„Krwawi tyranii. Od starożytności do współczesności” - C.S. Denton - recenzja

Nie mogłem się doczekać i wręcz ostrzyłem sobie zęby i apetyt na powyższą książkę, która miała zabrać mnie w mroczną, ale zarazem fascynującą podróż przez zakręty historii, w głąb umysłu ludzi – bohaterów swoich czasów, choć niekoniecznie pozytywnych, wybitnych i równocześnie szalonych, lub po prostu złych i zepsutych, oraz zwykłych śmiertelników, których los wyniósł na piedestały, dał szanse zaistnienia na kartach dziejowych, a oni je wykorzystali lub nie.

Książkę rozpoczyna tradycyjnie wprowadzenie, w którym Autor krótko przedstawia rolę monarchów w dziejach świata. I wojna światowa była przełomowym momentem, gdyż zapoczątkowała proces rozpadu wielkich rodów europejskich, w obecnych czasach, jak wiemy, monarchowie spełniają jedynie funkcje reprezentacyjne.

Recenzowana pozycja podzielona została na dziesięć rozdziałów, każdy odpowiadający danemu państwu lub szerszej strukturze politycznej czy geograficznej. Oto one: Rzym, Iberia, Francja, Wyspy Brytyjskie, Skandynawia, Niemcy i Austria, Italia,Węgry i Bałkan, Bizancjum i Imperium Osmańskie oraz Rosja.

Powyższe podzielono na podrozdziały poświęcone już konkretnym władcom i od nich nazwane. Na początku każdego opisu znajdziemy szkic postaci, poniżej okres sprawowania rządów, datę i przyczynę śmierci oraz miejsce pochówku. Podrozdział kończy się krótką notką na temat tego, co warto o niej przeczytać i ewentualnie przypisy. Każdy rozdział zamyka bardzo ciekawy tekst, dotyczący przedstawiania danego kraju i jego władców w literaturze (powieści, wiersze...) i filmie.

Szczerze napisać trzeba, iż do rąk dostajemy coś więcej niż tylko kolejny zbiór bibliografii wielkich postaci w historii. Autor, prócz normalnych faktów z życia danego władcy stara się wniknąć w jego psychikę, analizować i dociekać przyczyn takich a nie innych decyzji, które rzutowały na jego dalsze losy i dzieje kraju. Dlatego też skupia się na dzieciństwie naszych bohaterów, próbując być może tam szukać źródeł dalszego postępowania.

Ważnym elementem każdej charakterystyki jest podawanie informacji na temat koligacji rządzącego z innymi możnymi rodami i przedstawienie sytuacji w danym kraju w przededniu rozpoczęcia sprawowania rządów.

Wielce istotnym elementem narracji jest też próba oddania nastrojów społeczeństwa i stosunku ludności do każdego „tyrana”. Okazuje się, bowiem, że człowiek czasów monarchii czy dyktatorów niejako znosił ucisk i twardą rękę swego pana, tłumacząc to boskim pochodzeniem władzy. Widać, jak głęboko w serca i umysły współczesnych wryte były podstawy państwowości i konieczność posłuszeństwa nawet najgorszemu tyranowi. Wystarczyło, bowiem niekiedy, iż król wyszedł ku tłumom, pokazał się czy przemówił, a nastroje radykalnie ulegały zmianie, lud wiwatował i puszczał w niepamięć to, co było jeszcze wczoraj. Można przypuszczać, że każdy władca, znając psychikę swych poddanych - mówiąc kolokwialnie - żerował na takim nastawieniu i wykorzystywał nastroje w nich panujące. W końcu już starożytni twierdzili, że tłum jest niestały i wystarczy dać mu igrzyska by znów zaczął kochać swego władcę...

Warto wspomnieć również o jeszcze jednej rzeczy przemawiającej na korzyść tejże książki. Chodzi o opis postaci mniej znanych z historii lub nawet pierwszy raz spotykanych na kartach naszej publikacji, jak dla przykładu: Maelgwyn Gwynedd, Ethelred II Bezradny czy Wład III Palownik. Ciężko stworzyć ciekawy opis ze strzępków informacji, jakie się ma na temat mniej popularnej postaci, a jeszcze trudniej zrobić to w taki sposób, że Czytelnik żałuje tylko, iż nie może sobie poczytać więcej. Tak jest w tym przypadku.

Sposób pisania i erudycja Autora powoduje, że naprawdę trudno oderwać się od książki nie skończywszy przynajmniej rozdziału. Trochę jak w powieściach, gdzie nie wiadomo, kiedy pół książki mamy za sobą, a życie i działalność opisanych tutaj postaci mogłoby dostarczyć materiałów do obszernych wydań...

Niestety wydaje się, że Autor chyba zapomniał o podtytule swojej książki, lub źle go sformułował, gdyż najbardziej „współczesnym„ władcą jest Mikołaj II Romanow, zmarły w 1918 roku, a każda z opisanych postaci pełniła funkcje monarchy, co z tytułu nie wynika. Dlatego rozczarowany byłem nie znajdując wśród opisanych ani Hitlera, Stalina czy rzeczywiście współczesnych samodzielnych dyktatorów, sprawujących niczym nie ograniczone rządy w swych państwach, którzy z powodzeniem mogliby ”konkurować” z dawnymi w kwestii sposobu sprawowania władzy, wyzysku społeczeństwa, zbrodni wobec ludzkości...

Prócz tej kwestii na minus zapisać należy stronę graficzną recenzowanej pozycji. Poza szkicami analizowanych monarchów nie ma w książce żadnej innej fotografii czy ilustracji, a miękka okładka przy ponad 520 stronach powoduje, że obcowanie z książką nie jest niestety komfortowe. Mimo dużej wartości merytorycznej i poznawczej, to przy tak minimalistycznym podejściu do kwestii wizualnej, cena wydaje się być niestety wygórowana.

Książkę polecić można jednak każdemu, wypada traktować ją jako pozycję popularno-naukową, będącą doskonałym wstępem przed sięgnięciem po biografie przedstawionych władców i dalszym zgłębianiem ich losów. No i jestem pewien, że nie będzie nikogo, kto po jej przeczytaniu powie, że historia jest nudna...

Plus minus:
Na plus:
+ w jednej książce zebrano najbardziej kontrowersyjnych i „mrocznych” władców świata
+ pomysł z literaturą i filmem
+ dużo ciekawych i nieznanych faktów
+ styl niemalże powieściowy
Na minus:
- brak współczesnych postaci, które powinny znaleźć się w tak zatytułowanej publikacji
- nie powalająca strona graficzna-poza szkicami postaci nie mamy nic więcej, miękka okładka
- cena

Tytuł: Krwawi tyranii. Od starożytności do współczesności
Autor: C.S. Denton
Wydawca: Bellona
Data wydania: 2010
ISBN/EAN: 978-83-11-11727-3
Liczba stron: 527
Oprawa: miękka
Cena: 59zł
Ocena recenzenta: 9/10