Tama cesarzowej Augusty Wiktorii. Historia budowy zapory w Jarnołtówku po wielkiej powodzi Śląska w 1903 roku

Zapora w Jarnołtówku, znajdująca się na Złotym Potoku w Górach Opawskich, to jeden z najważniejszych elementów ochrony przeciwpowodziowej regionu opolskiego. Jej budowa była odpowiedzią na dramatyczną powódź z lipca 1903 roku, która spustoszyła tereny Śląska, w tym Jarnołtówek, wyrządzając ogromne zniszczenia. Projekt zapory zyskał wsparcie cesarzowej Augusty Wiktorii, która objęła patronat nad inicjatywą i przyczyniła się do realizacji przedsięwzięcia mającego chronić lokalną społeczność przed kolejnymi katastrofami.

Powódź na Śląsku w 1903 roku

Powódź w Moszczance koło Prudnika w 1903 roku

Powódź, która nawiedziła Śląsk w lipcu 1903 roku, była jedną z największych klęsk żywiołowych w historii tego regionu. Kilkudniowe, intensywne opady deszczu spowodowały, że poziom rzek, takich jak Odra i jej dopływy, gwałtownie wzrósł, co doprowadziło do licznych zalań i zniszczeń.

W samym Jarnołtówku woda z Złotego Potoku przekroczyła koryto, zalewając domy, ulice i gospodarstwa. Miejscowy kościół został doszczętnie zniszczony przez żywioł, a cmentarz stał się miejscem szczególnej tragedii. Wody Złotego Potoku, które gwałtownie wystąpiły z brzegów, wypłukały dziesiątki grobów, a niesione przez nurt zwłoki zostały porwane w dół rzeki, co jeszcze bardziej wstrząsnęło lokalną społecznością.

W Prudniku woda zniszczyła kilka domów oraz zalała zakłady włókiennicze. Sytuacja była dramatyczna również we Wrocławiu, gdzie zalane zostały całe dzielnice, w tym Stare Miasto, a zabytkowe budynki były zagrożone zniszczeniem.

Powódź skłoniła władze do podjęcia działań mających na celu zabezpieczenie regionu przed kolejnymi kataklizmami. Jednym z elementów tego planu była budowa zapory przeciwpowodziowej w Jarnołtówku, która miała zapobiegać takim tragediom w przyszłości. Tragedia z 1903 roku była porównywana z późniejszą powodzią z 1997 roku, a ówczesne szkody były na wielu obszarach równie dramatyczne.

Cesarzowa Augusta Wiktoria – patronka budowy zapory

Cesarzowa Augusta Wiktoria podczas oględzin ruin kościoła św. Bartłomieja w Jarnołtówku

Zaangażowanie cesarzowej Augusty Wiktorii w pomoc dla ofiar powodzi miało ogromne znaczenie dla realizacji projektu budowy zapory w Jarnołtówku. Cesarzowa Augusta Wiktoria, żona cesarza Wilhelma II, która była znana z działalności charytatywnej. W 1903 roku podczas powodzi na Śląsku przebywała w okolicach Prudnika i na własne oczy zobaczyła katastrofalne skutki powodzi.

Augusta Wiktoria urodziła się w 1858 roku jako księżniczka z rodu Schleswig-Holstein. W 1881 roku poślubiła Wilhelma, który wkrótce został cesarzem Niemiec. Jako cesarzowa, Augusta Wiktoria koncentrowała się na działalności dobroczynnej, wspierając liczne projekty społeczne, w tym szpitale i instytucje edukacyjne.

Cesarzowa Augusta Wiktoria i cesarz Wilhelm II

W obliczu powodzi z 1903 roku cesarzowa Augusta Wiktoria nie tylko wspierała ofiary, ale także zaangażowała się w działania mające na celu zapobieganie przyszłym klęskom. Dzięki jej inicjatywie i wsparciu finansowemu możliwe było rozpoczęcie budowy zapory w Jarnołtówku. Budowa zapory rozpoczęła się w 1907 roku i zakończyła w 1909 roku​.

Konstrukcja zapory i jej modernizacje

Zapora w Jarnołtówku została ukończona w 1909 roku i od tamtej pory chroni region przed powodziami. Jej konstrukcja o wysokości 15,4 metra i długości 50 metrów pozwala na przechwytywanie dużych ilości wody podczas gwałtownych opadów. Zbiornik ma pojemność 2,25 mln m³, a jego konstrukcja oparta jest na kamiennej zaporze, wzmocnionej betonowymi wylewkami​.

Suchy zbiornik w Jarnołtówku / fot. Bd161153, CC-BY-SA 3.0

W latach 80. XX wieku zapora przeszła gruntowną modernizację po tym, jak kolejna powódź w 1980 roku zagroziła jej strukturze. Prace renowacyjne objęły wzmocnienie zapory oraz poprawę systemu odprowadzania wody, co zwiększyło jej odporność na przyszłe kataklizmy​.