Struktura organizacyjna AK w Warszawie i powiecie warszawskim w końcu lipca 1944 r.

Struktura organizacyjna AK w Warszawie i powiecie warszawskim w końcu lipca 1944 roku: 

Polska Walcząca

Komendant/dowódca: płk Antoni Chruściel ‚Monter’
Szef sztabu: mjr Stanisław Weber ‚Chirurg’
Oficer sztabu: rtm. Karol Radziwiłłowicz ‚Zaremba’
Prawobrzeżny inspektor: mjr Karol Błasiński ‚Antoni Rymarz’
Lewobrzeżny inspektor: mjr Mieczysław Bigoszewski ‚Groch’
Szef wywiadu: mjr Henryk Trojańczyk ‚Miecz’
Szef kontrwywiadu: por. Wincenty Kwieciński ‚Lotny’
Szef wydziału operacyjno-szkoleniowego: Stanisław Weber ‚Chirurg’
Komendant Kwatery Głównej: por. Zbigniew Rubach-Połubiński ‚Admirał’
Kwatermistrz: rtm. Tadeusz Dołęga-Kamieński ‚Badacz’
Szef sanitarny: ppłk Henryk Lenk ‚Bakcyl’
Szef motoryzacji: ppor. Edward Mariusz Sokopp ‚Meta’; podlegała mu kompania motorowa ‚Orlęta’ ppor. Stanisława Srzednickiego ‚Stacha’
Szef łączności technicznej: Kazimierz Larys ‚Lech’; podlegał mu batalion łączności i kompania radiotelegraficzna.
Szef referatu saperów: kpt. Józef Pszenny ‚Chwacki’; plutony od 51-62
Referat żandarmerii: por. Jan Czyżewski ‚Bukszpan’
Szef sądownictwa: ppor. Witold Majewski ‚Dominik’, jego zastępcą był ppor. Jerzy Littere ‚Lambda’
Sędzia: ppor. Stefan Herman Frick ‚Woroński’
Dziekan: ppłk Stefan Kowalczyk ‚Biblia’ (Duszpasterstwo Okręgu Warszawskiego AK)
Komendant WSOP: mjr Antoni Łocz ‚Promień’
Zastępca komendanta WSOP - kpt. Adolf Vertun ‚Blondyn’
Referat sanitarno-weterynaryjny: plut. lek. med. Juliusz Majkowski ‚Fenol’
Zgrupowanie Użyteczności Publicznej WSOP Warszawska Elektrownia Miejska: kpt. Stanisław Skibniewski ‚Cubryna’, zastępca por. Tadeusz Kahl ‚Kowalski’ (6 plutonów)
Pluton WSOP ‚Nenufar’ (Pruszkowska Elektrownia): ppor. Stefan Kwiatkowski ‚Zabłocki’
Wojskowa Służba Kobiet: komendantka: Maria Szymkiewicz-Drzymulska ‚Rysia’; referentka: Maria Irena Księżek- Mileska ‚Jaga’; referat sanitarny: Maria Jasiukowicz z d. Byszewska ‚Halina’, zastępca Zofia Schuch-Nikiel ‚Iza’
Kierownictwo Dywersji (KeDyw): kpt. Józef Rybicki ‚Andrzej’, zastępca por. Ludwik Witkowski ‚Kosa’
Oddziały dyspozycyjne:
Kolegium ‚A’ ppor. Tadeusz Wiwatowski ‚Olszyna’
Kolegium ‚B’ por. Ludwik Witkowski ‚Kosa’
Kolegium ‚C’ ppor. Edward Paszkowski ‚Wiktor’
Kobiece Patrole Minerskie: dr med. Zofia Franio ‚Doktor’
Odwód komendanta okręgu: ppłk Franciszek Rataj ‚Paweł’; batalion ‚Antoni’, 3 kompanie (‚Alicja’, ‚Anna’, ‚Aniela’), numeracja plutonów od 1901-1906.

