Włodzimierz I Wielki. Wielki książę kijowski i władca Rusi Kijowskiej

Włodzimierz I to władca Rusi Kijowskiej, który skonsolidował swoje księstwo, zdobył nowe terytoria, a także przyjął chrzest, dokonując przez to chrystianizacji Rusi. Za swoje dokonania nazywany jest Wielkim. Został uznany także świętym dla Kościołów prawosławnego i greckokatolickiego.

Książę Światosław

Światosław spotyka się z rodziną w Kijowie po powrocie z bitwy. Obraz pędzla Iwana Akimowa z 1773 r.

Światosław I był księciem Rusi Kijowskiej w latach 945-972. Z jego panowaniem związane są liczne wyprawy wojenne, które organizował. W 965 r. rozbił lud pochodzenia tureckiego jakim byli Chazarowie, burząc ich główne miasta Itil i Sarkel. Światosławowi udało się także z powodzeniem zorganizować wyprawy na Bułgarów, a nawet złupić ich stolicę. W 967 r. Rusini zajęli znaczącą część bułgarskiego terytorium.

Dalsze plany ekspansji udaremniło oblężenie Kijowa przez Pieczyngów. Światosław powrócił do miasta i odparł wrogów. Kres jego planom przyniosła wojna z Bizancjum, która zakończyła się podpisaniem ugody w Durostolonie. Na jej mocy Światosław zobowiązał się do nieorganizowania nowych wypraw na Bałkany. Książę zginął podczas powrotu do Kijowa. W okolicy porohów na Dnieprze wpadł w zasadzkę przygotowaną przez Pieczyngów.

Walka po schedę po Światoławie

Zabójstwo Światosława

Po śmierci Światosława rozpoczęła się walka o schedę po nim. Książę miał trzech synów. Jaropełka i Olega ze związku z Przedsławą oraz Włodzimierza ze związku z Maluszą. Najstarszym z nich był Jaropełk, toteż to on został nowym księciem kijowskim.

W 977 r. w bratobójczej walce zginął Oleg, którego stołeczny gród Owrucz zdobył Jaropełk. Rok później Włodzimierz wyprawił się do Kijowa i zdobył Kijów przy pomocy wikingów. Jaropełkowi udało się jeszcze uciec do Rodnia, ale został tam odnaleziony i zamordowany.

Podboje księcia Włodzimierza

Włodzimierz Wielki. Miniatura z Carskiej Księgi Tytułów z 1672 r.

Po pokonaniu braci tron w Kijowie objął Włodzimierz i rozpoczął okres podbojów. Do swojego księstwa przyłączył tereny Grodów Czerwieńskich, a także podporządkował sobie plemiona Wiatyczów, Jaćwingów i Radymiczów. W tym czasie Ruś Kijowska stała się potęgą wśród wschodnich Słowian.

Powieść minionych lat będąca latopisem opisującym historię państwa ruskiego pod rokiem 981 zamieszcza taką wzmiankę:

Poszedł Włodzimierz ku Lachom i zajął grody ich: Przemyśl, Czerwień i inne grody, które do dziś dnia są pod Rusią. Tegoż roku i Wiatyczów zwyciężył i nałożył na nich dań od pługa, jaką i ojciec jego brał.

Pomiędzy historykami toczy się spór czy wymienieni w latopisie Lachowie są wskazani w nim w rozumieniu plemion Polan czy Lędzian. Po opanowaniu Grodów Włodzimierz założył na ich pograniczu warowną osadę, którą nazwał swoim imieniem. Wzniósł także twierdze nad Desną, Ostrem, Trubieżą, Sułą i Stugną. Włodzimierzowi udało się utworzyć cały system umocnień, który umożliwił mu ochronę swoich granic przed najazdami Pieczyngów.

Chrzest Rusi

Chrzest Włodzimierza. Projekt fresku autorstwa Wiktora Wasniecowa dla Katedry św. Włodzimierza w Kijowie z 1890 r.

Włodzimierz w Rusi, podobnie jak Mieszko I w Polsce, jest księciem, który doprowadził do przyjęcia chrztu. Powody, którymi kierował się Włodzimierz były zbieżne z celami jakie chciał w 966 r. osiągnąć książę Polan. Włodzimierz poprzez przyjęcie nowej religii chciał przede wszystkim wzmocnić autorytet władzy, a także zacieśnić stosunki z chrześcijańskimi państwami. Zdecydował się na przyjęcie chrztu według obrządku greckiego, co wyraźnie wiązało Ruś z Konstantynopolem.

Jednak przyjęcie chrztu z rąk Konstantynopola było związane także z mariażem Włodzimierza z siostrą cesarza bizantyjskiego, Anną Porfirogenetką. Zgodnie z umową jej ręka była ceną za pomoc okazaną Bizancjum. Włodzimierz rzeczywiście wysłał oddziały, które zdławiły rebelię w cesarstwie. Bazyli II jednak nie zamierzał się wywiązać ze swojej części umowy. Wówczas Włodzimierz rozpoczął obleganie Chersonezu na Krymie. Dopiero to spowodowało, że doszło do ślubu i jednoczesnego chrztu Włodzimierza i jego najbliższego dworu. W ten sposób rozpoczął się proces chrystianizacji Rusi. Chrzest najprawdopodobniej odbył się albo w Chersonezie albo w Kijowie.

Chrzest Rusi

Wraz z przyjęciem chrześcijaństwa przez panującego, na Ruś przybyli duchowni, a książę ufundował budowę cerkwi i klasztorów. W Kijowie powstała metropolia prawosławna podporządkowana patriarchatowi Konstantynopolu. Jej pierwszym metropolitą został Grek Teofilakt. W stolicy Włodzimierz wzniósł również Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy Dziesięcinna, która jednak nie zachowała się do czasów współczesnych. Włodzimierz po chrzcie nie tylko zrezygnował z wielożeństwa, co także miał niszczyć pogańskie budowle sakralne oraz symbole. Do Dniepru wrzucono posąg Peruna.

Scheda po Włodzimierzu Wielkim

Po śmierci Włodzimierza doszło do krwawych walk o schedę po nim między jego synami, których miał dwunastu. Nowym księciem został Jarosław I Mądry, którego w 1018 r. pokonał Bolesław Chrobry. W trakcie tej wyprawy polski król zajął Kijów, a na tronie osadził innego syna Włodzimierza, a swojego zięcia, Światopełka I Przeklętego. W trakcie powrotu do kraju Chrobry przyłączył do swojego państwa Grody Czerwieńskie.

Bibliografia:

1. L. Bazylow, P. Wieczorkiewicz, Historia Rosji, Wrocław 2006.
2. B. Rybakow, Pierwsze wieki historii Rusi, Warszawa 1983.
3. J. Strzelczyk, Mieszko Pierwszy. Chrzest i początki Polski, Poznań 2016.