Deklaracja niepodległości USA (4 lipca 1776). O tym jak Stany Zjednoczone powstały przeciwko Wielkiej Brytanii

Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych to dokument, który został przyjęty przez trzynaście angielskich kolonii zbuntowanych wobec Imperium Brytyjskiego. Stanowił  akt polityczny wojny, która zakończyła się uzyskaniem niepodległości przez Stany Zjednoczone.

Ustawa stemplowa

Bezpośrednim powodem do wybuchu fali niezadowolenia w koloniach była ustawa stemplowa przyjęta przez brytyjski parlament w 1765 r. Wprowadzała konieczność umieszczenia stempla na gazetach, czasopismach, dokumentach urzędowych, polisach, aktach stanu cywilnego itd. Była de facto olbrzymią podwyżką podatków. Wielka Brytania w ten sposób chciała odrobić wydatki jakie poniosła w wojnie siedmioletniej. Dodatkowymi kosztami dla Londynu było także utrzymywanie licznych wojsk w Ameryce Północnej.

Ilustracja przedstawiająca palenie stempli przez kolonistów

Jako, że ustawa stemplowa miała bardzo szeroki zakres stosowania to niemalże każdy kolonista w swoim portfelu odczuł jej skutki. Toteż rozpoczęły się mniej lub bardziej formalne protesty przeciwko jej obowiązywaniu. Dyskutowano także czy Wielka Brytania miała w ogóle prawo do nałożenia takich podatków. W Izbie Obywateli Wirginii zainicjowano wiele rezolucji krytykujących nowe prawo, w tym stwierdzających, że wyłącznie lokalny parlament ma prawo nakładać nowe podatki. Powstała także organizacja Synów Wolności mająca koordynować działalność przeciwko ustawie stemplowej. W efekcie ustawa stała się martwym prawem, gdyż nikt jej nie przestrzegał, a zapasy stempli zniszczono.

Rozbudzone antybrytyjskie nastroje spowodowały, że przedstawiciele różnych kolonii postanowili współdziałać. Toteż w październiku 1765 r. zorganizowano kongres w Nowym Jorku. Był to pierwszy zjazd delegatów z poszczególnych kolonii. Wzięli w nim udział przedstawiciele stanów: Massachusetts, Rhode Island, Connecticut, Nowego Jorku, New Jersey, Pensylwanii, Delaware, Maryland i Południowej Karoliny. Wszyscy wybrani delegaci byli członkami ich kolonialnych ciał ustawodawczych. Na Kongresie uchwalono deklarację, w której uznano, że tylko stanowe ciała ustawodawcze mogą uchwalać podatki.

Ustawy Townshenda

Niepowodzenie z ustawą stemplową spowodowało, że Brytyjczycy w inny sposób starali się napełnić skarb imperium. Skoro nie udało się z opłatami stemplowymi tym razem sięgnęli po cła. Wprowadzono je na importowane do kolonii dobra takie jak szkło, papier, ołów, farby i herbata. Autorem zwiększenia obciążeń celnych był kanclerz brytyjskiego skarbu Charles Townshend. Uznał, że skoro koloniści nie godzą się na ich opodatkowanie, to nie mają podstaw do sprzeciwu wobec ustaw związanych z handlem. Dla zabezpieczenia interesów Londynu Townshend powołał Komisję Kontrolerów Celnych oraz powołał się na ustawę z 1765 r., która nakazywała koloniom obowiązek zakwaterowania i zaopatrzenia wojsk brytyjskich.

Samuel Adams

Zwiększenie ceł spotkało się również z krytyką kolonistów, którzy kwestionowali i przyjęte cła i obowiązek łożenia na utrzymanie brytyjskich wojsk. W koloniach, podobnie jak w przypadku ustawy stemplowej, ignorowano urzędników celnych i nie uiszczano ceł za towary. Prym w rewolucyjnych nastrojach wiedli mieszkańcy Bostonu. Brytyjczycy interweniowali w mieście i w trakcie jednej z nerwowych demonstracji zabili pięciu mieszkańców Bostonu. Jeden z liderów opozycji, Samuel Adams, wykorzystał te wydarzenia do głoszenia, że w Bostonie doszło do rzezi i masakry ludności.

