Karakalla i Geta. Bracia - cesarze, którzy nienawidzili się od kołyski aż po grób

Historia Karakalli i Gety, synów cesarza Septymiusza Sewera, to tragiczny przykład braterskiej nienawiści, która zakończyła się bratobójstwem. Wrogość między nimi, sięgająca dzieciństwa, narastała mimo prób łagodzenia konfliktu przez ich rodziców. Żadne działania, ani projektowany podział władzy między cesarzami, nie były w stanie zapobiec nieuchronnej tragedii.

Karakalla i Geta - nienawiść od kołyski

Septymiusz Sewer upominający Karakallę

Lucjusz Septymiusz Bassianus, znany później jako Karakalla, urodził się w 188 r. n.e., a jego młodszy brat Publiusz Septymiusz Geta rok później. Obaj od najmłodszych lat byli przygotowywani do rządzenia. Ich ojciec, Septymiusz Sewer, cesarz Imperium Rzymskiego, stawiał sobie za cel przekazanie władzy obu synom, licząc na to, że wspólne panowanie utrzyma stabilność dynastii Sewerów.

Jednak już w dzieciństwie między braćmi narastała niechęć. Choć obaj byli wychowywani przez te same osoby i mieli dostęp do podobnych środków edukacji, różnili się charakterami. Karakalla był impulsywny, brutalny i ambitny, podczas gdy Geta, choć inteligentny, miał bardziej łagodną naturę i cieszył się dużą popularnością wśród legionistów. Te różnice osobowości tylko pogłębiały rywalizację między nimi.

Współrządy Karakalli i Gety i nasilenie konfliktu

Karakalla / fot. Marie-Lan Nguyen, CC-BY-SA 2.5

Śmierć Septymiusza Sewera oficjalnie uczyniła Karakallę i Getę współrządcami Imperium. Choć bracia zostali ogłoszeni współcesarzami, ich współpraca była tylko iluzoryczna.

W 211 roku w trakcie wojny w Brytanii zmarł Septymiusz Sewer. Towarzyszyli mu dwaj synowie, do których nawet na łożu śmierci apelował o zgodę. Dał im także radę: „Żyjcie w zgodzie, wzbogacajcie żołnierzy, a poza tym możecie gardzić wszystkim.”

Już podróż powrotna braci do Rzymu pokazała, że nie ma mowy o jakimkolwiek pojednaniu, nawet nad trumną ojca. Współcesarze nie zatrzymywali się w tych samych gospodach i nie jadali razem posiłków, w obawie przed zamachem. Gdy dotarli do Rzymu to zamieszkali co prawda razem w pałacu na Palatynie, ale ich komnaty nie sąsiadowały ze sobą, a wejścia do swoich stref trzymali pod liczną strażą. Spotkali się tylko w obecności matki i z silną eskortą wojskową. To, że w tym okresie państwo funkcjonowało stabilnie, było zasługą matki cesarzy Julii Domny, która przy pomocy zaufanych dworzan mediowała między braćmi.

Pomysł podziału Imperium

Julia Domna

Jednak rywalizacja między nimi przybierała na sile, a ich urzędy stawały się ośrodkami konfliktu o wpływy w Senacie i w armii. Próby mediacji przez ich matkę, Julię Domnę, nie przynosiły rezultatów, a atmosferę dodatkowo podgrzewały plotki o planowanych zamachach, które każdy z braci miał rzekomo organizować przeciwko drugiemu.

Wówczas powstał plan, aby podzielić państwo między braćmi. Zakładał, że Karakalla otrzyma Europę i Afrykę Zachodnią, natomiast Geta miał władać w Azji i Egipcie. Stolicą imperium Karakalli pozostawał Rzym, a Geta miał rezydować w Antiochii lub Aleksandrii. Przeciwniczką projektu była matka cesarzy, która obawiała się, że takie rozwiązanie doprowadzi do kosztownej wojny domowej. Biorąc pod uwagę przyszłe wydarzenia taka projekcja była więcej niż prawdopodobna.

Zabójstwo Gety - ostateczna zdrada

Śmierć Gety

Jako, że nie udało się podzielić imperium, a wspólne i zgodne rządy były tylko mrzonką, sytuacja w Rzymie była napięta. Kwestią czasu był moment, gdy nienawiść między braćmi doprowadzi do rozlewu krwi. Łudziła się tylko matka, której uczucia do synów nie pozwalały przyjąć, że do zgody nie dojdzie nigdy.

Słabość matki wykorzystał Karakalla. Ten zaaranżował 26 lutego 216 roku spotkanie w jej komnatach z bratem bez udziału straży. Matka miał być gwarantem bezpieczeństwa. Karakalla jednak oszukał matkę i brata, gdyż pod słodkimi słowami nadziei kryła się szczegółowo zaplanowana zbrodnia.

Gdy tylko Geta przybył do apartamentów matki został zaatakowany przez ukrytych tam centurionów. Ci bezwzględnie zadźgali Getę. Wszystko dokonało się bardzo szybko i na oczach matki próbującej bronić syna, który zdołał wykrzyczeć „Matko, matko, urodziłaś mnie, ratuj, mordują!”. Na nic się to zdało, Julia lekko zraniona i zalana krwią mogła tylko oglądać jak przy radości Karakalii jej młodszy syn kończy żywot. Ten akt bratobójstwa ostatecznie zakończył ich rywalizację.

Karakalla po zabójstwie brata przy asyście swojej straży udał się do koszar pretorianów (gwardia cesarska) krzycząc, że został zaatakowany w pałacu i cudem uszedł z życiem. Zebrał pretorianów i po kłamliwej opowieści o rzekomym zamachu, w który chyba nikt nie wierzył, przeszedł do przekupstwa. Powiedział, że skoro został sam to teraz bez skrępowania będzie mógł ich hojnie wynagradzać. Jako, że nagroda była płatna od razu uspokoiło to nastroje i Karakalla mógł być pewien poparcia pretorianów. Zagrożeniem był legion rzymski stacjonujący niedaleko Rzymu, który sympatyzował z Getą. Jednak i on został przekupiony złotem.

Damnatio memoriae

Rodzina Septymiusza Sewera. Jedyny zachowany starożytny obraz rodziny cesarskiej przedstawia Septymiusza Sewera, jego żonę Julię Domnę i synów Karakallę i Getę w pełnym rynsztunku. Po zamordowaniu Gety w imieniu Karakalli jego pamięć została wymazana, a twarz młodego cesarza wydrapana

Po śmierci brata, Karakalla rozkazał przeprowadzenie damnatio memoriae - wymazania Gety z pamięci publicznej. Jego imię i wizerunki zostały usunięte z dokumentów, pomników i inskrypcji, a wszyscy zwolennicy Gety zostali brutalnie prześladowani.

Przez kolejne lata panowania Karakalli, bratobójstwo pozostało cieniem, który ciążył nad jego rządami, a jego tyraniczne metody zarządzania imperium tylko potwierdzały jego brutalną naturę. Tak też się zakończyły. Karakalla został zamordowany w 217 roku, a władzę przejął Makrynus.

Zobacz także:

• Cesarz Karakalla. Tyran i bratobójca

Bibliografia:

1. M. Cary, H. H. Scullard, Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna, Warszawa 1992.
2. E. Gibbon, Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego, tom 2, Warszawa 2017.
3. M. Jaczynowska, D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna, Warszawa 2008.
4. A. Krawczuk, Poczet cesarzy rzymskich, Warszawa 2011.
5. J. Wolski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2002.
6. A. Ziółkowski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2014.