Wyniki IV edycji ogólnopolskiego konkursu „Odważmy się być wolnymi”

23 czerwca 2010 r. w warszawskim teatrze „Kamienica„ ogłoszono wyniki tegorocznej edycji konkursu ”Odważmy się być wolnymi”. Konkurs był skierowany do uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Na konkurs wpłynęło ponad 300 prac z całej Polski. Organizatorem konkursu jest Muzeum Historii Polski.

Celem tegorocznej edycji było odszukanie osób, które swoją działalnością w latach 1945 – 1989 przyczyniły się do demokratycznych zmian i pełnego odzyskania niepodległości przez Polskę.

W uroczystej gali wręczenia nagród udział wzięli wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Żuchowski, prezes Fundacji Banku Zachodniego WBK Jolanta Wąs (przedstawiciel partnera strategicznego konkursu) oraz dyrektor PAP.media Natalia Bryżko-Zapór. Nie zabrakło też członków Jury na czele z prof. Antonim Dudkiem oraz dyrektora MHP Roberta Kostro.

Laureatów konkursu wyłoniło jury w składzie:

1. prof. Antoni Dudek
2. dr Paweł Skibiński
3. Gabriela Sierocińska-Dec

I miejsce:

Kategoria – szkoły gimnazjalne:

Uczniowie Gimnazjum w Woli Mieleckiej za pracę o Stanisławie Kalicie.

Zespół: Jarosław Hyjek, Angelina Węgrzyn, Danuta Zaręba, opiekun: Jerzy Flis.

Stanisław Kalita, (ur. 1937)

Rolnik, współtwórca NSZZ RI Ziemi Mieleckiej, uczestnik strajku rolniczego w Bydgoszczy. Internowany w stanie wojennym, Prowadził w swoim domu konspiracyjną drukarnię. Pomimo ciągłej inwigilacji udało mu się utrzymać w tajemnicy jej istnienie. Ulokował ją w własnoręcznie wymurowanym bunkrze pod stodołą. Tam poznając tajniki trudnej sztuki drukarskiej przygotowywał ulotki, plakaty i pismo „Ziemia Mielecka”.

Wg autorów pracy pan Stanisław jest człowiekiem, który zawsze potrafił być sobą. […] Ciężko jest pisać pracę o takim człowieku. Wydaje się to z jednej strony bardzo proste, a jednocześnie staje się trudne. Łatwe dlatego, że można porozmawiać ze świadkiem tamtych wydarzeń. Trudne dlatego, że zawsze pozostaje niedosyt, że coś się pominęło.

Stanisław Kalita aktywnie uczestniczy w życiu swojej społeczności lokalnej, chętnie spotyka się z młodzieżą.

Kategoria – szkoły ponadgimnazjalne:

I Liceum Ogólnokształcące w Biłgoraju za pracę o Andrzeju Kiszce.

Zespół:  Paweł Kurzyna, Mateusz Książek, opiekun: Dorota Kleban

Andrzej Kiszka „Dąb”, (ur. 1922)

Ostatni partyzant II RP. Członek Armii Krajowej. Od 1945 r. w oddziale partyzanckim NZW, dowodzonym przez Józefa Zadzierskiego „Wołyniaka”. Po ogłoszeniu amnestii w 1947 r. Kiszka ujawnił się, jednak zagrożenie aresztowaniem sprawiło, że ukrywał się przez 11 lat, z czego 8 lat w bunkrze pod Ciosmami. Aresztowany 31 grudnia 1961 r., po zdradzie krewnego. Po wyczerpującym śledztwie został skazany za przestępstwa kryminalne na dożywotnie więzienie. Karę zamieniono na 25 lat. Ostatecznie na wolność wyszedł 3 sierpnia 1971 r. Wyjechał na Pomorze Zachodnie, gdzie założył rodzinę i mieszka do dzisiaj.

Autorzy pracy zwracają uwagę na postawę bohatera i jak piszą: Postawa Andrzeja Kiszki […], wierność słowom żołnierskiej przysięgi jest dla nas młodych wzorem godnym do naśladowania. Wartości tych będziemy bronić i strzec w naszym życiu. Dziękujemy Panie Andrzeju!”.

II miejsce:

Kategoria – szkoły gimnazjalne:

Publiczne Gimnazjum im. Tamary Sołoniewicz w Narewce za pracę o Danucie Siedzikównej „Ince”.

Zespół: Kamila Kalinowska, Justyna Bamberg, Aleksander Rosiński, opiekun: Alina Rosińska.

Danuta Siedzikówna „Inka”, (1928-1946)

Sanitariuszka 4. szwadronu, odtworzonej na Białostocczyźnie, 5 Wileńskiej Brygady AK. Aresztowana przez UB, więziona, poddana okrutnym przesłuchaniom. W śledztwie nie wydała nikogo. Skazana wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Gdańsku na karę śmierci. Wyrok wykonano 28 sierpnia 1946 r. kilkanaście dni przed jej osiemnastymi urodzinami. Wg autorów pracy Danuta Siedzikówna „Inka” była dziewczyną o nieskazitelnym charakterze i postawie, była patriotką, z której możemy być dumni.

