Wystawa on-line: „Droga do Solidarności”

Z okazji 30. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych Archiwum Państwowe m.st. Warszawy przygotowało wirtualną ekspozycję pt. „Droga do Solidarności”, która zaprasza do refleksji nad najnowszą historią Polski.

Trzydzieści lat temu, 31 sierpnia 1980 r., między władzą socjalistyczną a robotnikami strajkującymi w Stoczni Gdańskiej zostały podpisane tzw. Porozumienia Sierpniowe. Gwarantowały one m.in. utworzenie w Polsce wolnych związków zawodowych, prawo do strajku, ograniczenie cenzury i liberalizację gospodarki. Obiecane zmiany zostały gwałtowanie wstrzymane przez wprowadzenie stanu wojennego, jednak postulaty zawarte w porozumieniu przetrwały i stworzyły podstawy pod przyszłe państwo demokratyczne, które odrodziło się w 1989 r.

Wystawa jest dostępna na stronie: Archiwum

Na przykładzie ponad 220 fotografii, plakatów, ulotek i dokumentów z lat 1945–1989 ukazane zostały wydarzenia z powojennej historii Polski, które wpływając na zbiorową świadomość Polaków, określiły kluczowe etapy procesu zwieńczonego zwycięstwem opozycji demokratycznej w wyborach czerwcowych 1989 r.

Wydarzenia te stanowią tło dla głównego motywu ekspozycji, jakim jest stale obecna w historii Polski po 1945 r. konfrontacja dążeń opozycji z polityką socjalistycznych władz. Wystawa ukazuje więc działania aparatu władzy zmierzające do wyeliminowania opozycji politycznej, całkowitego przejęcia, a następnie utrzymania władzy w Polsce, przypomina także formy protestów społecznych i proces kształtowania się opozycji demokratycznej w latach 70. - jej dojrzewanie, tworzenie programu, reakcje na działania i propagandę reżimu, narodziny „Solidarności” w 1980 r., w końcu zwycięstwo w wyborach 1989 r.

Wystawę tworzą trzy działy. Pierwszy zatytułowany „Od czego się zaczęło?” przedstawia sytuację w Polsce od 1945 r. do wydarzeń w Ursusie w 1976 r. i narodziny opozycji demokratycznej. Przypomina on w szczególności o wyrokach śmierci wykonanych na rtm. Witoldzie Pileckim i gen. Auguście Fieldorfie, fałszywych oskarżeniach w moskiewskim procesie szesnastu przywódców podziemnego państwa polskiego, aresztowaniach uczestników wystąpień robotniczych w Poznaniu w 1956 r., śmiertelnych ofiarach wydarzeń na Wybrzeżu w 1970 r. Drugi, najobszerniejszy, pt. „Propaganda sukcesu - czas przełomu” koncentruje się na sytuacji w późnych latach 70. i pierwszej połowie lat 80., gdy Polska przeżywała kryzys gospodarczy i polityczny. Przypomina on o roku 1980 — roku strajków robotniczych i powstania „Solidarności„, mówi o stanie wojennym, zabójstwach Grzegorza Przemyka i Jerzego Popiełuszki. W tym dziale uwagę zasługują m.in. do tej pory niepublikowany reportaż fotograficzny ze strajku w Stoczni Gdańskiej oraz pierwszy po internowaniu wywiad z Jackiem Kuroniem udzielonym Agence France Presse. Trzeci dział wystawy pt. ”Początek końca” ukazuje wydarzenia 1989 r., gdy nastąpił ostateczny upadek systemu komunistycznego w Polsce.

Ekspozycja została przygotowana na podstawie materiałów archiwalnych pochodzących z zasobu Archiwum Akt Nowych, Archiwum Państwowego m.st. Warszawy Oddział w Łowiczu oraz Narodowego Archiwum Cyfrowego. Cześć z nich była prezentowana na wystawie „Nie po drodze nam z przeciwnikami socjalizmu” w 2009 r. na placu Konstytucji w Warszawie. W odróżnieniu do swojej poprzedniczki niniejsza wystawa koncentruje się na wydarzeniach z 1980 r., prezentując niepublikowane wcześniej materiały dotyczące „Solidarności” pochodzące z zasobu Archiwum Państwowego m.st. Warszawy Oddział w Łowiczu oraz Archiwum Zakładowego Komisji NSZZ „Solidarność” Archiwum Państwowego m.st. Warszawy.