By uspokoić nastroje następca Townshenda, Frederick North, doprowadził do zniesienia ceł wprowadzonych przez poprzednika. Pozostawiono jedynie cło na herbatę. To na kilka lat doprowadziło do uspokojenia nastrojów w Ameryce.

Herbata bostońska

Przebrani za Indian koloniści zrzucają skrzynie z herbatą do morza

W 1773 r. sytuacja znowu uległa zaognieniu. Powodem była Ustawa o herbacie, która miała na celu zabezpieczyć interesy Kompanii Wschodnioindyjskiej. Oto bowiem w tym okresie na światowych rynkach pojawiło się bardzo wiele herbaty, a jej ceny spadły. Jej ogromne zapasy miała właśnie Kompania. Toteż brytyjski parlament przyznał jej monopol na sprzedaż tej rośliny w koloniach. To godziło w interesy amerykańskich importerów herbaty oraz jej przemytników.

Nowemu ustawodawstwu sprzeciwiano się bojkotem sprowadzanej herbaty. Do najgłośniejszego tego typu wystąpienia należała słynna herbatka bostońska. Tak nazwano wydarzenie, w którym koloniści w przebraniu Indian wtargnęli w Bostonie na statek z herbatą i wyrzucili za burtę jej cały ładunek.

Ustawy nie do przyjęcia

Kolejne bunty w koloniach spotkały się z zaostrzeniem brytyjskiego kursu. Uznano, że tym razem wolę imperium należy wyegzekwować siłą, gdyż dalsze pobłażanie godzi w prestiż Wielkiej Brytanii. Dodatkowo obawiano się, że polityka ustępstw może doprowadzić do utraty kolonii w Ameryce. Dlatego w 1774 r. brytyjski parlament przyjął serię ustaw mających ukarać Massachusetts (w tej kolonii znajdował się Boston) za bostońską herbatkę. Jedną z kar było zamknięcie portu w Bostonie. Te opresyjne akty wywołały silny opór kolonialny, w których przedmiotowe akty nazwano „ustawami nie do przyjęcia”.

Pierwszy Kongres Kontynentalny

Carpenters’ Hall to miejsce, w którym obradował Pierwszy Kongres Kontynentalny w Filadelfii

Inne kolonie okazały solidarność z Massachusetts i postanowiły wspólnie opierać się brytyjskim represjom. Wiosną 1774 parlament Wirginii wezwał pozostałe kolonie do zorganizowania wspólnego zjazdu przedstawicieli. Ten odbył się w dniach od 5 września do 26 października w Filadelfii. Był to zarazem Pierwszy Kongres Kontynentalny. Wzięło w nim udział 12 z 13 kolonii (nie było przedstawicieli Georgii). Na Kongresie postanowiono potwierdzić wierność wobec króla Anglii, ale jednocześnie wystosowano żądania wobec Londynu, a także powołano własną milicję obywatelską.

Drugi Kongres Kontynentalny

Kolejne miesiące doprowadziły do dalszego zaognienia sytuacji między kolonią a Wielką Brytanią. W koloniach tliła się rebelia. Do pierwszych starć angielskich wojsk z milicją kontynentalną doszło 19 kwietnia 1775 r. pod Lexington i Concord. Uchodzą one za początek wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych.

Miesiąc po tych wydarzeniach w Filadelfii zebrał się Drugi Kongres Kontynentalny. Obradował od 10 maja 1775 r. do 2 marca 1789 r. na wielu sesjach. Delegaci powołali Armię Kontynentalną i podjęli decyzję o emisji dolara kontynentalnego. Kongres postanowił także o zamknięciu portów dla Brytyjczyków oraz zalecił tworzenie rządów stanowych. Zapomnianą ze względu na uchwaloną dwa dni później Deklarację niepodległości była rezolucja z 2 lipca 1776 r., w której delegaci stwierdzili, że kolonie są wolnymi i niepodległymi stanami.

