„Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych na Środkowym Nadodrzu w latach 1970- 1980” – red. E. Wojcieszyk – recenzja |
Tematyka polityki władz PRL wobec Kościoła katolickiego pozostaje ciągle w centrum zainteresowania badaczy dziejów najnowszych Polski. Świadczą o tym regularnie wydawane publikacje dot. wspomnianej problematyki, a przede wszystkim istotny wzrost prac wydawanych na temat działań aparatu partyjno - państwowego oraz struktur bezpieki wobec duchowieństwa i katolików w poszczególnych regionach kraju. Recenzowany tom przedstawia wspomnianą problematykę w Środkowym Nadodrzu w latach 1970-1980.
Tom Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych na Środkowym Nadodrzu w latach 1970-1980 stanowi trzecią część cyklu Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych na Środkowym Nadodrzu w latach 1945-1989, wydawanego przez poznański oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Składa się z dziesięciu artykułów o różnorodnym charakterze. Znajdują się w nim teksty całościowo opisujące badaną tematykę, jak i takie które stanowią jedynie skromny zarys opisywanego zagadnienia.
Dwa pierwsze artykuły autorstwa Zygmunta Zielińskiego i Wojciecha Polaka dotyczą polityki władz wobec Kościoła z perspektywy centrali, co powoduje, że znacząco wychodzą poza ramy tematyczne recenzowanego tomu. Pierwszy z nich charakteryzuje w syntetyczny sposób politykę ekipy kierowanej przez Edwarda Gierka i jako taki stanowi dobre wprowadzenie do omawianej dalej tematyki - ma jednak charakter dość powierzchowny, zaś autor nie korzysta z nowej literatury przedmiotu. Tekst W. Polaka Wybór Karola Wojtyły na papieża i skutki tego wydarzenia dla Kościoła polskiego i narodu (1979-1989) ma charakter dość wtórny i zupełnie nie pasuje do ram tematycznych tomu.
Kolejne osiem tekstów dotyczy problematyki Środkowego Nadodrza. Tak jak wspominałem znajdziemy tu zarówno całościowe opracowania dotyczące danej problematyki, jak i teksty o charakterze przyczynkarskim, lub będące jedynie niezwykle skromnym zarysem analizowanego zagadnienia.
Do najlepszych tekstów tomu znajdujących się w tej części publikacji należą analizy: Pawła Sochy, Rafała Reczka, Dariusza Śmiechrzalskiego - Warchocza, Daniela Koteluka oraz Elżbiety Wojcieszyk. Szczególną uwagę warto zwrócić na artykuł bp Pawła Sochy, w okresie PRL pełniącego funkcje biskupa gorzowskiego. Nie jest to jednak klasyczna relacja świadka, ale analiza relacji państwo - Kościół w latach 1970-1980 w diecezji, w której pełnił on swoją funkcję, oparta nie tylko na własnych wspomnieniach, ale uzupełniona o literaturę przedmiotu i istotny materiał źródłowy.
Do gustu przypadł mi również tekst Rafała Reczka dotyczący reakcji społeczeństwa lubuskiego wobec wyboru Karola Wojtyły papieżem, oraz pierwszej pielgrzymki papieskiej do Ojczyzny ukazanej w materiałach zielonogórskiej SB. Autor bardzo kompetentnie analizuje wskazaną problematykę, zwracając uwagę na chęć deprecjonowania wyboru Jana Pawła II oraz efektów jego wizyty w dokumentacji zielonogórskiej bezpieki i analizowanie przez funkcjonariuszy SB owego istotnego przecież problemu dla polityki wyznaniowej przez pryzmat wąskiej grupy duchowieństwa. Ostatni z tekstów, na jaki chciałem zwrócić uwagę, to artykuł Elżbiety Wojcieszyk dot. walki o zgodę na budowę Kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Zielonej Górze. Autorka skrupulatnie odtwarza ile starań trzeba było by wybudować kościół w Zielonej Gorze w dekadzie lat siedemdziesiątych.
Warto podkreślić, iż tom Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych na Środkowym Nadodrzu w latach 1970- 1980 składa się z tekstów o różnorodnym poziomie. Niektóre z nich mają wtórny, bądź jedynie przyczynkarski charakter, niemniej jednak ze względu na trzy wyszczególnione przeze mnie teksty warto go zakupić, jeśli ktoś interesuje się polityką władz wobec Kościoła w regionie Środkowego Nadodrza.
Plus minus
Plusy:
+ artykuł bp Pawła Sochy
+ teksty Rafała Reczka i Elżbiety Wojcieszyk
+ zaprezentowanie wybranych elementów polityki władz wobec Kościoła na Środkowym Nadodrzu
Minusy:
- wtórność części tekstów
- nieadekwatny tytuł publikacji
Tytuł: Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych na Środkowym Nadodrzu w latach 1970- 1980
Redakcja: Elżbieta Wojcieszyk
Wydawca: IPN w Poznaniu
Rok wydania: 2014
Ilość stron: 180
Oprawa: twarda
Cena:
Ocena recenzenta: 6/10
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Opinie i ocena zawarte w recenzji wyrażają wyłącznie zdanie recenzenta, nie musi być ono zgodne ze stanowiskiem redakcji. Z naszą skalę ocen i sposobem oceny możesz zapoznać się tutaj. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanej recenzji, by to zrobić wystarczy podać swój nick i e-mail. O naszych recenzjach możesz także porozmawiać na naszym forum. Na profilu "historia.org.pl" na Facebooku na bieżąco informujemy o nowych recenzjach. Możesz także napisać własną recenzję i wysłać ją na adres naszej redakcji.
Tytuł publikacji brzmi obiecująco. Dlatego chciałbym zapytać: czy w tekście książki są informacje o relacjach: władze państwowe a Kościół prawosławny, władze państwowe a wyznania protestanckie, a także czy jest poruszany problem roli Kościoła polsko - katolickiego (zwanego popularnie :narodowym”) w polityce wyznaniowej władz PRL? Bo z recenzji wynika, że jedynym Kościołem omawianym w książce jest Kościół rzymsko - katolicki. A przecież wierni tych wyznań żyli w Polsce, zamieszkiwali też teren środkowego Nadodrza.