I Obwód Śródmieście: Podzielony na cztery rejony
Dowódca- Ppłk Edward Franciszek Pfeiffer ‚Radwan’
Po rozpoczęciu walk pod jego komendą pozostają tylko Rejony 2, 3 i 4.
1 Rejon, Stare Miasto - Muranów - Powiśle:
I zgrupowanie - Batalion ‚Bończa’; 101., 102. i 103. kompania plus 6 plutonów bez numeracji ciągłej.
II zgrupowanie - Batalion ‚Gustaw’; 3 kompanie; plutony z numeracją od 119 do 1127 plus Kompania Harcerska, plutony bez numeracji przyjętej w okręgu.
III zgrupowanie - Zgrupowanie ‚Konrad III’; w trakcie powstania w Rejonie 4- 3 kompanie; (w 1 kompanii plutony numerowane od 111-115)
VIII zgrupowanie - ‚Krybar’, grupa Bojowa ‚Powiśle’; w trakcie powstania w Rejonie 4; 4 kompanie; 1. kompania (plutony 104-106), 2. kompania (plutony 107-109), 3. kompania (117-119), 4. kompania (plutony 1141, 1142, 1117), w trakcie walk powstały plutony od 1103-1105.
4. Batalion WSOP ‚Dzik’ - Batalion ‚Dzik’; 5 kompanii; 11. kompania (plutony od 111-113), 12. kompania (plutony od 121-123), 13. kompania (plutony od 131-133), 14. kompania (plutony od 141-143), 15. kompania nie została zmobilizowana, odtworzoną ją po 15 sierpnia z ochotników.
Odwód 104. kompanii- 104. kompania Syndykalistów Polskich; plutony od 1128-1130.
2 Rejon, południowo-wschodnia część dzielnicy:
V zgrupowanie - V Zgrupowanie ‚Siekiera’; 5 kompanii; 1. kompania (plutony od 132-134), 2. kompania (plutony od 121-123), 3. kompania (plutony 124, 128, 129), 4. kompania (plutony 130, 131, 1107), 5. kompania (plutony 190, 192, 194).
VII zgrupowanie - VII Zgrupowanie/Batalion ‚Ruczaj’; 4 kompanie; 1. kompania (plutony od 137-139), 2. kompania (plutony od 125-127), 3. kompania (plutony od 134-136), 4. kompania (plutony od 181-183).
Dywizjon ‚Jeleń’ - 2 szwadrony; 3. szwadron (plutony od 1108-1110), 4. szwadron (plutony 1111, 1112, 1119).
2. Batalion WSOP - Zgrupowanie ‚Kryska’; 4 kompanie; 21. kompania (plutony od 211-213), 22. kompania (plutony od 221-223), 23. kompania (plutony od 231-233), 24. kompania (plutony od 241-243).
3 Rejon, południowo-zachodnia część dzielnicy:
IV zgrupowanie - IV Zgrupowanie ‚Gurt’; 4 kompanie; 1. kompania (plutony 146, 153, 193), 2. kompania (plutony 140, 191, 196), 3. kompania (plutony 144, 145, 152, 187, 195), 4. kompania (plutony 143, 1105).
WSOP- 33. kompania (plutony od 331-333), 34. kompania (plutony od 341-343), 35. kompania (plutony od 351-353).
VI zgrupowanie - 3. Batalion Pancerny ‚Golski’; 5 kompanii; 1. kompania czołgów (plutony 151, 154, 157), 2. kompania czołgów (plutony 152, 155, 158), 3. kompania czołgów (plutony 153, 156, 159), 4. kompania piechoty (plutony 120, 160, 161), 5. kompania piechoty (plutony 150, 1100, 1101).
VI zgrupowanie WSOP - Batalion ‚Bełt’; 2 kompanie; 31. kompania (plutony 311, 312), 32. kompania (plutony 321, 322).
4 Rejon, Północno-zachodnia część dzielnicy:
IX i X zgrupowanie - Batalion ‚Kiliński’; 6 kompanii; 1. kompania ‚Wigry’ (plutony 162, 163), 2. kompania ‚Szare Szeregi’ (plutony 165, 167, IIIA), 3. kompania ‚Szare Szeregi Junior’ (plutony 166, 166A), 4. kompania ‘Watra’ (plutony od 169-171, 171A), 5. kompania (plutony 172, 173), 6. kompania ‚Wawerska’ (pluton 168).
IX zgrupowanie WSOP- 2 kompanie; 41. kompania (plutony 411-413), 42. kompania (plutony 421-423).
X zgrupowanie - Batalion ‚Chrobry I’; 4 kompanie; 1. kompania ‚Edward’ (3 plutony- brak numeracji ciągłej), 2. kompania ‚Corda’ (3 plutony- b.n.c.), 3. kompania ‚Wierny’ (plutony 1115, 1116), 4. kompania ‚Konar’ (3 plutony- b.n.c.).
XI zgrupowanie WSOP- 45. kompania (plutony 451-453), 47. kompania w stadium organizacji.
XII zgrupowanie - Batalion ‚Łukasiński’; 6 kompanii; 1. kompania (178. ‚Troki’, 4 plutony- b.n.c.), 2. kompania (177. ‚Supraśl’, 4 plutony- b.n.c.), 3. kompania (1117. ‚Wkra’, 3 plutony- b.n.c.), 4. kompania (1118. ‚Niemen’, 3 plutony), 5. kompania (179. ‚Prypeć’, 1 pluton), kompania ‘Radunia’, Dywizjon ‚1806’ (4 plutony i pluton ckm).

