„Trzecia Rzesza. 1933-1945. Fakty, liczby i dane statystyczne” - Ch. McNab - recenzja

To już druga, po Tajnych broniach Hitlera..., książka z serii II wojna światowa, którą edytuje Wydawnictwo Vesper. Trzecia Rzesza... jest jednak pozycją wyraźnie słabszą od swej poprzedniczki, zarówno od strony autorskiej, jak i dużo uboższego ilustrowania. Wciąż jednak warte polecenia są: przygotowanie książki w nowoczesnym, dziennikarskim stylu, jej jakość techniczna i ogromna liczba ciekawostek.

Zacznijmy więc od mocnej strony, którą polecałem i przy pierwszej książce z tej serii. Jest nią ułożenie w postaci odrębnych rozdziałów, zamkniętych w całość zagadnień. Wymuszone jest ono podaniem treści w następujących po sobie rozdzialikach, jakby były one pojedynczymi artykułami w branżowym magazynie o tematyce wojennej. Za tym idzie też grafika – tytuły, leady, śródtytuły, ramki rozszerzające z dodatkowymi informacjami i cała gama zabiegów infograficznych – od prostych tabel i wykresów, po bardziej skomplikowane mapy. Siłą wartą wspomnienia jest też jakość wydania. Bardzo dobry papier był potrzebny do uzyskania wyjątkowej jakości druku na każdej stronie, co daje bardzo przyzwoity efekt, nawet w przypadku całostronicowych fotografii, rozpoczynających poszczególne rozdziały. Solidne szycie i twarda okładka nie pozwalają nawet myśleć, że książka może nie przetrwać długiego użytkowania. A to ma być jej kolejną mocną stroną – do tak podanej wiedzy można często wracać, albo też przerywać lekturę w dowolnym punkcie, bez szkody dla poznania zawartej weń wiedzy. Książka nawiązuje do serii II wojna światowa całą swoją specyfiką treści i ilustracji, również okładką, utrzymaną w chwytliwej, czarno-biało-czerwonej tonacji.

Tym razem nie znajdziecie w książce o historii ułożenia jej zgodnie z następującymi po sobie zdarzeniami. Celem tej pozycji jest bowiem pokazanie różnych aspektów tego dziwnego państwa, jakim była III Rzesza, w elementach funkcjonowania dużo szerszych, niż wojsko i wojna. Poznajemy więc skróconą historię tego organizmu, który w zamyśle jego twórców, funkcjonować miał tysiąc lat, a przetrwał zaledwie kilkanaście. Poznajemy różne formy administrowania zajmowanymi terenami i sposoby jego gospodarczego wykorzystania, jak choćby zarządzanie olbrzymimi zasobami siły roboczej. Gospodarka Rzeszy, wychodząc od stanu kryzysu i bezrobocia, dociera do olbrzymiego rozkwitu, związanego jednak najpierw z przygotowaniami do wojny, a następnie z bezpośrednią produkcją wojenną. Podobnie jest z niemieckim przywództwem. Naziści przejmują władzę w państwie, po czym sukcesywnie przechodzą do polityki autorytarnej, systemu monopartyjnego i nieomylnego przywództwa jednostki. Odrębnym rozdziałem potraktowane jest prawodawstwo hitlerowskie, powiązane z bezpieczeństwem wewnętrznym, najpierw korzystające z przyzwolenia Niemców, a potem skrajnie ich kontrolujące i niszczące każdy przejaw niezależności i odrębności.

Jest oczywiście i część prezentująca niemieckie siły zbrojne, lecz to zaledwie dziesiąta część książki. Pod koniec pojawiają się rozdziały, prezentujące politykę społeczną, a może nawet bardziej dosadnie – inżynierię społeczną, stosowaną przez faszystów. To oczywiście szczytowy przejaw hitlerowskiego zdziczenia obyczajów i dehumanizacji, czyli rasizm, objawiający się obozami koncentracyjnymi i zagładą, niesioną wrogom hitleryzmu – syjonistom i komunizmowi. To także przebudowa niemieckiego systemu wychowania, odcinającego młodzież od rodziców, likwidacja tradycyjnych związków zawodowych, nowe określenie ról kobiet i mężczyzn w społeczeństwie. I całkowita reorganizacja ideologiczna Niemiec, obejmująca marginalizację religii, zawłaszczenie sferami kultury i sportu, nasilenie propagandy kosztem wyparcia informacji. Wreszcie – wprowadzenie systemu identyfikacji, dającego poczucie przynależności do wspólnoty, od znaku swastyki zaczynając, po uczestnictwo w monumentalnych zjazdach i bezwzględne posłuszeństwo wodzowi Rzeszy we wszelkich dziedzinach działalności państwowej.

Autorem Trzeciej Rzeszy... jest Chris McNab. W moim mniemaniu, ten autor nie był dobrym wyborem wydawnictwa bazowego, czyli Amber Books Ltd. McNab pisze bowiem o bardzo ciekawych, rzadko przedstawianych w innych książkach sprawach, ale nadużywa banalnych sformułowań, w stylu: „to opisałem wcześniej, a tamto opiszę później...”. I jeszcze mapy. Bo w porównaniu z poprzednią książką z tej serii, miejsce grafik z bronią zajmują tym razem mapy. Niby dobrze, ale... w  kilku miejscach wprawne oko wychwyci niezgodności, owocujące brakiem Słowacji, albo – co gorsza - podwójnym umieszczeniem Lwowa.

Książki popularnonaukowe z serii II wojna światowa, takie jak Trzecia Rzesza..., są ciekawymi zestawami wiedzy podstawowej i ogromnej dawki ciekawostek, podanymi w atrakcyjnej graficznie formie. Są oryginalną mieszaniną miedzy typową książką, kolorowym magazynem a albumem, mającą zachęcić do zgłębiania tematyki w kolejnych częściach serii lub w innych książkach. To też określa, dla kogo są one przeznaczone. Dla początkujących lub lekko zaawansowanych czytelników, zainteresowanych tematyką hitlerowskich Niemiec.

Plus minus:
Na plus:
+ nowoczesny sposób „sprzedawania” połączenia treści, ilustracji i tabel
+ lekki i łatwy sposób prezentacji i przechodzenia do kolejnych rozdziałów-artykułów
+ doskonałe, barwne infografiki, prezentujące różne dane porównawcze
+ poręczne dodatki, jak glosariusz czy indeks
Na minus:
- wielkość czcionki, użytej w tabelach i ramkach, jest za mała
- niezbyt częste, jednak zauważalne błędy korektorskie
- pomyłki w mapach

Tytuł: Trzecia Rzesza. 1933-1945. Fakty, liczby i dane statystyczne.
Autor: Chris McNab
Wydawca: Wydawnictwo Vesper
Data wydania: 2011
ISBN/EAN: 978-83-61524-93-9
Liczba stron: 192
Cena: ok. 45 zł
Ocena recenzenta: 7/10