Obchody 80. rocznicy IH UW, dzień drugi

Niezwykle wyczerpujące czwartkowe obchody upłynęły pod znakiem konferencji i paneli naukowych, poświęconych tak historii Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, jak i przyszłości historii jako nauki. Piątkowe obchody 80-lecia istnienia IH UW- tym razem dość krótkie- były z kolei przeznaczone na uhonorowanie pracowników tegoż instytutu za ich pracę naukową i społeczną. Jedną z uroczystości swoją obecnością uświetnił nawet Prezydent RP Bronisław Komorowski - absolwent IH UW -, który nie był jednak głównym bohaterem tego dnia. Ta rola przypadła wybitnemu polskiemu mediewiście, rektorowi Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1980-1982, profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi.

Prof. Henryk Samsonowicz / fot. Sebastian Pawlina

Medale i przemówienia

Pierwsza z trzech uroczystości odbyła się w Auli tzw. Starego BUWu. Tam to zgromadziły się w znacznej części osoby związane zawodowo- w najróżniejszy sposób- z Instytutem Historycznym UW. Pojawiło się jednak również sporo różnych znakomitości, żeby wspomnieć tylko profesor Katarzynę Chałasińską-Macukow (rektor UW), Jacka Michałowskiego (szef kancelarii Prezydenta RP), profesora Tomasza Nałęcza (doradcę Prezydenta RP), profesor Elżbietę Zybert (dziekan Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego) a także dyrektorów poszczególnych instytutów. Zebranych powitała na wstępie dyrektor IH UW, profesor Maria Koczerska. W swoim wystąpieniu skrótowo przypomniała najważniejsze fakty z 80-letniej historii Instytutu Historycznego. Swoje miejsce w jej przemówieniu znalazły postaci takie jak profesorowie Marceli Handelsman, Tadeusz Manteuffel czy też Aleksander Gieysztor. W dalszej części krótko scharakteryzowana została obecna sytuacja Instytutu. Wspomniano wejście w system boloński, budowę nowego magazynu dla biblioteki instytutowej. Warto tutaj zaznaczyć, iż jest to największa specjalistyczna biblioteka historyczna w Polsce. Na jej zbiory składa się blisko 200 tys. woluminów plus liczne stare druki.

Następnie wystąpił Jacek Michałowski, który odczytał list od Bronisława Komorowskiego. Prezydent informował w nim m.in. o odznaczeniach dla pracowników IH UW. Osobny wątek został poświęcony drowi Łukaszowi Kądzieli, z którym obecny Prezydent RP był kiedyś blisko związany. Było to już kolejne wspomnienie tego nieodżałowanego historyka, którego wielkie ambicje, poziom i pozycję w środowisku podkreślali wcześniej tak profesor Jolanta Choińska-Mika jak i profesor Wojciech Kriegseisen:

„Uczestnicy uroczystości
Jubileuszu 80-lecia
Instytutu Historycznego
Uniwersytetu Warszawskiego

Magnificencjo Pani Rektor!

Panie i Panowie Profesorowie!
Szanowni Państwo!

Pragnę powitać wszystkich uczonych, absolwentów i studentów historii zgromadzonych na uroczystych obchodach 80. rocznicy powstania Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Przekazanie Państwu pozdrowień jest dla mnie tym przyjemniejsze, że szczycę się tym, iż ukończyłem Instytut, którego jubileusz dzisiaj świętujemy.

W ciągu osiemdziesięciu lat działalności Instytut stał się jedną z najważniejszych polskich instytucji naukowych. W jego murach powstawały najpoważniejsze koncepcje historiograficzne, wielkie syntezy i znaczące podręczniki. Kształciły się tu pokolenia polskich inteligentów, tworzących naszą elitę intelektualną. O znaczeniu Instytutu w polskiej nauce historycznej świadczą nazwiska wybitnych uczonych, klasyków polskiej historiografii i „ojców-założycieli” Instytutu – profesorów Tadeusza Wałka-Czerneckiego, Jana Kochanowskiego, Wacława Tokarza, Marcelego Handelsmana, Oskara Haleckiego, Mirona Korduby, Stanisława Arnolda oraz Tadeusza Manteuffla.

