Echnaton

Ten slawny faraon urodzil sie jako Amenophis (Amenhotep) IV. Razem z nim rozpoczela sie przelomowa epoka - czas Amarny - jedyna w swoim rodzaju w historii Egiptu. Nieograniczone uwielbienie Echnatona dotyczylo Atona, tarczy slonecznej.

Rzeźba portretowa faraona Echnatona. Rosecrucian Egyptian Museum, San Jose w Kalifornii / fot. CC-BY-SA 2.5

Tak wiec zdecydowal sie postawic na glowie caly boski swiat Egiptu, i uznac Atona jedynym bogiem. Z tego tez powodu opuscil - bedace wowczas stolica panstwa - Teby, poswiecone Amunowi, i zbudowal miasto Achet-Aton (Horyzont Atona), dzis znane jako Tell-Amarna (jego ruiny leza w poblizu wsi Amarna). Wykopaliska potwierdzaja jednak ze ludnosc pozostawala w wiekszosci wierna swoim starym bogom, tylko na zenatrz przyjmujac nowego boga. Dzis wielu nadaje Echnatonowi przydomek „heretyka”, jako ze bardziej poswiecal sie on obrzedom religijnym i czczeniu boga Atona, niz troszczeniem sie o potrzeby panstwa i ludu.

Tak samo pojmowanie sztuki zmienilo sie za panowania Echnatona. Podczas gdy dotychczas faraonowie przedstawiani byli jako wspaniale postacie, zmienilo sie to calkowicie dajac naukowcom po dzis dzien zagadke. Przypuszcza sie nawet ze Echnaton byl chory na rzadka chorobe objawiajaca sie deformacja czaszki, wydluzeniem brody i szyi oraz odkladaniem sie tluszczu. Z tego tez byc moze powodu rzezby przedstawiaja go zupelnie innym. Zaskakujace tym bardziej jest ze slawne popiersie krolowej Nefretete (dzis w muzeum w Berlinie), zony Echnatona, mimo tego stylu jest takie kobiece i eleganckie.

Z malzenstwa z Nefretete Echnaton mial szescioro dzieci - wszystko corki. Ozenil sie on z co najmniej dwiema z nich. Mial tez jednego syna z jedna ze swoich mniej waznych zon. Syn ten mial w przyszlosci przejsc do historii jako Tutenchamon.

W okresie tym znaczatymi osobami w panstwie byli Aja (Eje), noszacy tytul „Ojca boga”, i ktory byl prawdopodobnie tesciem Echnatona. Oraz general Haremhab (ziec Aji (jako ze jego zona byla corka Aji, Mutnodjme siostra Nefretete). Obydwaj mezczyzni w przyszlosci mieli zostac faraonami. Prawdopodobnie to wlasnie oni rzeczywiscie sprawowali wladze panstwowa, pozwalajac Echnatonowi na jego religijne dzialania.

Echnaton umarl w 1334 roku p.n.e. prawdopodobnie podczas 16 roku swoich rzadow. Swoj wspanialy grob kazal sobie wykuc w skalach w poblizu Achet-Aton. Podczas odkrycia, byl on jednak pusty, nie bylo tez w nim mumii. Niewykluczone jest ze jedna z mumii znaleziona w Dolinie Krolow jest mumia Echnatona, ale fakt ten czeka dopiero na potwierdzenie.

Nie wyjasnione jest tez do dzisiaj, jak duzy wplyw na rzady Echnatona miala jego zona Nefretete. Pewne jest ze Nefretete popierala swojego meza w polityce i ze posiadala potezne wplywy. Niektorzy naukowcy uwazaja wrecz ze Nefretete byla wspolwladczynia o wladzy rownej faraonowi. Plaskorzezby przedstawiajace Nefretete w nakryciu glowy, jaki zwykl nosic tylko faraon, maja byc jakoby tego dowodem. Nietypowe tez jest ze krolewscy malzonkowie na niektorych plaskorzezbach przedstawiani sa tej samej wielkosci. Ale czy jest to dowodem na to ze Nefretete byla rowna Echnatonowi, nie jest jasne, jako ze Echnaton w odroznieniu od pozostalych wladcow, bardzo chetnie pozwalal przedstawiac sie w otoczeniu swojej rodziny. Takze smiec Nefretete jest do dzis zagadka. Jej imie, z niewyjasnionych powodow, od pewnego momentu przestaje sie pojawiac w przekazach.

Po smierci Echnatona jego wrogowie (ktorych mial wielu), niszczyli jego posagi, i usuwali jego imie z zapiskow i rzezb.