„Libertariańskie koncepcje jednostki i państwa…” - M. Modrzejewska - recenzja

Niewiele tak naprawdę w Polsce wiemy o doktrynie  i filozofii libertariańskiej, co jest o tyle dziwne, że coraz częściej słyszymy o rzekomej niechęci Polaków do polityków i polityki, o rozczarowaniu niewydolnym państwem opiekuńczym czy o rozbudowanej ponad dopuszczalne granice biurokracji. Zastanawia to tym bardziej, że nurt libertariański jest tak złożony i mogący pomieścić w sobie skrajne prądy, że ciekawić powinien zarówno osoby o poglądach lewicowych jak i prawicowych.
W Polsce Czytelnik zainteresowany zgłębieniem tematu mógł sięgnąć po niewiele pozycji. Poza pomniejszymi artykułami naukowymi, na naszym rynku wydawniczym ukazała się praca Davida Boaza Libertarianizm (Poznań 2005, Zysk i S-ka) stanowiąca swoiste kompendium i wprowadzenie oraz dwie bardzo ciekawe prace dra Tomasza Teluka Libertarianizm. Teoria państwa( Warszawa 2006, 2S Media ) i Libertarianizm. Krytyka (Gliwice 2009, Instytut Globalizacji). Z punktu widzenia filozofii libertarianizmem zajmuje się także prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (promotor pracy doktorskiej dra Tomasza Teluka) – autorka m.in. pracy pt. Libertariańskie koncepcje wolności i własności (Kraków 1994, Wydawnictwo UJ). Kolejną publikacją dostępną od niedawna dla Czytelników jest praca dr Magdaleny Modrzejewskiej pt. Libertariańskie koncepcje jednostki i państwa we współczesnej amerykańskiej myśli politycznej.

Doktor Magdalena Modrzejewska jest asystentką w Instytucie Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rozprawę doktorską obroniła w grudniu 2007 r., a Libertariańskie koncepcje jednostki i państwa we współczesnej amerykańskiej myśli politycznej, wydane przez Wydawnictwo UJ pod koniec 2010 r., są właśnie publikacją tejże rozprawy. Recenzowana praca została wydana w serii „Prace Amerykanistyczne Uniwersytetu Jagiellońskiego”, jako dwunasta publikacja z kolei.

Sięgając po recenzowane opracowanie musimy mieć świadomość, że bierzemy do ręki pracę naukową, a dodatkowo obejmującą ściśle określony materiał. Zgodnie z tytułem praca opisuje współczesne poglądy libertariańskie występujące odnośnie jednostki i prawa w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Nie może być jednak inaczej, bowiem jak słusznie zauważył profesor Zbigniew Rau „zainteresowania współczesnym libertarianizmem są siłą rzeczy najczęściej tożsame z amerykańską myślą polityczną, gdyż centrum liberalnej refleksji znajduje się obecnie po drugiej stronie Atlantyku1”. Jeżeli ktoś uważnie czytał prace Boaza i Teluka to rozdział o korzeniach myśli libertariańskiej (s. 27-90) będzie stanowił dla niego powtórkę z rozrywki – cóż słowa Horacego bis repetita placent2 nie zawsze się sprawdzają. Interesujące może być jednak porównanie spojrzenia amerykańskiego (Boaz), emocjonalnego (Teluk) oraz bardzo rzeczowego i chłodnego w „naukowym wydaniu” dr Modrzejewskiej. Następne rozdziały przynoszą już wnikliwą, naukową analizę poszczególnych zagadnień dotyczących prawa i jednostki, a pojawiających się we współczesnym libertarianizmie amerykańskim. Nie ukrywam, że fragmentami opracowanie jest bardzo trudne w odbiorze,  na pewno trudniejsze niż wspomniane uprzednio prace Boaza i Teluka.

Dla kogo jest więc ta książka? Na pewno dla osób zainteresowanych naukami o polityce czy też samą polityką. Być może będzie to dla niektórych Czytelników wstęp do sięgnięcia po prace autorów, których dzieła omawia właśnie dr Modrzejewska.

Minusem pracy jest z pewnością czas jaki minął od obronienia rozprawy doktorskiej przez Autorkę do wydania pracy drukiem. Widać to szczególnie w bogatej bibliografii , dla której datą graniczną jest rok 2007 (jedna pozycja w bibliografii datowana jest na 2008 r.)

Podsumowując muszę stwierdzić, że książka dr Magdaleny Modrzejewskiej jest bardzo cenną publikacją na polskim rynku wydawniczym. Przede wszystkim jest to wnikliwe, akademickie studium, odróżniające się od prac dra Teluka, które są pisane w pewien charakterystyczny- emocjonalny, subiektywny sposób i prezentują konkretne poglądy polityczne autora (takie jak np. dogłębna krytyka lewicowego skrzydła libertarianizmu.) Taki sposób pisania może Autorce przysporzyć pozytywnych opinii jak i krytyki od Czytelnika spodziewającego się większego zaangażowania. W tym momencie jednak przypomnieć należy, że praca dr Modrzejewskiej jest publikacją naukową, a nie publicystyczną.

Plus minus:
Na plus:
+ cenna publikacja o libertarianizmie
+ tematyka
+ aparat krytyczny
+ obszerna bibliografia
Na minus:
- długi czas jaki minął od obrony rozprawy doktorskiej do jej publikacji

Tytuł: Libertariańskie koncepcje jednostki i państwa we współczesnej amerykańskiej myśli politycznej
Autor: Magdalena Modrzejewska
Wydanie: 2010
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
ISBN: 978-83-233-2924-4
Stron: 235
Oprawa: miękka
Cena: 40 zł
Ocena recenzenta: 8/10

1. Fragment recenzji książki T. Teluka Libertarianizm. Teoria państwa autorstwa prof. Z. Raua zamieszczony na tylnej okładce. [↩]
2. Rzeczy powtórzone podobają się, parafraza ze Sztuki poetyckiej Horacego. [↩]