„Polesie Lubelskie 1939” - W. Włodarkiewicz - recenzja

Od pewnego czasu w serii „Historyczne Bitwy” można zauważyć trend do powrotu wcześniej piszących do niej autorów. Wśród nich znajdują się m.in. Sławomir Leśniewski czy Jarosław Wojtczak. Kolejnym autorem, który powrócił, jest Wojciech Włodarkiewicz1 z recenzowaną poniżej pracą zatytułowaną Polesie Lubelskie 1939.

Książka, nie biorąc pod uwagę załączników, liczy sobie 270 stron, na których zostało napisanych czternaście rozdziałów. W pierwszym została krótko przedstawiona sytuacja militarna Polski przed wybuchem kampanii wrześniowej. Następujące po nim kolejne trzy rozdziały omawiają charakterystykę oraz możliwości, jak też stan przygotowań natury wojskowej na Polesiu. Rozdział szósty przedstawia pierwsze walki na Polesiu. Siódmy zaś zajmuje się ukazaniem planów obrony Polesia. Ósmy omawia obronę Brześcia n. Bugiem. Dziewiąty został poświęcony bitwie pod Kobryniem. Następne trzy rozdziały ukazują atak oraz walkę z inwazją radziecką na Polesiu, ze zwróceniem uwagi na rolę defilady w Brześciu Litewskim. Przedostatni omawia działania SGO „Polesie”. Ostatni zaś skupia się na przedstawieniu początku okupacji tego obszaru.

Jak zostało wspomniane powyżej Wojciech Włodarkiewicz jest kolejnym autorem, który po dłużej nieobecności powrócił do pisania do tej znanej serii jaką są Historyczne Bitwy. Co jest znaczącym plusem, a także rekomendacją omawianej pracy, ponieważ autor opublikował w niej kilka bardzo ciekawych i interesujących prac (zob. przypis). Tym razem jednak zamiast prezentacji działań zbrojnych podczas kampanii wrześniowej w Galicji Wschodniej, W. Włodarkiewicz przenosi nas do województwa poleskiego. Skupił się on na ukazaniu walk WP z dwoma najeźdźcami - niemieckim i rosyjskim. Z tym, że największy nacisk położył na omówienie tego pierwszego. Etap radziecki bowiem został potraktowany dosyć skrótowo w porównaniu do całości. Możemy wyróżnić trzy zasadnicze punkty ciężkości tej pracy - obronę Brześcia, bitwę o Kobryń oraz działania SGO „Polesie”. Starć, które tylko poza ostatnim przykładem, nie doczekały się większej uwagi - zostały opisane dosyć szczegółowo, a więc czytelnik na pewno będzie mógł się z nimi dobrze zapoznać. Przede wszystkim zaś będzie mógł poznać dzieje jednych z mało znanych starć wojny obronnej na Wschodzie. Operacje grupy poleskiej zostały przedstawione trochę krócej, z uwypukleniem bitwy pod Kockiem. Wspomniane wyżej działania rosyjskie są w zasadzie dodatkiem do głównego tekstu. Pozytywnym wyjątkiem jest kwestia defilady obu najeźdźców w Brześciu Litewskim.

Sama publikacja charakteryzuje się tym, że pojawia się w niej wiele nazwisk, nazw formacji i ich numerów czy miejscowości. Może to być nużące dla wielu odbiorców, ale sam styl prezentowany przez autora pomimo powyższego jest bardzo przyjemny przy lekturze. (Będący zresztą charakterystyczną cechą wcześniejszych publikacji W. Włodarkiewicza). Pracę tę wzbogacono dodatkowo fragmentami materiałów źródłowych uczestników walk, dzięki czemu znacząco zyskuje na wartości. Kolejnym plusem jest zwrócenie uwagi autora na kwestię stosunku ludności Polesia do WP oraz do samego toczącego się konfliktu. Włodarkiewicz opisuje w tej pozycji zachodzące wraz z czasem zmiany postaw jakie da się zauważyć u tamtejszych ludzi, co jest bardzo ciekawe. Opracowanie posiada jednak pewne mankamenty. Już w pierwszym rozdziale niepotrzebnie zostały umieszczone informacje o ogólnej sytuacji militarnej Polski. Te wiadomości nie wnoszą nic do samej pracy. Kolejną wadą, która dotyka głównie miłośników wojskowości armii z II wojny, jest skrótowość w ukazaniu wojskowości stron polskich przeciwników. Ograniczają się one tylko do wykazu jednostek i liczby ich uzbrojenia. Spowodowane w znacznej mierze ograniczeniami objętościowymi serii.

Bibliografia opracowania liczy sobie dwanaście stron archiwaliów, literatury wspomnieniowej, pamiętnikarskiej oraz opracowań w języku polskim, rosyjskim i niemieckim. Warte odnotowania są szczególnie te drugie, które w znacznej mierze zostały zbadane podczas odbytych przez autora kwerend bibliotecznych w archiwach rosyjskich.

Co do samej oprawy edytorsko-graficznej, to tradycyjnie jest to tomik wydany w miękkiej oprawie, na dobrym papierze i solidnym klejeniem będącym od dłuższego czasu znaczącym mankamentem serii. Ponadto mamy jedną wkładkę ilustracyjną, w której umieszczono m.in. przedwojenne zdjęcia twierdzy brzeskiej. Dodatkowo zamieszczone również zostało siedem solidnie wykonanych map, wśród których znajduje się przedruk mapy niemieckiej oraz plan bitwy pod Kobryniem. Na końcu pracy zostało umieszczonych ponadto siedem załączników, a wśród nich przedruki dokumentów przekazania Brześcia Litewskiego.

Konkludując. Otrzymujemy pracę porządną i solidnie podpartą materiałami źródłowymi i archiwalnymi, które nie powinny jednak odstraszyć początkującego czytelnika. Przede wszystkim, dlatego że samo opracowanie zostało napisane przyjemnym językiem, co w połączeniu z opisywaną tematyką, powinno zadowolić nie tylko amatorów tematu, ale również miłośników kampanii wrześniowej.

Plus minus:
Na plus:
+ styl autora
+ tematyka
+ cytaty ze źródeł
+ opisy bitew o Brześć i pod Kobryniem oraz SGO „Polesie”
+ ilustracje
+ ilość map oraz ich wykonanie
+ oprawa edytorska (papier, okładka)
+ bibliografia
+ wykorzystanie przez autora archiwaliów rosyjskich
+ ukazanie stosunku ludności Polesia do WP i panującej sytuacji
+ załączniki
+ tabele
Na minus:
- dla niektórych skrótowość opisu wojskowości przeciwników WP
- monotonność narracji
- w zasadzie niepotrzebny rozdział o sytuacji militarnej Polski

Tytuł: Polesie Lubelskie 1939
Autor: Wojciech Włodarkiewicz
Wydawca: Bellona
Data wydania: 2011
ISBN/EAN: 978-831-112-1171
Liczba stron: 311
Oprawa: miękka
Cena: ok. 26 zł
Ocena recenzenta: 8/10

1. Dr hab., prof. Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Pracownik Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych w Zakładzie Historii Wojskowej. Opublikował m.in. Przedmoście Rumuńskie 1939, Warszawa 2001, Lwów 1939, Warszawa 2003. Notka biograficzna za:http://www.ih.uph.edu.pl/profile/wlodarkiewicz.php [dostęp 30.09.2011] [↩]