„Napoleoński system wojny” - H. Camon - recenzja

Literatura dotycząca okresu napoleońskiego jest w Polsce dość uboga, szczególnie jeśli chodzi o pozycje dostępne dla normalnego czytelnika. Składa się na to kilka przyczyn, na pewno ogólna płytkość rynku książek historycznych, ale też mniejsza popularność okresu napoleońskiego niż II wojny światowej. Lukę tę wypełniać zaczęło Wydawnictwo NapoleonV. Muszę przyznać, że jestem pod bardzo pozytywnym wrażeniem książek przez nie wydawanych.

Przedmiotem niniejszej recenzji jest książka napisana przez generała Huberta Camona Napoleoński system wojny. Jest to reprint wydania z 1926 r. dokonanego przez Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, z przedmową gen. Mariana Kukiela. Książka Camona jest niezwykle często przywoływana w różnych opracowaniach dotyczących Napoleona, dlatego z wielką niecierpliwością czekałem na możliwość jej przeczytania.

Muszę przyznać, że kiedy wziąłem Napoleoński system wojny do ręki byłem troszkę zdziwiony, ale w pozytywnym sensie. Mimo małej objętości (120 stron) generał Camon starał się wycisnąć z bitew i kampanii napoleońskich ich treść, tak jak wyciska się cytrynę. Powstałe opracowanie jest w zasadzie syntezą trzydziestu lat pracy badawczej, może nawet pewnej obsesji pisarza. Nie jest to więc książka dla czytelnika rozpoczynającego przygodę z Napoleonem, bo do zrozumienia wykładu francuskiego generała potrzebna jest już pewna wiedza, w szczególności o przebiegu kolejnych kampanii wojennych okresu napoleońskiego.

Książka dzieli się na dwie części. Pierwsza z nich to System operacyj Napoleona, czyli jakim rodzajem manewrów w skali operacyjnej najchętniej posługiwał się generał, Pierwszy Konsul, a następnie Cesarz Francuzów. Wg Camona najczęściej i najchętniej stosowane przez Napoleona były dwa rozwiązania operacyjne tj. manewr na tyły i manewr z położenia środkowego (w różnych odmianach). Na kilkudziesięciu stronach oprócz syntezy dotyczącej idei manewru mamy opis kilku najważniejszych kampanii napoleońskich.

Druga część to System bitwy, czyli jak w skali taktycznej Napoleon zwyciężał w bezpośredniej konfrontacji z przeciwnikiem na polu walki. No i tu zaskoczenie! W bitwie Napoleon też najchętniej korzystał z uderzenia na tyły przeciwnika, najczęściej poprzez złamanie skrzydła wroga; dużo rzadziej prowadził bitwę z położenia środkowego – z reguły wtedy kiedy wróg miał znaczną przewagę. Dokładniejsze opisy dotyczą 18 bitew z pełnego zakresu czasowego tj. od 1796 do 1815 roku.

Sama książka jest wydana ładnie, w twardej okładce z 47 szkicami i mapami. Te ostatnie nie są tak łatwe w odbiorze jakby się chciało. Przyzwyczajony jestem do zorientowania mapy na północ (góra mapy), kiedy na górze jest zachód to się trochę gubię. Szkoda też, że mapach, nie ma zaznaczonych manewrów – są tylko dane fizyczne (miasta, rzeki, drogi, góry). Oczywiście zdaję sobie sprawę, że to jest reprint i Wydawca nie mógł niczego zmienić, no ale trochę ponarzekać lubię.

Nie jestem specjalistą od okresu napoleońskiego, ale poruszam się po nim dość swobodnie. Jako, że moje główne zainteresowania koncentrują się na strategii i sztuce operacyjnej to książka Camona jest niezwykle cennym uzupełnieniem mojej biblioteki. Rozumiem chęć Camona, który chce znaleźć schemat napoleońskiego manewru i bitwy, odrzucając wszystko co do niego nie pasuje lub trochę naginając fakty – to taka synteza totalna. Tyle tylko, że autor zbytnio zahacza o geometryzm charakterystyczny dla Jomini’ego, krytykując jednocześnie Clausewitza. Wyjaśnienie sukcesów Napoleona na poziomie operacyjnym i taktycznym tylko li formą manewru jest też na pewno nie wystarczające.

Zamknięcie się Camona w arkanach sztuki operacyjnej i taktyki bez zwracania na wielorakie aspekty strategiczne (np. morale, mobilność, zaopatrzenie, łączność, organizacja armii) zubaża tę pozycję. Ale też autor nie pisał w tym opracowaniu szczegółowej historii wojen napoleońskich. W sumie, nie sposób nie polecić wszystkim tym, którzy interesują się Napoleonem i jego epoką – a w szczególności jej aspektem militarnym.

Plus minus:
Na plus:
+ klasyczne dzieło, które nie było dostępne szerszej publiczności
+ bardzo ciekawe, syntetyczne, ujęcie tematu sztuki wojennej Napoleona
+ ładne wydanie, dużo map
Na minus:
- nic godnego uwagi

Tytuł: Napoleoński System Wojny
Autor: Hubert Camon
Wydawca: NapoleonV
Data wydania: 2011
ISBN/EAN: 978-83-613-2428-7
Liczba stron: 122
Oprawa: twarda
Cena: 38 zł
Ocena recenzenta: 9/10