„Front zachodni 1914-1916. Od planu Schlieffena do Verdun i Sommy” - M.S. Neiberg - recenzja

Front zachodnim charakteryzował się na początku wojny znaczną manewrowością. Uległo to zmianie wraz z klęską Niemców w bitwie nad Marną. Pola Flandrii, które były główną areną walk, pokryły się liniami okopów, które stały się nie tylko nieodzowną częścią krajobrazu, ale także nowego oblicza prowadzenia wojny. Obie walczące strony próbując wyjść z powstałego impasu czyniły z bitew „rzeźnie”, w których po obu stronach ginęły w bezsensownych jatkach, niejednokrotnie tysiące żołnierzy. Taki stan rzeczy miał trwać przeszło cztery lata. Pierwszy okres zmagań na tym froncie prezentuje nam książka Michaela S. Neiberga1.

Książka składa się z wprowadzenia i siedmiu rozdziałów. We wprowadzeniu został przedstawiony zarys dziejów Ententy. Pierwszy rozdział opisuje plan Schlieffiena, a także inwazję Niemców na Belgię i pierwsze walki we Flandrii. Kończy się on opisem bitwy nad Marną. Rozdział drugi ukazuje nam okres walk o opanowanie portów nad kanałem La Manche. Kolejny przedstawia zmianę metody walki z manewrowej na pozycyjną, znalazło się w nim oprócz opisu bitew także krótkie ukazanie realiów życia codziennego żołnierzy w okopach. Następny obrazuje okres alianckich ofensyw przeprowadzonych w 1915 roku mających na celu przerwanie powstałego impasu. Kolejne dwa rozdziały przedstawiają nam dwie największe bity roku 1916 – Verdun i Sommę. Ostatni przybliża historię i użycie czołgu, a także ostatnie bitwy roku 1916.

Przechodząc zaś do meritum. O ile w pierwszym rozdziale i temu poświęconemu walkom o Verdun mamy przede wszystkim opis działań wojsk francuskich i belgijskich, to wraz z kolejnymi stronicami książka prezentuje nam obraz wojny widziany przede wszystkim z angielskiej perspektywy. Dotyczy to w szczególności bitew, w których główną rolę odgrywał BEF2. Nie jest to zarzut wobec pracy, ponieważ Autor w żaden sposób nie umniejszył roli armii i dowódców francuskich w czasie prowadzonych walk. Warte odnotowania jest to, że Autor przedstawił – o ile brały udział w danej bitwie – również działania oddziałów z dominiów i kolonii (przede wszystkim angielskich). Pokazując tym samym skalę na jaką rozpowszechnił się konflikt. Jednakże czytelnik może odnieść w niektórych miejscach wrażenie, że to głównie Anglicy odegrali kluczową rolę w prowadzonych we Flandrii działaniach wojennych.

Jeżeli chodzi o kwestie militarne. Pomimo ograniczenia objętościowego, dosyć szczegółowo zostały zaprezentowane wszystkie najważniejsze starcia. Przy niektórych z nich Neiberg umieścił również związane z nimi epizody takie jak francuskie taksówki. Dobrze zostały przedstawione również sylwetki i charaktery poszczególnych dowódców. Poważnym minusem jest jednak brak osobnego rozdziału opisującego walczące strony. Powoduje to, że czytelnikowi trudno określić wartość i możliwości ścierających się armii. Godne uwagi są zagadnienia poboczne, opisane zarówno w tekście głównym jak i tabelach. Pozwalają one zrozumieć charakter, specyfikę, a także zmiany jakie zachodziły w prowadzeniu wojny pozycyjnej, która miała dominować na polu bitwy przez następne cztery lata.. Zdziwienie może budzić brak osobnego rozdziału (poza tym poświęconego czołgom i informacjom zamieszczonym w tabelkach) opisującego wszelakie nowinki techniczne, które zostały wymyślone i wprowadzone podczas trwania walk. W szczególności brakuje opisów działań lotnictwa, które przeszło w tym okresie znaczący rozwój, a w książce zostało tylko kilkukrotnie wspominane.