Kategoria – szkoły ponadgimnazjalne:

Zespół Szkół Zawodowych w Przeworsku za pracę o Józefie Benbenku.

Zespół: Mateusz Fudali, Marcin Posiak, opiekun: Agnieszka Posiak.

Józef Benbenek, (1898 - 1987)

Pasjonat historii, kolekcjoner, regionalista. Organizator powojennego życia kulturalnego, twórca i społeczny opiekun Muzeum Regionalnego w Przeworsku. Autor wielu prac popularno-naukowych poświęconych historii miasta. Dzięki swojej pasji uratował wiele archiwaliów i zgromadził bogatą kolekcję źródeł związanych z historią Przeworska.

Dla autorów pracy to człowiek ogromnych zasług, bardzo skromny i oddany pracy na rzecz kultury narodowej. […] Był znakomitym nauczycielem i wzorem do naśladowania.

Zmarł w 1987 r.

III miejsce:

Kategoria – szkoły gimnazjalne:

Gimnazjum nr 4 w Żorach za pracę o Tadeuszu Jedynaku.

Zespół: Paulina Kamela, Patrycja Modrzewska, opiekun: Ewa Socha

Tadeusz Jedynak, (ur. 1949)

Działacz „Solidarności„, uczestnik strajków w roku 1980, sygnatariusz Porozumienia Jastrzębskiego. Jeden z twórców i redaktorów „Naszej Solidarności„, Biuletynu Informacyjnego Międzyzakładowego Komitetu Robotniczego ”S” Jastrzębie. 13 grudnia 1981 r. zatrzymany na dworcu w Katowicach, internowany – zwolniony w grudniu 1982 r. Od 1983 r. w ukryciu, w czerwcu 1985 r. aresztowany za nielegalną działalność, 11 września 1986 r. zwolniony na mocy amnestii. Uczestnik obrad Okrągłego Stołu w podzespole górniczym. Autorki w podsumowaniu piszą: Cieszymy się, że dzięki konkursowi miałyśmy okazję poznać bliżej człowieka mającego tak bogatą i ciekawą biografię. Na dodatek mieszkającego blisko nas, a o którym do tej pory wiedziałyśmy stosunkowo niewiele.

Dzisiaj prowadzi własną działalność gospodarczą, stoi na czele Konwentu Seniorów „Solidarności” przy Instytucie Lecha Wałęsy.

Kategoria – szkoły ponadgimnazjalne:

I Liceum Ogólnokształcące w Wadowicach za pracę o Zdzisławie Szczurze.

Zespół: Justyna Polak, Zuzanna Opyrchał, Ewelina Lipka, opiekun: Paweł Potoczny

Zdzisław Szczur, (ur. 1951)

Działacz Solidarności, po wprowadzeniu stanu wojennego organizował pomoc dla osób prześladowanych i ich rodzin. Kolporter nielegalnych wydawnictw. W 1982 r. aresztowany i skazany na półtora roku więzienia. W latach 1984 – 1989 redaktor podziemnego pisma „Solidarny„. Zdzisław Szczur nadal jest aktywnym członkiem ”Solidarności”, działa na rzecz środowiska lokalnego.

Wyróżnieni:

Kategoria – szkoły gimnazjalne:

Gimnazjum nr 19 w Lublinie za pracę o Marianie Pawełczaku.

Zespół: Natalia Szubiela, Paula Szubiela, Aleksandra Kołtunik, opiekun: Anna Walaszek

Marian Pawełczak ps. „Morwa”, (ur. 1923)

Członek Armii Krajowej i WiN-u, należał do oddziału Hieronima Dekutowskiego „Zapory„. Aresztowany w 1951 r., więziony na Zamku w Lublinie, skazany na 15 lat pozbawienia wolności. Z więzienia wyszedł po trzech latach. Autor książki ”Wspomnienia Morwy”. Obecnie na emeryturze, działa na rzecz ocalenia pamięci o Zaporczykach.

Gimnazjum nr 2 w Podkowie Leśnej za pracę o Januszu Krupskim.

Zespół: Katarzyna Król, Maria Krupska, Piotr Hardt, opiekun: Kinga Gaworska

Janusz Krupski, (1952 – 2010)

Historyk, działacz opozycji demokratycznej, współtwórca Nieocenzurowanej Oficyny Wydawniczej, współzałożyciel i redaktor naczelny niezależnego kwartalnika młodych katolików „Spotkania”. W latach osiemdziesiątych prześladowany i inwigilowany; porwany przez Służbę Bezpieczeństwa, oblany żrącą substancją i porzucony w Puszczy Kampinoskiej. W wolnej Polsce m.in. pełnił obowiązki zastępcy prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, był kierownikiem Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Zginął 10 kwietnia 2010 r.