Deklaracja niepodległości

Obraz ilustrujący podpisanie Deklaracji niepodległości

Kluczowym aktem, którego data uchwalenia jest dniem świętowania niepodległości w Stanach Zjednoczonych była Deklaracja niepodległości. Została przyjęta jednomyślnie przez trzynaście kolonii brytyjskich w Ameryce Północnej. Autorem jej tekstu był Thomas Jefferson, któremu pomagali Benjamin Franklin i John Adams.

W obradach wzięli udział przedstawiciele trzynastu kolonii: New Hampshire, Massachusetts Bay, Rhode Island i Providence Plantations, Connecticut, Nowego Jorku, New Jersey, Pensylwanii, Maryland, Delaware, Wirginii, Karoliny Północnej, Karoliny Południowej i Georgii.

Pierwsza karta Deklaracji niepodległości

Deklaracja wyjaśniała dlaczego kolonie są w stanie wojny z Wielką Brytanią oraz uzasadniała prawnie i moralnie ogłoszenie niepodległości Stanów Zjednoczonych i wypowiedzenia posłuszeństwa wobec Wielkiej Brytanii:

„Takoż my, reprezentanci Zjednoczonych Stanów Ameryki, na Ogólnym Kongresie zgromadzeni, przywołując Najwyższego Sędzię tego świata w przekonaniu o słuszności naszych intencji, a w imię oraz z umocowania dobrego narodu tych tutaj kolonii, uroczyście publikujemy i deklarujemy, iż te zjednoczone kolonie są i prawem powinny być wolnymi i niezależnymi Stanami; iż są one uwolnione od lojalności dla brytyjskiej korony, oraz że wszelka polityczna więź między nimi a państwem Wielkiej Brytanii jest i powinna być zupełnie rozwiązana; oraz iż jako wolne i niezależne Stany mają one pełną władzę wydawać wojnę, zawierać pokój, wchodzić w przymierza, zakładać handel, oraz dokonywać wszelkich takich działań i spraw, jakie niezależne stany prawnie podejmować mogą. A dla wsparcia tej deklaracji, ufając stale w osłonę bożej opatrzności, wzajem sobie zawierzamy nasze żywota, naszą pomyślność, oraz nasz święty honor.”

Wymieniono w niej także 27 kolonialnych skarg przeciwko królowi Jerzemu III. Wśród nich znajdowały się zarzuty dotyczące odcinania kolonii od handlu, nakładania podatków bez zgody kolonii, ograniczaniu sądów przysięgłych, utrzymywaniu angielskich wojsk bez zgody kolonii itd.

Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych

Scena przedstawiająca podpisanie Konstytucji Stanów Zjednoczonych

Rozpoczęta w kwietniu 1775 r. wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych trwała do 3 września 1783 r. Amerykańskim kolonistom, dzięki przede wszystkim pomocy Francji, udało się ostatecznie zwyciężyć. Na końcu tej drogi było uchwalenie w dniu 17 września 1787 r.  Konstytucji Stanów Zjednoczonych.

Dzień Niepodległości

Na pamiątkę uchwalenia Deklaracji niepodległości 4 lipca w Stanach Zjednoczonych obchodzone jest święto państwowe Dzień Niepodległości. Jest obchodzone już od 1777 r., ale oficjalnie stosowną uchwałę Kongres Stanów Zjednoczonych podjął w 1870 r. 4 lipca jest w USA dniem wolnym od pracy.

Bibliografia:

1. H. Borgan, Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki, Wrocław 2004.
2. E. Rostworowski, Historia powszechna. Wiek XVIII, Warszawa 2006.
3. P. Zaremba, Historia Stanów Zjednoczonych, Londyn 1968.
4. M. Żywczyński, Historia powszechna 1789-1870, Warszawa 2015.

Więcej o historii Stanów Zjednoczonych przeczytasz klikając na poniższą grafikę: