Maria Leszczyńska wygrała casting na królową Francji. Pokonała w nim 99 konkurentek

Maria Leszczyńska nie pochodziła z rodziny mogącej równać się z francuskimi Burbonami. Nie wyróżniała się ani pochodzeniem ani wpływami ani bogactwem. Mimo to poślubiła Ludwika XV i została królową potężnej Francji. By zostać żoną francuskiego władcy pokonała 98 innych pretendentek, które znalazły się na specjalnej liście kandydatek zaproponowanych Ludwikowi XV. Co zatem ich połączyło?

Zerwane zaręczyny Ludwika XV

Król Ludwik XV jako nastolatek

Ludwik XIV, znany także jako Król Słońce, zmarł w 1715 r. Pozostawił po sobie silne państwo o scentralizowanej i absolutnej władzy królewskiej. Za jego sprawą Paryż stał się stolicą Europy, a język francuski językiem dyplomacji. Jednakże żaden z jego synów nie przeżył ojca. Tylko najstarszy z nich osiągnął dorosłość, ale i jego syn, a wnuk Ludwika XIV, także nie doczekał korony, umierając w 1712 r. Stąd następcą tronu został jego prawnuk Ludwik XV. Ten w chwili objęcia rządów miał zaledwie 5 lat. Dlatego do osiągnięcia przez niego wieku 13 lat władzę w jego imieniu sprawował regent.

W wieku 13 lat został zaręczony z mającą ledwie 3 lata córką króla Hiszpanii Marianną Wiktorią Burbon. Jednak sytuacja zmieniła się w 1725 r. gdy król zachorował. Postanowiono, że dla ratowania dynastii należy mu czym prędzej znaleźć małżonkę. Bowiem mająca 5 lat narzeczona jeszcze przez wiele lat nie będzie zdolna do urodzenia potomstwa. To oczywiście spotkało się z reakcją dworu hiszpańskiego, który uznał to za afront, ale z planu szybkiego ożenku Ludwika XV nie zamierzano zrezygnować. Sam zainteresowany właściwie nie brał udziału w poszukiwaniach. Zdał się na pierwszego ministra, którym był książę Condé Ludwik IV Henryk de Bourbon-Condé. Jednak jako, że wybór królowej w istocie był sprawą wagi państwowej, to zaangażował się w niego także kardynał André Hercule de Fleury. Był on wychowawcą i przyjacielem Ludwika XV. Zatem jego wpływ na politykę króla Francji był olbrzymi. Uzyskał nawet przywilej podróżowania wraz z królem w karocy, co wówczas było olbrzymią nobilitacją. Stąd podczas szukania żony dla króla ścierały się interesy obu polityków. W jednym jednak byli zgodni. Kandydatka powinna być szlachetnie urodzoną chrześcijanką w wieku rozrodczym.

Lista kandydatek na żonę króla Francji

Anna Hanowerska

Na wstępnej liście znalazło się 99 nazwisk, wśród których nie brakowało córek europejskich władców i panien pochodzących z potężnych rodów. Pod uwagę była brana Anna Hanowerska, córka króla Anglii Jerzego II oraz jego żony Karoliny z Ansbachu. Znajdowała się na niej rownież Maria Barbara Portugalska, córka króla Portugalii Jana V Wielkodusznego oraz jego żony Marii Anny Austriackiej (córka cesarza Leopolda I). Widniala na niej takze Elżbieta Teresa Lotaryńska, córka księcia Lotaryngii Leopolda I Józefa oraz jego żony księżnej Elżbiety Charlotty. Pod uwagę brano także Enrichettę d’Este, córkę księcia Modeny i Reggio Reginalda d’Este oraz jego żony Charlotty Felicyty Brunszwickiej. Poważną kandydatką była również Elżbieta Aleksandra de Burbon, córka księcia Condé Ludwika III de Bourbon-Condé i jego żony Ludwiki Franciszki de Bourbon (córka króla Francji Ludwika XIV). Także inna córka Ludwika III i Ludwiki, Henrietta Ludwika de Bourbon znalazła się na liście kandydatek. Wśród nich nader skromnie prezentowało się pochodzenie Marii Leszczyńskiej, której ojciec Stanisław Leszczyński był byłym królem nieposiadającym własnego księstwa, ani nie mogącym zapewnić córce odpowiedniego posagu. Nota bene z tego powodu kilkukrotnie odmówiono mu, gdy próbował znaleźć męża dla córki.