Gimnazjum nr 1 w Przeworsku za pracę o Ojcu Franciszku Rufinie OFM.

Zespół: Bożena Pieczko, Szymon Wilk, opiekun: Jagoda Magoń

O. Franciszek Rufin OFM, (1912 – 2002)

Zakonnik przeworskiego klasztoru OO. Bernardynów. Członek Armii Krajowej i organizacji „Wolność i Niezawisłość”. Za działalność w tych organizacjach aresztowany, więziony i skazany na 7 lat pozbawienia wolności. Zmarł w 2002 r.

Gimnazjum im. Marszałka J. Piłsudskiego w Psarach za praca o Pawle Rudym.

Zespół: Beata Rudy, Alicja Sierocka, opiekun: Krzysztof Kopka

Paweł Rudy, (1906 – 1984)

Działacz kulturalny, nauczyciel, członek i dyrygent Towarzystwa Śpiewaczego „Echo”, reżyser przedstawień teatralnych, organizator imprez sportowych . Pierwszy kierownik Miejskiego Domu Kultury w Łaziskach. Zmarł w 1984 r.

Gimnazjum Katolickie w Sieradzu za pracę o Stanisławie Jakubie Perskim.

Zespół: Sławomir Lis, Michał Wójcik, opiekun: Barbara Plichta

Stanisław Jakub Perski, (1928 – 1994)

Radca prawny. W latach 1947 – 1950 należał do młodzieżowej organizacji niepodległościowej „Katyń”, w której pełnił funkcję kierownika sekcji wywiadowczej. Za tę działalność został aresztowany i skazany na 5 lat więzienia. Karę odbył w całości. Po opuszczeniu więzienia zajął się pracą zawodową i działalnością społeczną, założyciel Towarzystwa Przyjaciół Złoczewa. Zmarł w 1994 r.

Szkolny Klub Wolontariatu przy Gimnazjum nr 1 w Śremie za pracę o Jacku Nowaczyńskim.

Zespół: Michalina Wójcik, Adrianna Łucka, Weronika Borowska, opiekun: Justyna Gaweł

Jacek Nowaczyński, (ur. 1947)

Działacz „Solidarności”, po wprowadzeniu stanu wojennego internowany w Ośrodku Odosobnienia w Gębarzewie. Po zwolnieniu w 1982 r. przeniesiony na niższe stanowisko pracy, inwigilowany, wielokrotnie przesłuchiwany, posądzony o sabotaż. Wiosną 1985 r. zwolniony bez zachowania okresu wypowiedzenia. Przez półtora roku bezrobotny.

Obecnie Prezes Lokalnego Centrum Wolontariatu.

Kategoria – szkoły ponadgimnazjalne:

I Liceum Ogólnokształcące w Biłgoraju za pracę o Marianie Sołtysie.

Zespół: Angelina Solak, Patrycja Chołota, opiekunowie: Dorota Kleban, Teresa Czaporowska

Marian Sołtys, (ur. 1948)

Jeden z trzech założycieli biłgorajskiej Solidarności. Wiceprzewodniczący MKZ i MKR ziemi biłgorajskiej. Internowany i aresztowany w okresie stanu wojennego. Obecnie na rencie, aktywnie uczestniczy w życiu środowiska lokalnego.

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Rumi za pracę o Bogdanie Blindowie.

Zespół: Monika Paszke, Magdalena Zamojska, Patrycjusz Trocki, opiekun: Grażyna Górak

Bogdan Blindow, (1944 – 1997)

Działacz „Solidarności„, wieloletni kierownik, a następnie ajent wejherowskiego kina „Świt„, muzyk, animator kultury. W roku 1980 utworzył Krajową Sekcję Pracowników Filmu NSZZ ”Solidarność” i został wybrany jej przewodniczącym. W prowadzonym przez niego kinie odbywały się prapremiery filmowe (Kaszebe Ryszarda Bera, Las Piaśnicki Tadeusza Wudzkiego), cykliczne Konfrontacje i spotkania z twórcami. Zmarł w 1997 r.

II Liceum Ogólnokształcące w Szczecinie za pracę o Michale Plater-Zyberk.

Zespół: Paulina Rosińska, Łukasz Słowikowski, opiekun: Edyta Ostapkowicz

Michał Plater-Zyberk, (1937 – 1981)

Działacz społeczny. Od 1961 r. członek szczecińskiego oddziału PTTK oraz Koła Przewodników po Szczecinie. Zaangażowany w organizację poradnictwa rodzinnego, współzałożyciel Szczecińskiego Klubu Katolików. Za działalność w środowiskach katolickich dwukrotnie karnie odwołany ze stanowiska naczelnika. Zaangażowany w pomoc dla represjonowanych studentów i robotników, współpracownik ROPCiO i KOR-u, w „Solidarności” od 1980 r. Zmarł nagle w 1981 r.