Książka została napisana lekkim i przyjemnym dla czytelnika językiem. Plusem jest to, że Autor umieścił w tekście fragmenty wspomnień i pamiętników. Szkoda tylko, że niestety w niewielkiej liczbie. Ożywiłoby to znacznie pracę, gdyż „ciągły” tekst może z czasem zacząć nużyć. Tłumaczenie Norberta Radomskiego poza niewielkimi wpadkami językowymi, prezentuje bardzo wysoki poziom. Słowa uznania należą się również wydawcy za to, że zadbał o tą kulejącą ostatnio na naszym rynku kwestię. Należą się one również redaktorowi merytorycznemu prof. Schrammowi, który jednak nie miał zbyt wiele pracy, ponieważ praca nie zawiera poważniejszych i wymagających skorygowania błędów.

Oprawa edytorska książki robi bardzo pozytywne wrażenie. Książka została wydana w twardej oprawie z obwolutą. Została w niej umieszczona duża ilość rysunków, zdjęć i obrazów. Prezentują one zarówno wykorzystywane uzbrojenie jak również sceny z życia codziennego żołnierzy oraz epizody z pól bitewnych. Podobnie jak w przypadku Frontu wschodniego mogą irytować niektóre podpisy pod zdjęciami, które powtarzają się z tekstem głównym. Przy niektórych przede wszystkim przy prezentujących uzbrojenie, znajdują się ciekawe informacje poboczne, które stanowią dobre uzupełnienie tekstu głównego. W publikacji zostało umieszczonych kilkanaście starannie wykonanych map, zarówno ogólnych jak i szczegółowych. Przedstawiają one sytuację na froncie w poszczególnych fazach jak i najważniejsze bitwy.

Podsumowując, otrzymujemy porządnie i ciekawie napisane i wydane opracowanie, ukazujące pierwsze dwa lata „Wielkiej Wojny”. Stanowi ona dobre kompendium wiedzy dla Czytelnika, który dopiero zaczyna przygodę z tym wielkim konfliktem. Bardziej wymagający Czytelnicy, którzy oczekiwali bardziej szerszego i szczegółowego opisu tego zagadnienia muszą zajrzeć niestety do innych publikacji.

Plus minus:
Na plus:
+ styl autora
+ dobra jakość tłumaczenia
+ praca redaktora merytorycznego
+ ilość ilustracji
+ ilość map
+ oprawa edytorska (papier, twarda okładka)
Na minus:
- „angielski” punkt widzenia
- brak opisu walczących armii
- brak rozdziału poświęconego lotnictwu, albo ogólnie nowinkom techniczny
- podpisy pod niektórymi ilustracjami
- sentencje wplecione w tekst, które mogły by być zastąpione dodatkowym tekstem

Tytuł: Front zachodni 1914-1920. Od Planu Schlieffena do Verdun i Sommy
Autor: Michael S. Neiberg
Wydawca: Dom Wydawniczy REBIS
Data wydania: 2010
ISBN/EAN: 9788375104752
Liczba stron: 224
Oprawa: twarda z obwolutą
Cena: ok. 50 zł
Ocena recenzenta: 7.5/10

1. Michael S. Neiberg jest profesorem historii i jednym z dyrektorów Ośrodka Studiów Wojennych i Społecznych na University of Southern Mississippi. Jest autorem i redaktorem wielu książek, artykułów i recenzji. Specjalizuje się w historii pierwszej wojny światowej i globalnym wymiarze historii wojskowej. Jego ostatnie publikacje to Fighting the Great War: A Global History i Soldiers Daily Lives. The Nineteenth Century [za biogramem umieszczonym na obwolucie książki]. [↩]
2. British Expeditionary Force – Brytyjskie Siły Ekspedycyjne. [↩]