„Proces norymberski. Trzecia Rzesza przed sądem” – J. J. Heydecker, J. Leeb – recenzja

Proces norymberski stanowił bezprecedensowe wydarzenie w historii prawa i polityki. Międzynarodowy Trybunał Wojskowy sądził niemieckich przywódców, wraz z czołową inteligencją, o zbrodnie wojenne, działania przeciwko pokojowi oraz ludzkości. Bestseller J. J. Heydeckera i J. Leeba jest bezdyskusyjnie czołową publikacją dotyczącą wyżej wymienionego wydarzenia.

Obaj autorzy opisując wydarzenia związane z procesem norymberskim korzystali nie tylko z wiedzy i wiadomości pozyskanych z książek. J. J. Heydecker osobiście doświadczył procesu, będąc wówczas jednym z niewielu niemieckich korespondentów, którzy dzielili się ze światem zaobserwowanymi, bezprecedensowymi zdarzeniami. Ponadto dzięki uzyskanemu dostępowi do akt, twórcy recenzowanego dzieła przeanalizowali i wyciągnęli wnioski z kilkuset tysięcy stron dokumentów, setek taśm filmowych, nagraniowych czy innych źródeł związanych z oskarżeniem. Proces norymberski. Trzecia Rzesza przed sądem jest esencją informacji pozyskanychz materialnych (i nie tylko) baz źródłowych, których ogrom onieśmiela.

Czytelnikowi recenzowana pozycja, ofiaruje ponad 600 stron dobrze napisanej pracy, dzięki której poznaje nie tylko wydarzenia związane stricte z procesem. Autorzy poświęcili niemało miejsca także genezie powstania Międzynarodowego Trybunału Wojskowego, pieczołowicie z iście niemiecką drobiazgowością opisali alianckie poszukiwania i aresztowania nazistowskich zbrodniarzy (oraz historie hitlerowców, którym udało się umknąć sprawiedliwości poprzez „cyjankową podróż„). W dalszych częściach książki, bazując na zeznaniach oskarżonych i materiałach dowodowych, „od kuchni„ można poznać historię nazistowskiego spisku podboju świata i zniewolenia ras niższych. Publikacja zawiera opisy: wydarzeń z frontu, ludobójstwa, niewyobrażalnej tragedii jaką był Holocaust, ale i trudnych dla naszej historii aspektów, takich jak zbrodnia w Katyniu, fantasmagoryczne plany dotyczące losów ziemi po wojennym triumfie III Rzeszy czy tragiczne w skutkach decyzje obłąkańców pokroju Himmlera. Przy czym warto dodać, że wszystkie informacje zawarte w publikacji nie zostały ubrane w jaskrawy prezentyzm, lecz cechuje je jakość treści oraz profesjonalizm w ich doborze, tudzież opracowaniu. Cytując samych autorów: ”opracowując temat, autorzy nie pozwolili sobie na puszczenie wodzy fantazji lub wysuwanie upiększeń czy dodatków. Toteż wszystko w tej relacji jest historycznie udokumentowane. Każda widoczna na zewnątrz reakcja którejkolwiek osoby została przekazana przez naocznych świadków, każda okoliczność jest możliwa do sprawdzenia, a każde zacytowane słowo zostało rzeczywiście wypowiedziane”1. I mają rację.

Pomimo, że okładka książki nie jest ani estetyczna ani też dobrej jakości, sam papier, czcionka i konstrukcja tekstu pozwalają czytelnikowi na swobodny odbiór treści. Całość recenzowanego tytułu napisana została w sposób logiczny i spójny, zaś narracja autorów znajduje się na bardzo wysokim poziomie. Publikacja nie posiada ilustracji, co odrobinę działa na niekorzyść –zabrakło w niej zdjęć zwłaszcza z samego procesu norymberskiego. Praca Leeba oraz Heydeckera po raz pierwszy została wydana już na początku lat 50. Ostatnio do rąk czytelnika oddano drugie polskie wydanie, które z przyjemnością polecam i zachęcam do zapoznania się z nim.

„Książka ta spełnia podwójne zadanie. Z jednej strony uczy o najtrudniejszym rozdziale nowszej historii Niemiec – o narodowym socjalizmie. Czyni to w sposób zupełnie wyjątkowy: w formie sprawozdania z procesu, który sądowym wyrokiem zakończył dwunastoletnie trwanie Trzeciej Rzeczy. […] Drugim zadaniem jest uzupełnienie wiedzy, jej wkład w zrozumienie, że proces norymberski, choć przeprowadzony przez zwycięskich przeciwników wojennych narodowego socjalizmu, był ważnym krokiem na historycznej drodze poskramiania przemocy przez prawo”2.

Plus minus:

Na plus:

+ bardzo duża baza źródłowa

+ profesjonalizm autorów

+ sposób narracji

+ konstrukcja tekstu, bogactwo informacji

Na minus:

- brak fotografii z procesu

Tytuł: Proces norymberski. Trzecia Rzesza przed sądem

Autor: Joe J. Heydecker, Johannes Leeb

Wydawca: Wydawnictwo RM

Rok wydania: 2017

ISBN: 9788377738344

Liczba stron: 662

Okładka: miękka

Cena: 44,99 zł

Ocena recenzenta: 9/10

^{Redakcja merytoryczna: Marcin Tunak}

^{Korekta językowa: Patrycja Grempka}

1. J. Leeb, Od autorów, [w:] Proces norymberski. Trzecia Rzesza przed sądem, Warszawa 2017, s. XVI. [↩]
2. E. Kogen, Uwaga wstępna, [w:] Proces norymberski. Trzecia Rzesza przed sądem, Warszawa 2017, s. X. [↩]