II Obwód Żoliborz: Podzielony na cztery rejony
Dowódca - Ppłk Mieczysław Niedzielski ‚Żywiciel’
1 Rejon, centrum dzielnicy z Cytadelą:
Zgrupowanie ‚Żaglowiec’; w składzie 4 zgrupowań- kompanii i 9 plutonów (numeracja od 201-209), oraz zgrupowanie WSOP - 7 plutonów (numeracja od 280-286).
2 Rejon, Marymont i tzw. Żoliborz właściwy:
Zgrupowanie ‚Żmija’; 1. kompania (plutony 225, 238, 244); plutony bez podziału na kompanie (224, 251-253); kompania WSOP (plutony 288-290).
3 Rejon, Bielany, klasztor oo. Kamedułów i kompleks CIWF:
Zgrupowanie ‚Żubr’; składał się z 4 zgrupowań - kompanii (plutony 211-214, 237, 239, 247-250, 255, 256); Zgrupowanie WSOP (plutony od 291-292).
4 Rejon, Powązki i Fort Bema:
Zgrupowanie ‚Żyrafa’; 2 zgrupowania; 5 kompanii (plutony 215-223, 234, 240-242, 245, 246).
Kompania WSOP (plutony 294-297).

III Obwód Wola: Podzielony na trzy rejony
Dowódca - Mjr Jan Tarnowski ‚Waligóra’
1 Rejon, Południowa część dzielnicy: tory kolejowe na Skierniewice i Kutno, ul. Towarowa, Wolska:
Plutony 301-310, 316.
2 Rejon; Środkowa część dzielnicy z ul. Wolską, Wronią, Okopową i zachodnim odcinkiem powązkowskim-wyłącznie, w tym cmentarze: Powązki, Żydowski, Ewangelicko-Augsburski, Kalwiński:
Batalion ‚Sowiński’ (plutony 318-322, 325, 327, 342-345).
3 Rejon; północno-zachodnia część dzielnicy z Kołem i ul. Obozową, dalej do granicy z Żoliborzem:
Kompania wolska (plutony 317, 321-323, 335-337).
Wraz z przejściem Komendy Głównej AK na Wolę niewielkie siły oddziałów wolskich zostały wzmocnione Zgrupowaniem ‘Radosław’:
Brygada Dywersyjna ‚Broda 53′; kompania ‚Topolnicki’; kompania ‚Dysk’, kompania motorowa ‚Żuk’; Batalion ‚Zośka’, 3 kompanie, 1. kompania ‚Maciek’ (4 plutony), 2. kompania ‚Rudy’ (3 plutony), 3. kompania (2 plutony, pluton żeński ‚Oleńka’, pluton pancerny ‚Wacek’), kompania Kedywu Kolegium ‚A’.
Batalion ‚Czata 49′; 3 kompanie, Kompania ‚Zgoda’ (plutony ‚Czarnego’, ‚Głoga’ i ‚Ruskiego’), Kompania ‚Piotra’ (pluton ‘Mieczyki’), Kompania ‘Motyla’ (pluton ‘Torpedy ’- detaszowany w trakcie walk z ‘Miotły’), drużyna kurierów KG AK, drużyny ‘Franka’, ‚Rolicza’, ‚Bronka’, ‚Cedro’, ‚Andrzeja’.
Batalion ‚Miotła’; 4 kompanie w składzie niepełnych plutonów (plutony ‚Czarnego’, ‚Torpedy’, ‚Mirka’, ‚Marsa’, ‚Bartosza’, ‚Jerzyków’, ‚Niedźwiedzi’, 2 plutony ‚Olszyny’, 2 plutony ‚Sarmaka’, plutony ‚Kuleszy’ i ‚Gałązki’).
Batalion ‚Pięść’; Kompania ‚Zemsta’ (3 plutony i pluton ‚Agaton’).
Batalion ‚Parasol’; 3 kompanie, 1. kompania (5 plutonów), 2. kompania (3 plutony), 3. kompania (3 plutony).

