„Wielka historia sztuki” tom I-V - autor zbiorowy - recenzja

„Sztuka bowiem poprzez swoje wyobrażenia czyni nas piękniejszymi i lepszymi”. Wydawnictwo Arkady do rąk miłośników historii sztuki oddaje dziesięciotomową Wielką Encyklopedię Sztuki, dotyczącą Włoch. Jest to niewątpliwie bardzo cenna i przepełniona sztuką pozycja, która mogłaby zachwycić niejednego Czytelnika.

Pierwszy tom (autorstwa Giulia Marrucchia, Riccarda Belcari), poświęcony jest Sztuce przedromańskiej i romańskiej, obejmującej lata 200-1200. Książka podzielona jest na 6 działów. Tom rozpoczyna się tajemniczą sztuką katakumb, później poznajemy motyw Chrystusa Dobrego Pasterza, mozaiki w Rawennie, kościół Hagia Sophia, sztukę karolińską i ottońską, opactwo w Cluny i jego tajemnice. Mamy możliwość przyjrzeć się szczegółowo wielu portalom romańskim i tkaninie z Bayeux, czy prześledzić najpopularniejsze motywy w sztuce romańskiej.

Tom drugi (autorstwa Giulia Marrucchi, Eleny Nesti, Christiana Sirigatti), dotyczy Sztuki gotyckiej. Podzielony został na działy, w których mowa jest między innymi o narodzinach i rozwoju gotyku, o życiu i twórczości Giotto i wielu innych ciekawych kwestiach. Tom zaczyna się, tak jak i sztuka gotycka, od Opactwa Saint Denis, gdzie powstały jakoby podstawy ideologii gotyku, dotyczącej min. roli światła. Dalej Czytelnik ma możliwość szczegółowego poznania najistotniejszych katedr gotyckich, np. w Amiens, w Paryżu, Wells, Toledo, Kolonii, Asyżu. Następnie poznajemy sylwetki rzeźbiarzy i malarzy, wśród nich najwięcej miejsca poświęcono Giotto, którego uważa się za nowatora sztuki gotyckiej, stojącego na pograniczu dwu epok. Tom ten ukazuje również sztukę miejską, z jej najważniejszymi budynkami.

Tom trzeci (autorstwa Christiny Bucci), opisuje Wczesny renesans, w 8 obszernych działach. W tym tomie poznamy szczegółowo twórczość artystów takich jak: Brunelleschi, wraz z jego słynną kopułą wybudowaną nad katedrą florencką, Albertii, teoretyka i architekta. Wraz z Massaccio i della Francesca, odkrywamy zasady perspektywy i głębi. Bracia van Eyck, ukazują nam malarstwo flamandzkie, zwane realizmem północy. Na końcu przenosimy się do Wenecji, a potem w czasy Wawrzyńca Wspaniałego, gdzie poznajemy min. wczesne dzieła Michała Anioła.

Czwarty tom (autorstwa Susanny Buricchi), dotyczy Dojrzałego renesansu i manieryzmu. Tu możemy przeczytać o wszystkich najwybitniejszych artystach renesansowych i ich dziełach, przykładowo: Michale Aniele, jego Dawidzie, sklepieniu kaplicy Sykstyńskiej oraz Mona Lisie, Rafaelu i jego Madonnach, Giorgionie i Tycjanie oraz ich teorii koloru, Albrechcie Durerze wraz z jego portretami. Poznajemy lokalne szkoły i ich założenia. Widzimy konfrontację renesansu z manieryzmem i pierwsze dzieła powstałe w nowej manierze. Na końcu zostaje przybliżony okres reformacji i jego wpływ na sztukę.

