„Legion XX Valeria Victrix w Brytanii” - M. Idziak - recenzja

Polski rynek książki historycznej możemy uznać za rynek bogaty i rozmaity. Jednakże są zagadnienia, które nie spotkały się z dużym zainteresowaniem rodzimych autorów ani wydawców. Jednym z nich jest tematyka związana z armią rzymską. Zabrzańskie wydawnictwo Inforteditions sprawiło polskim czytelnikom bardzo miłą niespodziankę. Książka Legion XX Valeria Victrix w Brytanii jest bowiem pierwszą1 w języku polskim pracą, która jest monografią pojedynczego legionu, która została, co ciekawe napisana przez… przedstawicielkę płci pięknej. Stanowiąc pewien „wyłom” w zdominowanej przez mężczyzn literaturze historyczno-wojskowej.

Książka została podzielona na cztery rozdziały.2 W pierwszym został opisany zarys Brytanii od kampanii Cezara do opuszczenia wyspy przez Rzymian. Zawiera om również krótkie przedstawienie garnizonu rzymskiego i dwóch słynnych linii umocnień brytańskich – Wału Hadriana i Antonina. Rozdział drugi obrazuje nam dzieje tytułowego legionu z uwypukleniem jego związków z wyspą. Trzeci prezentuje rolę legionów w prowincji, a także ich wierzenia religijne. Ostatni rozdział, który możemy uznać za pewne novum omawia inskrypcje związane z żołnierzami „z pod znaku dzika”3 .

Przejdę teraz do omówienia pracy Magdaleny Idziak. Na wstępie należą się słowa pochwały dla Pani Magdaleny nie tylko za napisanie monografii legionu, ale także zaprezentowanie szerszemu gronu czytelników „epizodu” z antycznych dziejów Brytanii. Autorka posługuje się przyjemnym dla czytelnika językiem wspomagając się licznymi cytatami ze źródeł. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że często zamiast własnych słów przy opisie działań wojennych korzysta właśnie ze źródeł. Powoduje to trochę lekki niedosyt, gdyż czytelnik jest ciekawy jakby je opisała sama Autorka. Ponadto należy wspomnieć o tym, że niektóre partie części pierwszego rozdziału zostały powtórzone w rozdziale drugim. Nie stanowią one jednak zarzutu recenzenta wobec Autorki. Ma on tylko nadzieje, że przy następnym wydaniu swej pracy Autorka przeredaguje powtarzające się rozdziały. Kolejnym plusem dla Autorki jest część poświęcona kultom legionistów zarówno tym oficjalnym jak i lokalnym związanym z wyspą bez zbędnego przedstawienia całości wierzeń armii rzymskiej. Trochę rozczarowujący może być rozdział poświęcony pozamilitarnym funkcjom legionu, który może być uznany przez zaawansowanych czytelników za niezbyt szczególny. Bardziej zachwyceni powinni być ci, którzy pierwszy raz zapoznają się z tą tematyką.

Teraz kilka słów o szacie graficznej. Podobnie jak z innymi książkami Infortu stoi ona na bardzo wysokim poziomie. Zwracają uwagę w szczególności solidnie wykonane mapy. Jednakże mogą trochę irytować znajdujące się na nich miniaturki budowli, które nachodzą na myśl atlasy historyczne dla gimnazjum. Wielkie uznanie zaś należy się za dobór ilustracji. Są to przede wszystkim inskrypcje legionowe, które nie tylko stanowią pewną nowość, ale również pewną odmianę w monotonności rycin książkowych.

Komu można polecić tę książkę? Praktycznie każdemu miłośnikowi starożytności zarówno temu zaawansowanemu jak i temu, który dopiero rozpoczął jej odkrywanie. Stanowiąc zarazem przykład, że wojskowość nie jest tylko domeną „dużych chłopców”.

1. Istnieje również tłumaczenie pracy Stephena Dando-Collinsa – Legiony Cezara, ale nie jest to książka najwyższych lotów. [↩]
2. Autor zwraca uwagę na przedmowę prof. Leszka Mrozewicza na początku pracy. [↩]
3. Dzik był „godłem” legionu. [↩]