Obwód IV Ochota: podzielony na trzy rejony
Dowódca: Ppłk Mieczysław Sokołowski ‚Grzymała’
1 Rejon; Główny, obejmujący prawie całą dzielnicę, bez rubieży północnych i wschodnich, w granicach torów kolejowych od zachodu i północy, ulic Kopińskiej, Szczęśliwickiej, Barskiej, pl. Narutowicza, Grójeckiej:
Batalion ‚Wacław’; 3 kompanie (plutony 403, 410, 412, 413, 416-419, 426).
II zgrupowanie (plutony 401, 402, 422, 427)
III zgrupowanie (plutony 404-406)
2 Rejon; północno-wschodni, między pl. Narutowicza a Domem Akademickim - koszary Schutzpolizei - i ulicami Filtrową, Raszyńską, Żwirki i Wigury, Opaczewską i Grójecką:
Reduta ‚Kaliska’, reduta ‚Wawelska’ - 3 zgrupowania (plutony 431, 432, 434, 437, 439).
3 Rejon; Północna część dzielnicy zamknięta z północy linią średnicową z Dworcem Zachodnim, pl. Zawiszy, ul. Raszyńską, Filtrową, pl. Narutowicza oraz ul. Barską i Kopińską:
Kompania ‚Gustawa’ (plutony 407, 451, 452, 414, 415, 420).

Obwód V Mokotów: podzielony na sześć rejonów
Dowódca: Ppłk Aleksander Hrynkiewicz ‚Przegonia’, ppłk Stanisław Kamiński ‚Daniel’, ppłk Józef Rokicki ‚Karol’
1 Rejon, Sielce-Czerniakowska:
Dywizjon/pułk ‚Szwoleżerów’; 4 szwadrony, jeden z plutonami numerowanymi (500 i 501) pozostałe 13 plutonów nie numerowanych.
II zgrupowanie; Dywizjon Artylerii Konnej im. gen. Bema ‚1703’, 3 baterie, plutony 513, 518.
2 Rejon; Siekierki, zachodni brzeg Wisły ul. Wolicka i dalej do Puławskiej i wzdłuż niej na północ:
I zgrupowanie; 2 kompanie OWPS (plutony 523-528)
II zgrupowanie; 2 kompanie, 1. kompania (plutony 530, 531, 535, 536), 2. kompania ‚Legun’ (plutony 537-539).
3 Rejon; z północnymi ramionami ulic Puławskiej i Belwederskiej, Belwederem, pl. Unii Lubelskiej, ulicą Polną, dzielnicą policyjną:
Trzy kompanie
4 Rejon; z ulicą Rakowiecką, Kolonią Staszica i Polem Mokotowskim:
I zgrupowanie; Batalion ‚Zygmunt’; 3 kompanie (4 plutony bez numeracji)
II zgrupowanie; Batalion Odwet ‚OO’; 7 plutonów bez numeracji
Grupa artyleryjska ‚Granat’, 6 plutonów bez numeracji.
5 Rejon; Południowo-wschodnia część dzielnicy wzdłuż ul. Wolickiej od północy, do brzegu Wisły, dalej do granicy obwody na południowym-zachodzie:
Batalion ‚Oaza’; 4 kompanie (500-503), 11 plutonów bez numeracji.
6 Rejon; Południowa część dzielnicy:
Pułk ‚Baszta’; 3 bataliony, 34 plutony liniowe nienumerowane:
Batalion ‚Bałtyk’; kompanie B-1, B-2 i B-3.
Batalion ‚Karpaty’; kompanie K-1, K-2 i K-3.
Batalion ‚Olza’; kompanie O-1, O-2 i O-3.
W skład Obwodu V weszły także kompanie WSOP (Wojskowa Służba Ochrony Powstania) w sile 18 plutonów.

