Konflikty zbrojne w historii Polski. Analiza lat wojny i pokoju od XI do XX wieku

Rozważając przekrój historii Polski od XI do XX wieku, nie sposób pominąć elementu wojny i pokoju. Dlatego celem tego artykułu jest sprawdzenie jakie stulecie w historii Polski było naznaczone największą ilością okresów konfliktów, a jaki miał ich najmniej. Z analizy wynika, że najbardziej wojowniczy był dla Polski okres wojen w XVII w., z kolei najmniej konfliktów zbrojnych na terytorium Polski miało miejsce w okresie rozbiorów.

Konflikty zbrojne w historii Polski

Lata wojen i konfliktów do lat pokoju w historii Polski (XI-XX w.)

Za rok w jakim wystąpił konflikt zbrojny w analizie uznano nie tylko okresy, w których toczono wojny lub organizowano wyprawy wojenne, ale także zaliczono do nich okresy wojen domowych lub poważnych konfliktów wewnętrznych1. Oczywiście dane należy traktować z pewnym przybliżeniem, analiza nie uwzględnia także intensywności i skutków prowadzonych konfliktów. Liczy się sam fakt wystąpienia wojny lub konfliktu, w których zaangażowana była Polska lub później Rzeczpospolita Obojga Narodów.

Konflikty zbrojne w historii Polski. Wiek XI-XII

Począwszy od XI wieku, pierwszego okresu, który analizujemy, widzimy prawie równy podział lat pokoju (52) i wojny (48). Podobny podział występuje w wieku XII. W wieku XIII zaczynamy zauważać znaczny wzrost konfliktów zbrojnych, z 72 latami wojen w stosunku do tylko 28 lat pokoju, co spowodowane jest przede wszystkim okresem rozbicia dzielnicowego i gwałtownych walk zarówno z wrogami zewnętrznymi jak i między dzielnicowymi książętami.

Konflikty zbrojne w historii Polski. Wiek XIV-XVI

W wieku XIV wojna zdominowała znów nieco ponad połowę wieku (57 lat), podobnie w XV w. (62) Zaskakująco, wiek XVI, zwany w Polsce złotym, przyniósł kolejny wzrost liczby lat wojen do 63.

Konflikty zbrojne w historii Polski. Wiek XVII

Najdłuższy okres konfliktów zbrojnych miał miejsce w wieku XVII, który doświadczył aż 83 lat wojen, zostawiając zaledwie 17 lat pokoju. Zwłaszcza wyniszczający konflikt ze Szwecją niezwykle osłabił gospodarczo Polskę, co miało swoje tragiczne skutki w wieku następnym. Wiek XVII to także okres sporów z niemal wszystkimi sąsiadami, ale także problemów wewnętrznych jak powstania na Ukrainie. Taka ilość natężenia wojen musiała się prędzej czy później negatywnie odbić na kondycji całego państwa.

Konflikty zbrojne w historii Polski. Wiek XVIII

Paradoksalnie przełom nastąpił w wieku XVIII, kiedy liczba lat pokoju znacznie przewyższyła liczbę lat wojny (34) niż lat pokoju (66). W dużej mierzy związane jest to już z paraliżem państwa niezdolnego już do prowadzenia wojen oraz zwłaszcza w drugiej połowie wieku będącego pionkiem w rozgrywce mocarstwowych. Sąsiadom Rzeczpospolita nie zagrażała i nie była również zdolna do prowadzenia własnych działań, które wobec sojuszu silniejszych były i tak skazane na niepowodzenie. W efekcie mimo małej liczby lat wojennych pod koniec wieku doszło do rozbiorów Polski.

Konflikty zbrojne w historii Polski. Wiek XIX

Wiek XIX, mimo nieobecności suwerennej Polski na mapach świata, okazał się być najbardziej spokojnym wiekiem w naszej analizie, z najmniejszą liczbą lat wojny (13) i największą liczbą lat pokoju (87). Świadczy to przede wszystkim o sojuszu trzech zaborców, którzy wygaszali wszelkie konflikty w Polsce. Dopiero konflikt mocarstw zaborczych w kolejnym stuleciu dał możliwość odrodzenia się Polski.

Konflikty zbrojne w historii Polski. Wiek XX

Na koniec, wiek XX, mimo dwóch światowych wojen, zapisał się jako okres z relatywnie dużą ilością lat pokoju (71) w stosunku do lat wojny (29). Niemniej pod względem liczby ofiar i strat był to bez wątpienia najbardziej tragiczny okres w naszej historii.

1. Skorzystano z opracowania „Konflikty zbrojne w historii Polski” wprowadzając do niego drobne korekty, https://pl.wikipedia.org/wiki/Konflikty_zbrojne_w_historii_Polski [↩]