojsk pruskich, które uderzyły na armię Napoleona z flanki. To załamało francuskie natarcie i zmusiło Napoleona do ucieczki z pola bitwy, a następnie do abdykacji.

Porażka Francji pod Waterloo nie tylko oznaczała kres napoleońskiej ekspansji w Europie, co przypieczętowała postanowienia kongresu wiedeńskiego. Ustalenia z Wiednia miały wpływ na ład w Europie w następnych stu latach. Oznaczało to także kres polskich marzeń o odzyskaniu niepodległości.

I bitwa nad Marną

Francuscy żołnierze czekają na atak za wałem ziemnym

Data: 5-9 września 1914
Strony konfliktu: Francja, Wielka Brytania | Cesarstwo Niemieckie
Dowódcy: Joseph Joffre, John French | Helmuth von Moltke, Karl von Bülow, Alexander von Kluck, Albrecht Wirtemberski
Wynik: Zwycięstwo Francji i Wielkiej Brytanii

Wpływ na dzieje świata: Zatrzymanie niemieckiego ataku na Francję

Niemcy atakując Francję podczas bitew granicznych zmusili Francuzów do odwrotu. Niemieckie dowództwo sądziło, że francuskie armie są rozbite, a kwestia zajęcia Paryża jest tylko kwestią czasu. Jednakże Francuzi przygotowali kontrnatarcie na prawe skrzydło niemieckiej armii. Niemcy chcąc utrzymać front z centrum i z lewego skrzydła przerzucili po dwa korpusy na prawe skrzydło. Okazało się to niewystarczające wobec wzmocnienia wojsk francuskich swoimi odwodami. Przegrupowanie Francuzów było możliwe dzięki paryskim taksówkarzom, którzy w liczbie ponad 1000 transportowali żołnierzy na front. Francuska akcja spowodowała lukę w niemieckiej linii, w którą natarli Brytyjczycy. Niemcy bojąc się okrążenia zdecydowali się na odwrót. Rozpoczęła się wojna pozycyjna.

Zwycięstwo pod Marną uniemożliwiło niemieckiej armii zrealizowanie planu błyskawicznego zniszczenia francuskiej armii, co mogło doprowadzić do zwycięstwa Niemiec w wojnie.

Bitwa warszawska

Piechota polska w marszu na front przed bitwą warszawską

Data: 13 - 25 sierpnia 1920
Strony konfliktu: Polska | Rosyjska FSRR
Dowódcy: Tadeusz Rozwadowski, Józef Piłsudski, Józef Haller, Franciszek Latinik, Edward Śmigły-Rydz, Władysław Sikorski | Michaił Tuchaczewski, Gaj Dimitriewicz Gaj, Aleksandr Szuwajew, August Kork, Władimir Łazariewicz Nikołaj Sołłohub, Tichon Chwiesin
Wynik: Zwycięstwo Polski

Wpływ na dzieje świata: Zatrzymanie sowieckiej ekspansji w Europie. Położenie kresu planom rozszerzenia rewolucji bolszewickiej poza RFSRR

Bitwa warszawska była przełomowym momentem wojny polsko-bolszewickiej. Odbywała się na przedmieściach stolicy, której zdobycia niemal pewni byli bolszewicy. Wojsko Polskie w miesiącach poprzedzających bitwę znajdowało się w bezwładnym odwrocie. Dopiero przybycie do Polski generała Tadeusza Rozwadowskiego i objęcie przez niego funkcji Szefa Sztabu Generalnego doprowadziło do odwrócenia losów bitwy i wojny. Rozwadowski opracował szczegółowy plan operacyjny, który Józef Piłsudski, jako naczelny wódz, zaakceptował. Na skutek kontruderzenia Polacy odrzucili spod Warszawy Armię Czerwoną, która znalazła się w odwrocie. Do polskiego zwycięstwa przyczyniła się mobilizacja całego społeczeństwa, a także praca polskiego wywiadu, który złamał sowieckie szyfry.

Polskie zwycięstwo położyło kres bolszewickiej rewolucji, która rozlałaby się na całą Europę. Bolszewikom nie udało się dotrzeć do Niemiec, by z tamtejszymi komunistami wywołać rewolucję w Europie. Dodatkowo Polacy wygrywając wojnę zachowywali zdobytą w 1918 roku niepodległość.

Bitwa stalingradzka

Niemieccy żołnierze 24 Dywizji Pancernej podczas walk o południową stację kolejową w Stalingradzie

Data: 23 sierpnia 1942 - 2 lutego 1943
Strony konfliktu: Niemcy, Włochy, Rumunia, Węgry, Chorwacja | ZSRR
Dowódcy: Adolf Hitler, Friedrich Paulus, Erich von Manstein, Wolfram von Richthofen, Hermann Hoth, Petre Dumitrescu, Constantin Constantinescu-Claps, Gusztáv Jány, Italo Gariboldi, Viktor Pavičić | Józef Stalin, Aleksandr Wasilewski, Andriej Jeriomienko, Siemion Timoszenko, Konstanty Rokossowski, Nikołaj Watutin, Wasilij Czujkow, Michaił Szumiłow, Rodion Malinowski
Wynik: Zwycięstwo ZSRR

Wpływ na dzieje świata: Zatrzymanie niemieckiej ekspansji na wschodzie. Niemcy tracą inicjatywę, a także ponoszą olbrzymie straty mające wpływ na walki także na froncie zachodnim

Niemieckie natarcie w rejonie rzek Don i Wołgi podczas walk na froncie wschodnim nie było przypadkowe. Niemcy chcieli opanować znajdujące się w tamtym rejonie roponośne obszary Kaukazu i rolnicze tereny Donu. Stalingrad był z kolei ważnym węzłem komunikacyjnym. Początkowe sukcesy pozwoliły Niemcom zagrozić odcięciem Moskwy od Kaukazu. Dodatkowo Niemcom udało się z południa i północy okrążyć Stalingrad. Sowieci wysyłając kolejne odwody w końcu zatrzymali niemiecką ofensywę. Armia Czerwona przeszła następnie do kontrofensywy całkowicie okrążając Niemców, których zamknęła w kotle stalingradzkim. W kolejnych miesiącach wojskom sowieckim udało się zniszczyć niemiecką armię liczącą 300 tysięcy żołnierzy, przejmując przy tym ogromną ilość sprzętu.

Zwycięstwo Armii Czerwonej było przełomowym momentem II wojny światowej. Rezerwy niemieckie były mocno ograniczone. Zniszczonych pod Stalingradem sił nie sposób było zrekompensować w późniejszych miesiącach wojny. Zwycięstwo miało także wpływ na rezygnację Japonii z utworzenia frontu przeciwko ZSRR. Jednocześnie pozwoliło ZSRR na przejęcie inicjatywy na froncie wschodnim.