„Monarchia macedońska....” - J. Rzepka - recenzja

Recenzowana książka Jacka Rzepki jest jedną z nielicznych na polskim rynku książek, która nie dotyczy bezpośrednio Aleksandra Wielkiego. Jego postać i okres z nim związany pomimo tego, że nie pojawiły się żadne nowe odkrycia, jest nadal popularny i zarazem dominujący wśród wydawanych książek1. Niniejsza praca prezentuje mniej znany wycinek dziejów kraju tego wielkiego Macedończyka. A konkretnie o obywatelstwie i o roli zgromadzeń w tym państwie.

Swoją pracę Autor podzielił na trzy rozdziały. W pierwszym zaprezentował kwestie dotyczące obywatelstwa macedońskiego. W drugim omawia zagadnienia zgromadzeń arystokratycznych i wojskowych. Ostatni rozdział poświęcił zaś roli armii w społeczeństwie i monarchii. Każdy z rozdziałów zaś został podzielony na podrozdziały, w których Autor omawia poszczególne aspekty swojej pracy.

Należą się słowa uznania dla Autora za to, że napisał pracę, która porusza najrzadziej prezentowane zagadnienia związane z rolą zgromadzenia w królestwie Makedonii. Monarchii, która różniła się zdecydowanie od jej greckich odpowiedniczek. Przede wszystkim tym, że król był prawie równy swoim obywatelom, a znaczną rolę w sprawowaniu rządów odgrywała arystokracja2 oraz armia3.

Książka ta jest pracą doktorską, a co za tym idzie posiada zarówno jej zalety i wady. Zacznę od stylu Autora. Język pracy pomimo pojawiających się wielu terminów greckich oraz fachowych określeń badaczy antyku jest przyjemny w lekturze. Może on jednak sprawić pewne trudności dla zwykłego i niewyrobionego Czytelnika. W szczególności jeżeli nie zna greki, w której to Autor podaje cytaty starożytnych pisarzy, a z których tylko nieliczne zostały przetłumaczone.

Jacek Rzepka napisał swoją pracę opierając się o bogatą bazę źródłową oraz wiele opracowań, dobitnie świadczy o tym fakt, iż bibliografia zajmuje szesnaście stron źródeł pisanych, artykułów i monografii przede wszystkim w języku niemieckim, angielskim i francuskim. Występują jednak również prace polskie i greckie. Dając tym samym możliwość samodzielnych prób w poszerzenia wiedzy na ten temat.

Autor tej recenzji należał do tego typu ludzi którzy nie lubią zbytnio wykładów o ustrojach państwowych m.in. dlatego, że są one nieciekawe i nużące. Jednakże po lekturze tejże książki, zmienił on zdanie na ten temat. Przede wszystkim dlatego, że J. Rzepka w ciekawy sposób, wykorzystuje wszystkie dostępne mu źródła, aby pokazać nie tylko znaczenie zgromadzenia i obywatelstwa w starożytnej Macedonii, która w porównaniu do sąsiedniej Grecji była ewenementem w świecie antycznym. Działo się tak ponieważ głos wiążący w takim zgromadzeniu mieli nie tylko obywatele, ale przede wszystkim wojsko (w tym najważniejsza jego część sarrisophoroi tj. falangici). Co może budzić albo zdziwienie, albo wielką ciekawość. U mnie książka wywołała obydwie reakcje.

Pomimo tego, że książka jest monografią dziejów ustroju i zgromadzenia Makedonów4 w czasach od Filipa do ostatnich Antygonidów, tym ostatnim z wiadomych przyczyn Autor poświęcił tylko tyle miejsca na ile było to możliwe. Jednakże stanowi ona swoisty „kamień milowy” w literaturze o starożytnej Macedonii. Przede wszystkim dlatego, że w znacznej liczbie przypadków poświęca się o wiele więcej miejsca Filipowi II czy działaniom zbrojnym Aleksandra oraz ich dokonaniom politycznym. Pomijając praktycznie milczeniem sprawy związane z ustrojem, jego dziejami i ewolucją jaki przeszedł od okresu ich panowania do upadku Makedonii. Dlatego książkę Jacka Rzepki możemy uznać za doskonałą literaturę, uzupełniającą i poszerzającą wiedzę na ten temat.

Plus minus:
Na plus:
+ tematyka
+ styl autora
+ jakość wydania (papier, okładka)
Na minus:
- prawie brak tłumaczeń źródeł z języka greckiego
- inne nie warte wzmianki

Tytuł: Monarchia macedońska. Zgromadzenie i obywatelstwo u schyłku epoki klasycznej i w okresie hellenistycznym
Autor: Jacek Rzepka
Wydawca: Attyka
Data wydania: 2006
ISBN/EAN: 8289487209
Liczba stron: 199
Oprawa: twarda
Cena: ok. 33 zł
Ocena recenzenta: 8.5/10

1. Z nowszych prac o Aleksandrze Wielkim w języku polskim należy nadmienić książkę prof. Ryszarda Kuleszy – Aleksander Wielki, Warszawa 2009. [↩]
2. Arystokracja macedońska różniła się diametralnie od greckiej. W porównaniu do greckiej posiadała większe doświadczenie wojskowe, co w znacznej mierze decydowało o możliwości w zasiadaniu w radzie królewskiej i zgromadzeniu arystokratycznym. [↩]
3. Przede wszystkim symbolicznie zgadzała się na obór króla, mogła wpływać na rządy. Jej rola wzrastała wraz z początkiem kampanii wojennych kiedy, to od jej „humorów” zależało czy można było kontynuować, czy też zakończyć kampanię. [↩]
4. Tak siebie sami określali Macedończycy [↩]