Chłopstwo - czym było w dziejach i czy wciąż istnieje? Odpowiada Mateusz Wyżga w książce „Chłopstwo. Historia bez krawata”

Chłopstwo - czym było w dziejach i czy wciąż istnieje? A może ono już się skończyło i dziś mamy do czynienia z post-chłopstwem? Skąd w naszym społeczeństwie mechanizm wypierania się wiejskiego pochodzenia? Te pytania przyświecały autorowi podczas prac nad tą popularną syntezą historii polskiego chłopstwa. 

Jak daleko trzeba się posunąć naginając własne metody badawcze i jak głęboko wejść w samego siebie, by opisać historię totalną chłopstwa, od lokacji wsi do wypieku chleba, od pługa do laptopa? Jak postępować wobec bohatera zbiorowego, który był niepiśmienny, nazwano go „wielkim niemową„, ale który ”pisał” przecież motyczką po polach i wozem po drogach? Jako rodowity mieszkaniec wsi i samorządowiec profesor Wyżga użył więc w badaniach nie tylko źródeł, ale i samego siebie, traktując się własną pamięć i doświadczenie jako specyficzne źródło historyczne.

Wieś polska miała i ma wiele kolorów do odkrycia. Postępująca suburbanizacja, parcie ku naturze, życiu fit i zdrowej żywności zdają się być zapowiedzią powrotu do wsi i wiejskości. Nowi mieszkańcy wsi będą poszukiwać swej nowej tożsamości, zaś dawni mieszkańcy przypominać swoją własną. Bo ta tożsamość przecież tam jest wszędzie. Te kilkadziesiąt tysięcy polskich wsi to nieodkryte do końca skarby i potencjalny cel wypraw „pod gruszę„. Osady te czekają na swoich Kolumbów. ”Chłopstwo. Historia bez krawata” może być do tego kluczem i nawigacją.

Na kartach książki odnajdziecie oparty na archiwaliach i najnowszych ustaleniach naukowych rzetelny wykład historii wsi polskiej ujętej w opowieść o jej przestrzeni, pracy, społeczeństwie i ludzkim ciele, duchowości, jak również o samorządności. Specjalny nacisk został położony na poddaństwo wyjaśniane jako rodzaj socialu dworskiego dla chłopstwa, zaś pańszczyzna jest widziana jako ówczesny rynek pracy na wsi. Omówione zostały relacje chłopstwa z dworem i miastem. Przybliżono miniony świat, gdzie największy ucisk dawała koniunktura i musiały się z nią zmierzyć wszystkie stany społeczne, od dziadów proszalnych po jaśniepaństwo. 

Potencjał kulturowy wsi został opisany pod kątem możliwości jego wykorzystania w agoroturystyce, samorządności, życiu lokalnym, w genealogii rodzinnej i w tworzeniu monografii wsi. Stanowi również głos pracującego na archiwaliach akademickiego historyka, samorządowca i chłopa zarazem w toczącym się dyskursie „ludowej historii” Polski. 

Prowadząc Czytelnika przez kolejne epoki autor pragnie wzbudzić apetyt na wieś i dumę z wiejskiego pochodzenia, obudzić śpiącego olbrzyma. Pokazując normalność codzienności chłopskiej dowodzi, że szczęście było proporcjonalne do jednostki ludzkiej w dziejach. Dostrzega na wsi nie tylko - jak dotąd - przemoc i niesprawiedliwość. Nie bez znaczenia jest, że o dawnych chłopach pisano „pracowici” i dziś jest to pozytywne określenie. Stąd to, co organizmowi ludzkiemu dawała ciężka praca fizyczna dziś niektórzy jej pozbawieni szukają w sporcie. Kiedyś niedojadano z braków żywności i okresowych postów, a dziś czyni się to dla urody i zdrowia, stosując rozmaite diety. Od wieków bliżej i dalej od miast jak gwiazdy na nocnym niebie istnieją mikrokosmosy światów wiejskich. Tu opowie Wam o nich w oddolnym ujęciu historii chłopskie dziecko, samorządowiec i zawodowy badacz w jednym.

Tytuł: Chłopstwo. Historia bez krawata
Autor: Mateusz Wyżga
Wydawnictwo: Znak Horyzont
ISBN: 978-83-240-8739-6
Liczba stron: 496
Data premiery: 2022 r.
Cena okładkowa: 79,99 zł

Książka jest do nabycia tutaj.