„Odpusty w Polsce średniowiecznej” - W. Szymborski - recenzja

Są książki popularnonaukowe dotyczące historii, są też naukowe. W tej drugiej kategorii zdarzają się takie pozycje, które dla przeciętnego czytelnika nie przedstawiają znacznej wartości – są hermetyczne, napisane fachowym językiem, ściśle naukowe i dotyczą jasno sprecyzowanego tematu. Tego typu książki zgoła inaczej prezentują się dla historyka, czy pasjonata danego tematu.

Dla nich jest to bezcenna kopalnia wiedzy, tak jak Odpusty w Polsce średniowiecznej, wydane przez wydawnictwo Historia Iagellonica – dzieło wypełniające ważną lukę w polskiej historiografii.

Cała książka oparta jest na dokumentach odpustowych, do których dotarł Autor, i które znajdują się w aneksie, zajmującym lwią część omawianej pracy. Ramy czasowe otwiera rok 1214 (pierwszy dokument odpustowy, wystawiony przez arcybiskupa Henryka Kietlicza), zaś kończy 1525 – pojawienie się pierwszego państwa luterańskiego. Wybrany teren ogranicza się do zmieniających się granic państwa, praca dotyczy także obszaru Litwy, co nie zostało zaznaczone w tytule. Po niedługim wstępie, w którym Autor wszystko to objaśnia, a także zarysowuje stan badań nad problemem odpustów w historiografii zachodnioeuropejskiej i rodzimej, następuje rozdział dotyczący historii i znaczenia odpustów w Europie Zachodniej, co także można policzyć jako pewnego rodzaju wstęp.

Kolejne rozdziały dotyczą już polskiej specyfiki, znaczącą ich część zajmują różnego rodzaju tabele i wykresy. Po krótkim omówieniu początków odpustów w Polsce, wyglądu i kategorii typowych dokumentów odpustowych, Autor przechodzi do analizy danych odnalezionych w dokumentach, która trwa już do końca pracy. Pan Szymborski analizuje bardzo dokładnie zdobyte informacje, i po każdorazowym zaprezentowaniu ich w postaci tabel i wykresów prezentuje wyciągnięte wnioski. Analizie poddano wystawców dokumentów, warunki i okazje odpustowe, ich długość, rozmieszczenie geograficzne, wreszcie liczbę nadań na dany rok i wiek. Są to po prostu ogromne kilkustronicowe tabele. Całość kończy krótkie podsumowanie, oraz streszczenie w języku angielskim. Taki układ książki wynika z tego, że pierwotnie była to praca doktorancka, a tutaj uległa tylko małemu rozszerzeniu.

Dalej mamy, jak już pisałem, aneks. Zawiera on wypis dyplomów z najważniejszymi informacjami – datą wydania, wystawcą, miejscem wystawienia, odbiorcą, święta w jakie otrzymywano odpust, warunki, liczba dni, lat odpustu, uwagi co do danego dokumentu, oraz źródło. Aneks zawiera ponad 1600 tychże dokumentów, oraz ponad 30 formularzy nadań odpustowych. Przy końcu jest naturalnie indeks, oraz obszerna bibliografia, zawierająca także adresy stron internetowych, gdzie można odnaleźć dokumenty w postaci cyfrowej.

To tyle na temat treści, trudno napisać coś więcej. Jest to praca wybitnie naukowa, i tylko ludzie, którzy wiedzą co chcą znaleźć powinni sięgać po nią. Inni nie mają tutaj czego szukać, zaś historycy, a mediewiści szczególnie, powinni się cieszyć, że dr Szymborski podjął trud opracowania tego tematu, a Historia Iagellonica podjęła się wydania w sposób, który zasługuje na ogromny szacunek. Twarda, solidna oprawa, oraz szycie to jest to, co powinno charakteryzować dobrze wydaną pracę naukową, która ma służyć przez długi czas.

Plus minus:
Na plus:
+ duża wartość merytoryczna
+ znakomite wydanie
+ wypełnia ważną lukę w polskiej historiografii
+ wzorcowa praca naukowa
Na minus:
- raczej tylko dla fachowców

Tytuł: Odpusty w Polsce średniowiecznej
Autor: Wiktor Szymborski
Wydanie: 2011
Wydawca: Historia Iagellonica
ISBN/EAN: 978-83-62261-28-4
Stron: 672
Oprawa: twarda
Cena: ok. 55 zł
Ocena recenzenta: 9/10