„Wojna śląska 1740-1742” – J. Hermanowicz – recenzja

XVIII-wieczne wojny śląskie nie należą do powszechnie znanych konfliktów zbrojnych. Miały one jednak ogromne znaczenie dla sytuacji politycznej w Europie Środkowej – także w kolejnych stuleciach. Dzięki książce Jakuba Hermanowicza pt. Wojna śląska 1740-42 mamy okazję poznać militarny aspekt pierwszej odsłony austriacko-pruskiego konfliktu.

Wojny śląskie miały doniosłe znaczenie – zwłaszcza w kolejnych latach, kiedy państwo pruskie, a później zjednoczone cesarstwo niemieckie, obficie korzystało z zasobów naturalnych pozyskanego wtedy Śląska, trwale budując swoją potęgę.

Niestety w recenzowanej książce nie poznamy szerszego tła pierwszej wojny śląskiej. Poznajemy jedynie pokrótce jej przyczyny, czyli objęcie władzy w Austrii przez niedoświadczoną Marię Teresę, co skrzętnie wykorzystał król pruski Fryderyk II, atakując należący do Habsburgów Śląsk. I to w zasadzie tyle.

Od tej chwili książka staje się jednym wielkim ciągiem opisów ruchów i działań wojsk po obydwu stronach. Autor zaskakuje czytelnika szczegółowością podawanych informacji, często opisując mało istotne wydarzenia z najdrobniejszymi szczegółami. Momentami śledzimy więc dzień po dniu przemieszczanie się wojsk od jednej miejscowości do drugiej. Także bitwy, a nawet niewielkie potyczki, doczekały się szerszego ujęcia. Oczywiście na tyle, na ile pozwalała niewielka objętość książki (226 stron) wydanej przez Novae Res.

Autor chwilami ukazuje swój gawędziarski, pełen humoru i przyjemny dla czytelnika styl. Jednak nie ma ku temu wielu okazji, bo o liczbach i ruchach wojsk trudno opowiadać w  zajmujący sposób. Niekiedy pojawiają się też różne anegdoty, często z przymrużeniem oka, ale pobudzające wyobraźnię.

W książce na pewno brakuje szerszego tła polityczno-ekonomicznego, a nawet wojskowego. Nie dowiemy się więc wiele na temat specyfiki armii obydwu skonfliktowanych państw. Polityka „dotknięta jest” tylko pobieżnie. Skutków wojny czytelnik również nie pozna, ponieważ narracja urywa się w dniu zawarcia pokoju.

Od początku wiadomo, że jest to literatura popularnonaukowa. Informuje o tym wydawca, a pobieżne przeglądnięcie treści tylko to potwierdza. Nie ma żadnych przypisów, brakuje również bibliografii. We znaki daje się także nieobecność mapy, która pozwoliłaby uporządkować fakty, którymi autor od samego początku obficie zasypuje czytelnika. Także wewnętrzny układ dzieła nie ułatwia jego odbioru. Nie ma bowiem podziału na rozdziały, a tym samym spisu treści. Dlatego, jeśli czytelnik chce znaleźć opis jakiegoś konkretnego momentu wojny, musi trochę poszukać.

Trudno znaleźć grupę docelową, do której jest skierowane dzieło Jakuba Hermanowicza. Dla ludzi, którzy szerzej interesują się historią czy tematem wojen śląskich, uciążliwy będzie brak przypisów oraz bibliografii. Natomiast dla laików książka wydaje się dość trudna, a brak jakichkolwiek pomocy, np. map, jeszcze bardziej utrudnia odbiór. Zatem po tę publikację mogą sięgnąć bardzo zainteresowani tematem, choć nie powinni się spodziewać, że recenzowana książka będzie dla nich zbiorem nowości. Po prostu są na ten temat dużo lepsze prace.

Plus minus:

Na plus:
+ cena

+ duża liczba faktów

+ fragmentami zajmujący styl
Na minus:
- brak szerszego tła wojny

- brak pomocnych map czy ilustracji

- fragmentami niezwykle nużąca narracja

­- nieprzystępny układ wewnętrzny
Tytuł: Wojna śląska 1740-1742
Autor: Jakub Hermanowicz

Wydawca: Novae Res

Rok wydania: 2017
ISBN: 978-83-8083-455-2
Liczba stron: 226
Okładka: miękka

Cena: 29 zł
Ocena recenzenta: 7/10

^{Redakcja merytoryczna: Marcin Petrynko}

^{Korekta: Jagoda Marek}