„Europa XIX wieku. Historia kulturowa” - H. Salmi - recenzja

Wiek XIX to epoka wielkich przemian, dosłownie jeden wielki skok cywilizacyjny dla człowieka i otaczającego go świata.  Próba nawet ogólnego uchwycenia zmian jakie wówczas zaszły to niemałe wyzwanie dla autora. Jeśli dodamy do tego jeszcze próbę wykorzystania fikcji literackiej jako pretekstu do głębszych rozważań nad wielkim wiekiem to otrzymamy książkę niezwykle interesującą i wartą uwagi wielu osób.

Dziewiętnasty wiek produkował literaturę podróżniczą
na metry (a może wypadałoby raczej powiedzieć: na biblioteki)1.”

Nieczęsto przychodzi polskiemu Czytelnikowi zapoznać się z myślą historyków skandynawskich. Tym bardziej pojawienie się pracy poświęconej XIX – wiecznej Europie i jej historii kulturowej pobudziło jeszcze bardziej moją ciekawość. Zastanawiałem się czy książka, której autorem jest Fin przyniesie nowy powiew świeżości w temacie szeroko rozumianej kultury. Z drugiej zaś strony zadawałem sobie pytanie czy też nie zamknie się w utartych schematach. Moje obawy okazały się jednak zupełnie niepotrzebne...

Praca Hannu Salmiego stanowi niezwykły przykład na to jak można napisać ciekawą książkę o tym za czym często nie przepadają np. studenci na egzaminach z epoki lub jest często spychane na drugi tor przez wydarzenia natury politycznej czy wojskowej. Mowa tu naturalnie o kulturze. Konkretnie zaś o kulturze XIX – wiecznej Europy.

Na kartach owej książki (która wcale nie przytłacza nas swoim rozmiarem, bo liczy nieco ponad dwieśćie stron) Czytelnik znajdzie szereg informacji poświęconych takim aspektom ówczesnej Europy  jak: życie codzienne, sztuka, gospodarka czy pytania o europejską tożsamość. A jest to jedynie kilka wybranych przeze mnie zagadnień, których poruszono znacznie więcej.

Za kanwę rozważań autorowi posłużył szereg utworów literackich, które jak już pisałem na wstępie są początkiem do rozważań na tematy związane z kulturą. Czytelnik natknie się tutaj na odwołania do takich twórców jak np.: Goethe,  Musset, Zola, di Lempedusa, Maupassant, Hugo, Conrad, Dickens, Dumas, Verne i wielu, wielu innych... Tym samym pomysł ten sprawdza się tu znakomicie, ponieważ autor dostrzegł w fikcji literackiej tę prostą prawidłowość, iż ówcześni autorzy opisywali często (i gęsto) świat sobie współczesny. W połączeniu z wiedzą historyczną Hannu Salmiego Czytelnik otrzymuje wspaniałą panoramę epoki i jej kultury.

Zarówno poziom merytoryczny pracy jak i styl autora sprawiają, że od pracy tej jest się naprawdę trudno oderwać. Piszący lekkim piórem Hannu Salmii sprawił, iż publikację tę czyta się wyśmienicie od samego początku, a czym dalej tym coraz bardziej jesteśmy wciągani przez epokę, której poświęcił tę książkę. Praca ta stanowi doprawdy nie małą kopalnię wiedzy o XIX-wiecznej Europie i jej mieszkańcach.

Samo wydanie książki przedstawia się może nie tak imponująco jak jej zawartość, ale na pewno powinno usatysfakcjonować kupującego. Staranne klejenie i doskonała jakość papieru niebywale uprzyjemniają czas spędzony nad lekturą owej pozycji. Szczególnie do gustu przypadł mi projekt okładki (wprawdzie miękkiej, ale ładnie wykonanej), na którym widzimy kolejny etap budowy wieży Eiffla. Nie może być lepszego symbolu dla kultury XIX – wieku.

Niestety, jak każda pozycja i ta nie ustrzegła się pewnych uchybień.  Przypisy zostały umieszczone na końcu książki, co dla mnie stanowiło pewne utrudnienie w odbiorze, gdyż ciągłe przewracanie kartek na sam koniec, by dowiedzieć się jakie informacje zostały zawarte w przypisie może zirytować każdego. Szczególnie zaś jeśli „wpadnie się w ciąg” czytania. Wielka szkoda też, że publikacja ta nie została wzbogacona o żaden materiał ilustracyjny, który stanowiłby doskonałe uzupełnienie dla opisywanych wydarzeń.

Komu, więc polecić tę książkę? Szczerze polecam ją każdemu Czytelnikowi, który  zgłębia dzieje XIX – wiecznego świata. Uważam, że warto, by sięgnęły po tę książkę również osoby, które dotychczas traktowały zagadnienia kultury raczej po macoszemu. Może po lekturze zmienią swoje zdanie na ten temat. Ponadto polecam ją wszystkim tym, którzy szukają dobrej książki, która wprowadzi ich w „belle epoque – zaginiony świat, nieświadomy tego, co przyniesie przyszłość.”

Plus minus
Plus:
+ nietypowe i bardzo interesujące ujęcie tematu
+ styl pisarski autora
+ bogata bibliografia
+ ładne wydanie
+ indeks
Minus:
- przypisy na końcu książki
- brak ilustracji

Tytuł: Europa XIX wieku. Historia kulturowa
Autorzy: Hannu Salmi
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Data wydania: 2010
ISBN/EAN: 978-83-233-2995-4
Liczba stron: 202
Oprawa: miękka
Cena: ok. 24 zł do ok. 29 zł
Ocena recenzenta: 9/10

1. H. Salmi, Europa XIX wieku. Historia kulturowa, Kraków 2010, s. 50. [↩]