Obwód VI Praga: podzielony na pięć rejonów
Dowódca: Ppłk Antoni Żurowski ‚Papież’
1 Rejon; Nowe Bródno-Pelcowizna:
W składzie 6 zgrupowań, kompanii; Zgrupowanie 624 (plutony 625-627), Zgrupowanie 628 (plutony 629-631), Zgrupowanie 632 (plutony 633-635), Zgrupowanie 636 (plutony 637-640), Zgrupowanie 641 (plutony 642-645), Zgrupowanie 646 (plutony 647-649).
2 Rejon; Bródno, Targówek, Targówek Fabryczny:
W składzie 6 zgrupowań, kompanii; Zgrupowanie 654 (plutony 655-657), Zgrupowanie 658 (plutony 659-661), Zgrupowanie 662 (plutony 663-665), Zgrupowanie 666 (plutony 667-669), Zgrupowanie 670 (plutony 671-672), Zgrupowanie 1683 (plutony 1684-1686).
3 Rejon; Grochów, Saska Kępa:
W składzie 5 zgrupowań, kompanii; Zgrupowanie 678 (plutony 679-683), Zgrupowanie 684 (plutony 685-689), Zgrupowanie 690 (plutony 691-695), Zgrupowanie 696 (plutony 697-699), Zgrupowanie 1687 (plutony 1688-1690).
4 Rejon; Michałów, Nowa Praga:
W składzie 7 zgrupowań, kompanii; Zgrupowanie 1604 (plutony 1605-1607), Zgrupowanie 1608 (plutony 1609-1611), Zgrupowanie 1612 (plutony 1613-1615), Zgrupowanie 1616 (plutony 1617-1619), Zgrupowanie 1620 (plutony 1621-1625), Zgrupowanie 1626 (plutony 1627-1629), Zgrupowanie 1630 (plutony 1631-1633), Zgrupowanie 1634 (plutony 1635-1637).
5 Rejon; Praga Centralna:
W składzie 9 zgrupowań, kompanii; Zgrupowanie 1643 (plutony 1644-1647), Zgrupowanie 1648 (plutony 1649-1652), Zgrupowanie 1653 (plutony 1654-1656), Zgrupowanie 1662 (plutony 1663-1664, kobiecy 1677), Zgrupowanie 1664 (pluton 1655), Zgrupowanie 1665 (plutony 1663, 1659), Zgrupowanie 1670 (plutony 1671, 1672), Zgrupowanie 1673 (plutony 1673, 1659), Zgrupowanie 1679 (plutony 1640, 1680-1683) plus 6 plutonów WSOP (1100, 1200, 1300, 1400, 1500, 1600).

Obwód VII ‚Obroża’: podzielony na osiem rejonów
Dowódca: Mjr/ppłk Kazimierz Krzyżak ‚Bronisław’
Rejon 1; Legionowo
Rejon 2; Marki
Rejon 3; Rembertów
Rejon 4; Otwock
Rejon 5; Piaseczno
Rejon 6; Pruszków
Rejon 7; Ożarów
Rejon 8; Łomianki
Oddziały znajdujące się na lewym brzegu Wisły znalazły się w Kampinosie. Plutony mieściły się w numeracji od 700-799 i od 1700-1799. W ramach ‘Obroży’ walczył samodzielny Batalion NSZ AK im. bryg. Mączyńskiego.

Samodzielny rejon Okęcie:
Dowódca: mjr Stanisław Babiarz ‚Wysocki’
Do Okęcia należała także Baza Lotnicza ‚Łużyce’.

Bibliografia:

1. Rozwadowski P., Wojsko Powstania Warszawskiego, Warszawa 2006.
2. Komorowski K., Bitwa o Warszawę ’44: militarne aspekty Powstania Warszawskiego, Warszawa 2004.
3. http://wilk.wpk.p.lodz.pl/~whatfor/