Elżbieta Aleksandra de Burbon

Ze sporządzonej listy 99 kandydatek, do dalszych rozważań wzięto pod uwagę już tylko 17 nazwisk. Nie znalazła się wśród nich Maria Leszczyńska. Następnie grono kandydatek zredukowano do 4. W tym wąskim gronie znalazły się Anna i Amelia Hanowerska oraz Elżbieta Aleksandra de Burbon i Henrietta Ludwika de Bourbon. Kwestie religijne spowodowały, że księżniczki angielskie odpadły z rywalizacji. Ostatecznie królową miała zostać Henrrietta, gdyż książę Condé, jej brat i zarazem pierwszy minister Francji, uznał ją za ładniejszą od siostry. Jej atutem był także wiek, który umożliwiał szybkie zajście w ciążę i urodzenie następcy tronu. Dodatkowo mariaż wewnątrz francuski spełniał warunek neutralności kandydatki. Była wreszcie kandydatką równego pochodzenia, co Ludwik XV.

Maria Leszczyńska królową Francji

Maria Leszczyńska w 1730 r.

Gdy wydawało się, że Henrrietta zostanie królową na ostatniej prostej jej wyborowi sprzeciwił się kardynał de Fleury. Także na przekreślenie tej kandydatury miała wpływ Markize de Prie, kochanka Ludwika IV, która została przez kandydatkę obrażona. Dodatkowo zaczęto obawiać się, że na Henrriettę zbyt duży wpływ może mieć matka. Wtedy pojawiła się ponownie kandydatura Marii Leszczyńskiej. Dlaczego powrócono do tej kandydatury? Oto wcześniej Maria była proponowana Ludwikowi IV. Mająca wówczas ogromny wpływ na niego Markiza de Pie chciała nawet by jej kochanek wziął z nią ślub, gdyż uważała ją za znacznie mniej atrakcyjną od siebie. Toteż miało to jej zapewnić dalsze powodzenie u boku Ludwika IV. Niemniej uznano jej kandydaturę za akceptowalną przez oba stronnictwa. Kardynał de Fleury uznał, że Maria nie zagrozi jego pozycji. Z kolei książę Condé wierzył, że skoro Maria będzie mu zawdzięczać wybór to stanie się jego dłużniczką. Tym samym Maria miała już zagwarantowane małżeństwo z królem Francji.

Przygotowania do ślubu

Ludwik XV

Formalna propozycja małżeństwa została złożona 2 kwietnia 1725 r. Wieść o wyborze Marii została źle przyjęta na dworze francuskim. Leszczyńską uznano za niegodną męża, a małżeństwo z nią mezaliansem dla Ludwika XV. Obrażone tym wyborem były matki Henrrietty Ludwiki i Elżbiety Aleksandry. Szlachta uznała ją za intruza, a ministrowie bali się, że ten wybór stanie się powodem problemów z Hiszpanią i Rosją. Mówiono, że Francja tym małżeństwem nie zyska krzty chwały, honoru i bogactwa.

Tymczasem król palił się do małżeństwa. Zwłaszcza po tym jak został mu pokazany portret Leszczyńskiej, w którym jednak celowo została upodobniona do jego matki. Gdy Ludwik XV zobaczył Marię na obrazie stwierdził, że jest najpiękniejsza ze wszystkich kandydatek.

Koniecznością były jeszcze badania, które miały wykluczyć epilepsję u królowej, a także zweryfikować czy jest zdolna do prokreacji, czego dowodem była jej menstruacja. Przedstawiciele przyszłych małżonków zawarli także w ich imieniu kontrakt. Leszczyńska miała w nim zagwarantowane pięćdziesiąt tysięcy koron na biżuterię, dwieście pięćdziesiąt tysięcy koron po ślubie i gwarancję rocznego zasiłku dla wdowy w wysokości dwudziestu tysięcy koron.

Ślub Ludwika XV i Marii Leszczyńskiej

Maria Leszczyńska jako królowa Francji

Ludwik i Maria po raz pierwszy spotkali się w przeddzień ich ślubu, który odbył się 5 września 1725 r. w królewskiej rezydencji w Fontainebleau. Polska królewna miała wtedy 22 lata, a jej małżonek 15 lat. Uważa się, że ich małżeństwo było początkowo szczęśliwie i zgodne. Oboje przypadli sobie do gustu. Maria urodziła Ludwikowi dziesięcioro dzieci, w tym upragnionego następcę tronu Ludwika Ferdynanda, który jednak nie przeżył ojca. Niemniej trójka z jego dzieci została królami Francji. Natomiast Ludwik z czasem zaczął zdradzać żonę, miał wiele kochanek, co stało się powodem zepsucia ich wzajemnych relacji. Niemniej zwłaszcza jej dzieci uważały ją za wzór cnót i darzyły ogromnym szacunkiem. Zmarła kilka lat przed śmiercią swojego męża.

Bibliografia:

1. J. Baszkiewicz, Historia Francji, Wrocław 1974.
2. T. L. Laour, Parincesses ladies and salonnieres the reign of Louis XV, Londyn 1927.
3. K. Mikulski, J. Wijaczka, Historia powszechna. Wiek XVI-XVIII, Warszawa 2012.
4. E. Rostworowski, Historia powszechna. Wiek XVIII, Warszawa 1984.

Więcej o historii Francji przeczytasz klikając na poniższą grafikę: