Arcydzieła z kolekcji Lanckorońskich. Trzy bezcenne obrazy do zobaczenia na Wawelu

Wystawa Arcydzieła z kolekcji Lanckorońskich, na którą Zamek Królewski na Wawelu zaprasza od 1 lipca do 2 października, będzie wyjątkową okazją, by podziwiać trzy obrazy pochodzące z dawnej wiedeńskiej kolekcji Karola Lanckorońskiego. Te wybitne dzieła dotąd nie były prezentowane w Polsce.

Święty Jerzy i smok / fot. The National Gallery, London

Ogromne zbiory hrabiego Karola Lanckorońskiego obejmowały sztukę starożytną i orientalną, tkaniny, porcelanę, numizmaty, a także bogatą kolekcję malarstwa – na którą składało się około 800 obrazów głównie artystów włoskich, ale także holenderskich, niemieckich, francuskich i hiszpańskich.

– Tę niezwykłą kolekcję stworzył pasjonat Włoch i Quattrocenta – jak o Karolu Lanckorońskim pisali współcześni. Obrazy kupował na europejskim rynku antykwarskim w ostatnich dziesięcioleciach XIX wieku i pierwszych la- tach następnego stulecia. Jego zbiory malarstwa Italii, w których dominowały dzieła z wieków XV i XVI, były jedną z najsłynniejszych prywatnych kolekcji w Europie. Lanckoroński zgromadził ją w neobarokowym pałacu przy Jacquingasse 18 w Wiedniu i pozostała tam do wybuchu II wojny światowej – mówi dr Joanna Winiewicz-Wolska, kuratorka wystawy Arcydzieła z kolekcji Lanckorońskich.

Ackland Art Museum, The University of North Carolina at Chapel Hill. The William A. Whitaker Foundation Art Fund

W pierwszych miesiącach wojny zbiory zostały skonfiskowane, a w latach 1943-1944 ewakuowano je poza Wiedeń. Pałac przy Jacquingasse uległ zniszczeniu, spadkobiercy Karola Lanckorońskiego zdecydowali się osiąść na stałe w Szwajcarii i we Włoszech. Po II wojnie światowej część zbiorów trafiła na rynek antykwarski i została sprzedana do muzeów i kolekcji prywatnych na całym świecie. Córka hrabiego, Karolina Lanckorońska, świadoma artystycznej i historycznej wartości dzieł stanowiących niegdyś własność króla Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz malarstwa włoskiego wieków XV i XVI zadecydowała o wyłączeniu ze sprzedaży tej części rodzinnej spuścizny z myślą o przekazaniu jej do zbiorów polskich, o czym myślała już w latach 70. ubiegłego wieku. Warunkiem było jednak podarowanie kolekcji wolnej i niepodległej Polsce. Decyzja zapadła prawdopodobnie wówczas, gdy ostatni radzieccy żołnierze opuścili Polskę, co Karolina Lanckorońska uznała za symboliczny koniec okupacji ojczyzny. W 1994 roku Zamkowi Królewskiemu na Wa- welu została przekazana znaczna i bardzo cenna część kolekcji – 87 obrazów. Dziś stanowią one stały element wawelskiej ekspozycji Prywatne Apartamenty Królewskie na I piętrze Zamku i harmonijnie współgrają z XVI-wiecznymi stropami i fryzami wawelskiego zamku.

Towarzystwo w ogrodzie / fot. Rijksmuseum, Amsterdam

Wśród obrazów, które po II wojnie światowej trafiły na europejski rynek antykwarski, znalazły się m.in.: Święty Jerzy i smok Paola Uccella (obecnie w National Gallery w Londynie) nabyty przez Lanckorońskiego zapewne przed rokiem 1892, Portret 21-letniej kobiety pędzla naśladowcy Bartholomaeusa Bruyna starszego (Ackland Art Museum w Chapel Hill), zakupiony przez hrabiego w 1885 roku, oraz Towarzystwo w parku Barenda Graata z dawnych zbiorów króla Stanisława Augusta (dziś w Rij- ksmuseum w Amsterdamie). Należały one do najwybit- niejszych dzieł malarstwa w wiedeńskiej kolekcji Karola Lanckorońskiego. Teraz prezentowane są na wyjątkowej wystawie w Zamku Królewskim na Wawelu.

– To dla nas wielka radość gościć na Wawelu tak wspaniałe dzieła dawnego malarstwa. Kiedyś stanowiły one zrąb wie- deńskiej kolekcji Karola Lanckorońskiego, dziś są rozpro- szone po europejskich i amerykańskich muzeach. Pomysł wystawy narodził się w ubiegłym roku. Naszym zamierze- niem było pokazanie różnorodności zbiorów Lanckoroń- skich przez zaprezentowanie niejako na zasadzie pars pro toto arcydzieł najbardziej charakterystycznych dla całej kolekcji. Będzie można je obejrzeć na specjalnie przygo- towanej ekspozycji – wydzielonej z przestrzeni Prywat- nych Apartamentów Królewskich. Wawelska wystawa zorganizowana została w dwudziestą rocznicę śmierci Karoliny Lanckorońskiej, przypadającą 25 sierpnia. Stanowi zatem również okazję do przypomnienia tej wyjątkowej postaci i jej niezwykłego daru, niemającego sobie równych w powojennej historii Polski – mówi prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.

Kiedy i gdzie?

1 lipca - 2 października 2022
pierwsze piętro Zamku, zwiedzanie w ramach Prywatnych Apartamentów Królewskich