Społeczność Instytutu odegrała ważną rolę w zrywie wolnościowym polskiego marca 1968 roku. W drugiej połowie lat siedemdziesiątych XX wieku wielu studentów i pracowników angażowało się w działania opozycji antykomunistycznej. W pełnym nadziei okresie lat 1980-1981 historycy dawali przykład odwagi korzystania z wywalczonej wolności. Władze komunistyczne rozumiały, jak istotną rolę odegrać mogą krytycznie patrzący w przeszłość badacze, nie tylko podejmujący wysiłki na rzecz zrozumienia dziejów, lecz także upowszechniający zdobytą wiedzę. Dlatego co najmniej dwa razy rozważano rozwiązanie Instytutu Historycznego. Instytut jednak przetrwał i rozkwitał; w wolnej Polsce jego pracownicy i studenci mogli poświęcić się całkowicie pracy badawczej i studiom, co zaowocowało wieloma znaczącymi sukcesami.

Także dla mnie okres studiów w Instytucie Historycznym to ważny etap życia. Dzięki wybitnym, niezależnym w swoich historycznych sądach badaczom, ich podręcznikom i monografiom, kształtowałem się jako historyk i jako człowiek. Jestem wdzięczny moim kolegom ze studiów za wspólne dyskusje, polemiki, za podejmowane razem działania. Z wieloma z nich wciąż współpracuję, spotykam się w różnych instytucjach niepodległej Polski. Wiele z tych osób znajduje się na tej sali.

Pragnę złożyć gratulacje Paniom i Panom Profesorom Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego uhonorowanym dzisiaj za wybitne zasługi w pracy naukowo-badawczej i dydaktycznej. Wręczenie Państwu odznaczeń państwowych, które miałem zaszczyt nadać, jest wyrazem najwyższego uznania Rzeczypospolitej dla Państwa dokonań i gotowości do służenia Ojczyźnie i społeczeństwu. Jestem szczególnie wzruszony, że mogłem pośmiertnie uhonorować doktora Łukasza Kądzielę, z którym łączyła mnie działalność opozycyjna.

W tak zacnym gronie trudno kusić się o odkrywcze sądy o znaczeniu historii w życiu społeczeństw. Powtórzyć można tylko, że historia testis temporum, historia magistra vitae. Te słowa w czasie studiów powtarzano nam wielokrotnie –historia jest świadkiem czasów, ale również historia jest nauczycielką życia. Plurimos annos, Koledzy! Sto lat Instytutowi Historycznemu! Stu lat na początek!”

Jacek Michałowski, Szef kancelarii Prezydenta RP / fot. Sebastian Pawlina

Na uroczystości odznaczeni zostali:

Za wybitne zasługi w pracy naukowo-badawczej i dydaktycznej Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski:

Pani Jolanta Choińska-Mika

Pan Tomasz Kizwalter

Pani Maria Koczerska

Pani Zofia Zielińska

pośmiertnie Łukasz Kądziela (odznaczenie odebrała córka)

Za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej, za działalność społeczną Złotym Krzyżem Zasługi:

Pan Sławomir Gawlas

Pan Andrzej Karpiński

Srebrnym Krzyżem Zasługi:

Pani Agnieszka Bartoszewicz

Pani Katarzyna Błachowska

Pan Jerzy Kochanowski

Pan Michał Kopczyński

Pan Ryszard Kulesza

Pan Piotr Węcowski

Pan Robert Wiśniewski (odznaczenie zostanie wręczone w późniejszym terminie)

Pan Paweł Żmudzki

Brązowym Krzyżem Zasługi

Pani Agnieszka Mańkowska (odznaczenie zostanie wręczone w późniejszym terminie)

Pan Dominia Purchała

Pan Krzysztof Skwierczyński

Pani Ewa Szutkowska

Pani Iwona Włodarczyk

Za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej

Medalem Złotym za Długoletnią Służbę:

Pani Elżbieta Nurkiewicz

Pani Barbara Pyzel-Słoniewska

Pan Andrzej Tyszkiewicz

Pani Marianna Zawadzka

Medalem Srebrnym za Długoletnią Służbę:

Pani Ewa Daniluk

Prof. Elżbieta Zybert / fot. Sebastian Pawlina

Medalem Komisji Edukacji Narodowej uhonorowano prof. Jacka Banaszkiewicza. Po odczytaniu i wręczeniu wspomnianych odznaczeń został odczytany adres Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika. Cały Instytut Historyczny został natomiast wyróżniony Medalem Pamiątkowym Pro Mazovia. Kolejne odznaczenia wręczała rektor UW prof. Chałasińska-Macukow. Dostały się one w ręce prof. Agnieszki Bartoszewicz, prof. Agnieszki Janiak-Jasińskiej, prof. Alicji Kuleckiej, prof. Romana Michałowskiego, dra Macieja Mycielskiego, prof. Mirosława Nagielskiego oraz prof. Michała Tymowskiego.

