„Vademecum nauczania fortyfikacji stałej” - M. von Brunner - recenzja

Skomplikowana sztuka budowy umocnień była doskonalona przez ludzkość od początku jej historii. Szczególnie dynamiczny rozwój form architektury obronnej przypada na wiek XIX. W tym też okresie powstał podręcznik przybliżający arkana wznoszenia i funkcjonowania dzieł obronnych pt. Vademecum nauczania fortyfikacji stałej wydany współcześnie jako reprint nakładem Wydawnictwa Fort w ramach serii Architectura et Ars Militaris.

Praca została napisana do użytku w cesarsko-królewskim szkolnictwie wojskowym oraz szkołach kadetów. Do tłumaczenia polskiego wybrano trzecie wydanie podręcznika z 1880 r. Autorem publikacji jest Moritz von Brunner, jeden z najbardziej znanych austriackich teoretyków wznoszenia umocnień w XIX wieku. Opracował on wiele prac i analiz z zakresu problematyki fortyfikacji. Na jego bogate doświadczenie składały się okresy służby w warunkach wojny francusko-pruskiej (1870-71) oraz w czasie pokoju, był m.in. wykładowcą w Wojskowej Akademii Technicznej w Wiedniu oraz dyrektorem inżynierii w przemyskiej twierdzy (s. 3).

Na początku warto przychylnie ocenić samą ideę wydania w języku polskim takiego dzieła. Zapoznanie się z nim pozwala lepiej poznać rolę, funkcjonowanie i zadania twierdz oraz poszczególnych ich elementów, w szczególności fortów artyleryjskich.

Podręcznik składa się z czterech części, poprzedzonych przedmowami do drugiego i trzeciego wydania, autorskim wprowadzeniem oraz dość lakonicznym słowem od redakcji. W zasadniczej części pracy omówiono elementy fortyfikacji stałej różnych typów, scharakteryzowano sposoby obrony umocnień opisując różne oddziaływanie broni fortecznej na siły oblegające. Zwrócono uwagę też na interakcje pomiędzy budownictwem cywilnym a wojskowym, zwłaszcza specjalnego przeznaczenia. W ostatniej części pracy zarysowano przegląd rozwoju stałych dzieł obronnych od starożytności do czasów współczesnych autorowi, uwzględniając kilka szkół fortyfikacji.

W publikacji znajduje się duża ilość rysunków i schematów omawianej architektury obronnej, prezentujących przede wszystkim różnego rodzaju rozwiązania stosowane w sztuce budowy umocnień. Są one bardzo szczegółowe, co laikom tematu (ale nie tylko) może sprawić nie lada kłopot przy próbie ich dokładnego odczytania i zrozumienia.

Pozytywnie należy ocenić pracę redakcji związaną z tłumaczeniem, którego autorem jest Marcin Wichrowski. Książkę czyta się dobrze, przekład jest czytelny i jasny. Trudniejsze pojęcia zostały podane również w brzmieniu oryginalnym – niemieckim. Zabrakło jednak słowniczka wyjaśniającego choćby pokrótce niektóre terminy, ułatwiającego odbiór tekstu początkującym w tej tematyce Czytelnikom.

Książka została wykonana w sposób nietrwały, z wątpliwej jakości klejeniem kartek, przez co niezwykle łatwo o rozerwanie pracy, nawet przy ostrożnym obchodzeniu się z nią. W publikacji nie ustrzeżono się drobnych błędów – „literówek„. Choć jest ich niewiele, omyłka taka dotyczy również brzmienia imienia autora, które występuje w dwóch zapisach – „Moriz„ oraz ”Moritz”.

Reprint Vademecum nauczania fortyfikacji stałej to wartościowa i potrzebna pozycja na polskim rynku edytorskim. Skierowana została głównie do Czytelników posiadających już pewien poziom wiedzy dotyczącej tematu. Część Odbiorców, która nie dysponuje m.in. znajomością podstawowych założeń obronnych oraz pojęć z zakresu fortyfikacji, nie powinna wybierać tej pracy zgodnie z jej pierwotnym przeznaczeniem sprzed ponad 130 lat, czyli jako podręcznika. Pomimo drobnych niedociągnięć jest to godna polecenia publikacja.

Plusy i minusy:
Na plus:
+ idea wydania w języku polskim tego rodzaju pracy
+ jasne, czytelne tłumaczenie
+ publikacja stanowi cenny materiał dla osób chcących pogłębić swoją znajomość sztuki fortyfikacyjnej
Na minus:
- nietrwałość techniczna wydania
- drobne usterki

Tytuł: Vademecum nauczania fortyfikacji stałej
Autor: Moritz von Brunner
Wydawca: Wydawnictwo Fort
Data wydania: 2009
ISBN/EAN: 978-83-61832-00-3
Liczba stron: 132
Oprawa: miękka
Cena: ok. 20-27 zł
Ocena recenzenta: 8.5/10