„Franciszek Józef I” - S. Grodziski - recenzja |
Franciszek Józef I jest bodaj najbardziej znaną pracą Stanisława Grodziskiego, wybitnego badacza dziejów Galicji. Książka jest zarazem pierwszą polską biografią cesarza Austrii (od 1867 r. także króla Węgier). Po raz pierwszy została wydana przez Ossolineum w 1978 roku, doczekała się w sumie czterech wydań (1978, 1983, 1990, 2006), co świadczy o jej niesłabnącej popularności i, mimo wieku, aktualności.
Dzieło Stanisława Grodziskiego pozwala na zapoznanie się z życiorysem Franciszka Józefa I i, przede wszystkim, na zrozumienie przedstawianego materiału bez wcześniejszych studiów nad dziejami Austrii w XIX w. Wprost przeciwnie, Franciszek Józef I jest pozycją wyjściową, od której można zacząć własne studia w tym temacie.
W pierwszych rozdziałach autor szeroko nakreśla tło historyczne, a więc mamy zarówno skrócony opis dziejów Austrii do pierwszej połowy XIX w., jak i przedstawienie ustroju państwa i społeczeństwa je zamieszkujących. Nie brak tu również krótkiej historii domu Habsburskiego. Ta część książki w odpowiedni sposób wprowadza czytelnika w dalsze zagadnienia. Widzimy więc młodość Franciszka Józefa oraz otoczenie, w którym się wychowywał, a także ten trudny dla monarchii, i dla niemal całej Europy, rok 1848, kiedy to szaleje na kontynencie Wiosna Ludów a osiemnastoletni Franciszek Józef wstępuje na tron. Okres panowania cesarza został podzielony przez autora na kilka okresów, który to podział pozwala na lepsze zorientowanie się w prezentowanej tematyce. Mamy więc okres „nawrotu absolutyzmu” po ustępstwach władcy na rzecz ludu w okresie Wiosny Ludów, następnie okres od ustabilizowania się do sytuacji w państwie do powstania Austro-Węgier oraz okres monarchii dualistycznej. W epilogu przedstawiony został schyłek panowania i śmierć Franciszka Józefa. Autor kieruje się układem chronologicznym, w podrozdziałach omawiając różne zakresy tematyczne.
Grodziski przedstawia również wpływ różnych czynników i osób na cesarza Austrii. Widzimy zarówno wpływ na cesarza jego rodziny jak i jego doradców oraz wielu innych osób, w tym m.in. innych monarchów. Franciszek Józef jawi się nam jako osoba skrupulatna w sprawowaniu władzy, decydująca często o sprawach małych, niemających wielkiego znaczenia dla całości państwa, będąca zarówno głową państwa jak i głową najświetniejszego rodu monarszego w Europie.
Związki cesarza z Galicją i Polakami zostały odpowiednio wyeksponowane. Omówione zostały jego wizyty w Galicji oraz sylwetki Polaków współpracujących z cesarzem, m.in. obu Gołuchowskich czy Kazimierza Badeniego.
Niewątpliwą zaletą książki Grodziskiego jest język i styl. Autor pisze w sposób jasny i zwięzły, prezentowany materiał jest zrozumiały i przejrzysty. Tekst jest urozmaicany różnymi anegdotami z życia Franciszka Józefa, co nadaje mu pewnej lekkości. Podział na rozdziały i podrozdziały zwiększa przystępność teksu.
Aparat naukowy jest skromny, co jest chyba podyktowane charakterem pracy. Przypisów jest niewiele, zostały umieszczone na końcu książki, odsyłają w większości do obcojęzycznych opracowań. W posłowiu omówiona została przez autora bibliografia, przedstawiająca prace zarówno polskie jak i zagraniczne. Obejmuje jednak głównie pozycje wydane przed 1978 rokiem. Dużym ułatwieniem w zorientowaniu się w genealogii rodu Habsburskiego jest tablica genealogiczna, przedstawiająca Habsburgów od Marii Teresy do Karola I.
Minusem może być jedynie brak map przedstawiających państwo austriackie (austro-węgierskie) czy map Europy w XIX w. Pozwoliłoby to na lepsze zrozumienie prezentowanej tematyki.
Jak czytamy w posłowiu „Biografia niniejsza stawia sobie za cel zapoznanie czytelnika – w sposób możliwie zwięzły i jasny – z długą drogą życiową Franciszka Józefa.” Cel ten został przez autora w pełni osiągnięty. Książka Grodziskiego w pełni zasługuje na miano interesującej, potrafi zaciekawić tematem i skłonić do dalszych studiów nad dziejami monarchii habsburskiej. Dobra książka w dobrej cenie.
Tytuł: Franciszek Józef I
Autor: Stanisław Grodziski
Wydawca: Ossolineum
Data wydania: 2006
ISBN: 83-04-04777-2
Liczba stron: 224
Cena: ok. 25 zł
Ocena recenzenta: 9/10
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Opinie i ocena zawarte w recenzji wyrażają wyłącznie zdanie recenzenta, nie musi być ono zgodne ze stanowiskiem redakcji. Z naszą skalę ocen i sposobem oceny możesz zapoznać się tutaj. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanej recenzji, by to zrobić wystarczy podać swój nick i e-mail. O naszych recenzjach możesz także porozmawiać na naszym forum. Na profilu "historia.org.pl" na Facebooku na bieżąco informujemy o nowych recenzjach. Możesz także napisać własną recenzję i wysłać ją na adres naszej redakcji.