Kolejne przemówienie wygłosiła prof. Zybert, dziekan WH UW. Podkreślała rolę absolwentów IH UW w życiu społecznym, kulturalnym, politycznym Polski. Doceniła również przygotowanie obchodów 80-lecia Instytutu. Słowa uznania wyraził również prof. Krzysztof Mikulski, prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego. Wręczono następnie wieczne pióra kolejnym pracownikom IH UW, w tym m.in. drowi Łukaszowi Niesiołowskiemu-Spano, jednemu z organizatorów obchodów i zjazdu absolwentów. Listy od różnych środowisk historycznych z całej Polski stanowiły doskonałe domknięcie tej części piątkowych uroczystości.

Człowiek renesansu, człowiek pracy organicznej

Punktem kulminacyjnym tego dnia było bez wątpienia odnowienie doktoratu profesora Henryka Samsonowicza. Ta ceremonia odbyła się w Audytorium Maximum Budynku Poseminaryjnego. Przybyli na nią m.in. rektorzy Akademii Obrony Narodowej, Akademii Sztuk Pięknych, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Uniwersytetu Opolskiego, profesor Tomasz Nałęcz a także sam Prezydent RP. Licznie przybyli na początku wysłuchali laudacji wygłoszonej przez prof. Karola Modzelewskiego, który jak sam zaznaczył, doświadczył właśnie tego, że czas nie jest linearny. Kiedyś uczeń prof. Samsonowicza, dzisiaj jego „promotor„. Laudator przypomniał, jak wielką rolę tak dla samego Instytutu Historycznego, jak mediewistyki i życia społecznego/politycznego, odegrał równolatek IH UW. Podkreślał kolejne zasługi prof. Samsonowicza, w tym m.in. przybliżenie Uniwersytetu Warszawskiego do pełnej autonomii i stworzenie Olimpiady Historycznej. Niezwykle istotny był fragment wypowiedzi, w którym to określił prawdziwą rolę bohatera odbywającej się uroczystości: ”bycie przywódcą!”. Profesor Elżbieta Zybert nazwała prof. Samsonowicza uosobieniem renesansu, człowiekiem prawdziwie oświeconym. Po zakończeniu tej części na scenie pojawił się Bronisław Komorowski, który zaczął opowiadać o swoich kontaktach z Profesorem za dawnych lat. Po tym, jak prof. Samsonowicz został odznaczony z rąk Prezydenta Orderem Orła Białego, sam wygłosił krótką mowę. Wyraził w niej zarówno wdzięczność za uhonorowanie jego osoby, jak i niepewność, czy zasłużył sobie na taki honor. Nie miał natomiast wątpliwości co do tego, że ten medal jest niejako wyrazem uznania dla całej społeczności UW. Nie obyło się również bez wspomnień nt. Bronisław Komorowskiego i tego, jakim był studentem.

Ostatnia część obchodów tego dnia przeniesiona została do Sali Złotej Pałacu Kazimierzowskiego, gdzie wręczono prof. Samsonowiczowi księgę pamiątkową. I tym razem Profesor wyraził swoje przekonanie, że to co spotkało go tego dnia, traktuje jak docenienie roli Instytutu Historycznego i pracy, którą wykonuje on na co dzień.

Kończąc relację z drugiego dnia obchodów 80-lecia Instytutu Historycznego UW, zapraszamy na nasze sprawozdanie z dnia trzeciego. Tym razem zostanie ono wspólnie przygotowane przez Jędrzeja Dudkiewicza i Sebastiana Pawlinę. Mamy dla Was pewną niespodziankę, coś, czego jeszcze na stronach „historia.org.pl” nie było. Co to jest, przekonacie się już niedługo.