„Apostołowie Europy” - J. Strzelczyk - recenzja

Po trzynastu latach od pierwszego wydania, otrzymujemy ponownie do rąk bardzo interesujące dzieło profesora Jerzego Strzelczyka pt. Apostołowie Europy. Wydawnictwo Poznańskie po uprzednim wznowieniu innej pracy profesora (Iroszkoci w kulturze średniowiecznej Europy) tym razem przedstawia czytelnikom fascynujący wykład o chrystianizacji Europy i historii ludzi, którzy podejmowali ten trud.

Jerzy Strzelczyk, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, jest jednym z najwybitniejszych historyków zajmujących się dziejami średniowiecza polskiego i powszechnego. Ciężko w krótkiej recenzji byłoby wymienić wszystkie najważniejsze dzieła profesora Strzelczyka. Wybitny mediewista znany jest szerszemu gronu czytelników z takich dzieł jak Goci – rzeczywistość i legenda (1984), Iroszkoci w kulturze średniowiecznej Europy ( wyd. I 1987, jak wspomniałem wyżej wydanie II w Wydawnictwie Poznańskim – 2008 r.) orazWandalowie i ich afrykańskie państwo (I wyd. 1992, wyd. II 2005), wydanych w popularnej serii Rodowody Cywilizacji Państwowego Instytutu Wydawniczego. Nie sposób byłoby jednak nie wymienić kilku innych prac profesora m.in. jego wkładu w rozwój badań nad zakonem Cystersów (Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, 1987 i Cystersi w kulturze średniowiecznej Europy, 1992), a także biografii np. Mieszka I (Mieszko Pierwszy, 1992), Bolesława Chrobrego (Bolesław Chrobry, 1999) czy cesarza Ottona III (Otto III, 2000, wydanie II 2009). Warto wspomnieć także o ciekawym projekcie wydawniczym, o którym sam profesor Strzelczyk mówił:

„A ostatnio zafrapowała mnie chęć pozwolenia przemówienia niemej połowie społeczeństwa: kobietom. Wiemy o nich niewiele, bo przez wieki były pozbawione możliwości wypowiadania się w swoim imieniu.”1

Chodzi oczywiście o opublikowane już tomy pracy pt. Pióro w wątłych dłoniach. O twórczości kobiet w dawnych wiekach (tom I Początki. Od Safony do Hroswity, 2007, tom II Rozkwit. Od Murasaki Shikibu do Małgorzaty Porete, 2009).

Książka profesora Strzelczyka Apostołowie Europy podzielona jest na XVI głównych rozdziałów, z których każdy poświęcony jest jednemu (lub kilku) z misjonarzy działających wśród różnych ludów na przestrzeni wieków. Swoją „podróż” zaczynamy więc wraz z Pawłem z Tarsu, następnie poznajemy m.in. Wulfilę, Patryka, Kiliana, Willibrorda, Cyryla i Metodego, Wicelina czy Stefana z Permu. Na końcu każdego rozdziału znajdujemy bibliografię, co bardzo ułatwia poszukiwanie dalszych informacji. Nowe wydanieApostołów Europy poszerzone zostało o szkic o Kilianie, napisany specjalnie dla drugiego wydania książki. Każdy z rozdziałów podzielony jest na podrozdziały, w których Autor dokładnie analizuje poszczególne zagadnienia. Układ prezentowanych problemów ma charakter chronologiczny, chociaż oczywiście część wydarzeń nachodzi na siebie, ponieważ wielu bohaterów książki działało w zbliżonym czasie. Stulecia od VII do X są bardzo dokładnie opisane, a „podróżujemy” przecież dalej dochodząc aż do XIV wieku i działalności Stefana z Permu. Osobiście intryguje mnie zagadnienie dużej przerwy jaka powstaje między rozdziałem I (Paweł z Tarsu) a II (Wulfila), ciekawy jestem czy nie dałoby się zapełnić tej luki choćby rozwinięciem tematu męczeństwa św. Albana (poruszonego na s. 72), udaniem się misjonarzy na zachód i wschód Imperium Rzymskiego. Oczywiście wymagałoby to rozbudowania założeń pracy, a tak należy przyjąć, że rozdział I jest swoistym wprowadzeniem, a następnie otrzymujemy spójny wykład o chrystianizacji poszczególnych ludów w średniowieczu (z wyłączeniem Wulfili i Patryka).

Książka mimo rozbudowanego aparatu naukowego nadaje się zarówno dla mniej jak i bardziej zaawansowanego Czytelnika, głównie ze względu na styl profesora Strzelczyka, a także atrakcyjność omawianych zagadnień. Publikacją powinny zaciekawić się szczególnie osoby zainteresowane średniowieczem, historią chrześcijaństwa, ale także dziejami poszczególnych plemion i ludów europejskich. Lektura szkiców dotyczących poszczególnych „apostołów Europy” być może zaciekawi Czytelnika na tyle, że sięgnie On do obszerniejszych biografii poszczególnych bohaterów, co możnaby następnie zapisać jako kolejny sukces niniejszej publikacji.

Na zakończenie tej krótkiej recenzji chciałbym jeszcze parę słów poświęcić samemu Wydawnictwu Poznańskiemu, które nie jest chyba rozpropagowane na naszym rynku wydawniczym na tyle, na ile zasługuje. Powstałe w 1993 roku wydawnictwo nie tylko zajmuje się rozpowszechnianiem dorobku naukowego środowiska Poznania i Wielkopolski, ale coraz częściej publikuje ważne dzieła zagraniczne (m. in. prace Syme’a, Bringmanna czy Demandta). Warto wspomnieć, iż wśród autorów książek publikowanych przez Wydawnictwo Poznańskie są tak wybitni polscy badacze, jak m.in. Henryk Łowmiański, Jan Baszkiewicz, Gerard Labuda, Henryk Samsonowicz, Janusz Tazbir czy właśnie Jerzy Strzelczyk. Wszystkich zainteresowanych publikacjami wydawnictwa serdecznie zapraszam na Jego stronę internetową, naprawdę warto.

Plus minus:
Na plus:
+ mistrzowskie pióro profesora Strzelczyka
+ estetyka wydawnictwa
+ bibliografia na końcu każdego z rozdziałów
+ indeks osobowy
+ ilustracje
Na minus:
- pierwsze wydanie posiadało twardą oprawę

Tytuł: Apostołowie Europy
Autor: Jerzy Strzelczyk
Wydanie: 2010
Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie
ISBN: 978-83-7177-652-6
Stron: 331
Oprawa: miękka
Cena: 42 zł
Ocena recenzenta: 9/10

1. Cytat za:Muzeum Początków Państwa Polskiego [dostęp 28 grudnia 2010 r.] [↩]