Tom piąty (autorstwa Chiary Lachi), opisuje Sztukę baroku. Tu zaprezentowano nie tylko same dzieła, ale również doktryny artystyczne, na kanwie których powstało wiele arcydzieł barokowych. Początkowo zaprezentowano architekturę, malarstwo, rzeźbę, dalej rzemiosło artystyczne. Poruszane są również zagadnienia z oprawy uroczystości dworskich, urbanistyki, teatru i sztuki ogrodów, a także rozważania dotyczące kultury artystycznej Francji i jej wpływie na sztukę europejską. Poznajemy sylwetkę Caravaggia, Rembranta, Vermeera i wielu innych, których sztuka niewątpliwie wpłynęła na losy malarstwa. Poznajemy sztukę w służbie Kościołowi oraz dworu francuskiego.

W każdym tomie na początku znajduje się krótka przedmowa do wydania polskiego i wstęp prof. dr hab. Jerzego Miziołka, historyka sztuki, wykładowcy SWPS i Uniwersytetu Warszawskiego. Każdy rozdział zawiera analizę wybranych dzieł, w identycznym schemacie. Widzimy reprodukcję wybranego dzieła w całości, a następnie, jest ono rozłożone jakoby na czynniki pierwsze i opisywane szczegółowo. Wielkie znaczenie ma tu dobra jakoś zdjęć i świetne ujęcia detali. W rozdziałach znajduje się również tzw. rozszerzenie, czyli opis dzieł, sztuki lub nurtów powiązanych z zagadnieniami poruszanymi w danym rozdziale, ale nie związanych bezpośrednio z tematyką. Stanowią one dosłowne uzupełnienie, materiał dla dociekliwych. Na końcu chronologia lub kalendarium, czyli tabela chronologiczna z datami i opisem najważniejszych wydarzeń oraz indeks artystów.

Grafika i estetyka książki jest doskonała. Na stronach więcej miejsca oczywiście zajmują liczne reprodukcje, a jeśli pojawia się tekst jest on podzielony na dwie kolumny i wyjustowany.

Rozdziały podzielone na podrozdziały, ułożone chronologicznie. W każdym znajduje się historyczny wstęp, który stanowi wprowadzenie do historii danego obiektu czy dzieła sztuki. Przykładowo jeśli mowa jest o sztuce wczesnochrześcijańskiej, mamy wprowadzenie o edykcie mediolańskim, adaptowaniu budynków bazylik i mauzoleów na pierwsze świątynie chrześcijańskie. Język jest prosty, ale fachowy zarazem. Wszystko stanowi o tym, że dane zagadnienia czyta się sprawnie. Są one interesujące i jasne, ponieważ najpierw Czytelnikowi zostaje ukazane tło historyczne i okoliczności, a dopiero potem szczegółowy opis dzieła. Na okładce każdego tomu widnieje wybrana reprodukcja dzieła z danej epoki i cyfra z numerem tomu. Znajdują się one również na grzbietach, co ułatwia szukanie potrzebnej książki. Każdy tom posiada również inny kolor.

Encyklopedia jest wyczerpującym kompendium wiedzy dla każdego historyka i miłośnika sztuki. Powinna znaleźć się u nich na półkach, a już na pewno u miłośników sztuki włoskiej. Szkoda tylko, że wydawnictwo, nie zaczęło od sztuki antycznej. Stanowiłoby to doskonałe wprowadzenie i czytelnik miałaby w jednej serii całą historię sztuki. Pozycja godna polecenia.

Plus minus:
Na plus:
+ kolorowe reprodukcje, w dobrej jakości
+ zdjęcia detali, umożliwiające dokładną analizę dzieł
+ wyczerpujące kompendium wiedzy o sztuce Włoch, uzupełnione historią
+ kredowy papier
+ fachowy język
+ wiele ciekawostek i uzupełnień
+ sztywna okładka
+ duży format
+ estetyka wydania
Na minus:
- książka bardzo ciężka
- rozpoczęcie od sztuki chrześcijańskiej, nie od antyku

Tytuł: Wielka Historia Sztuki
Autor: praca zbiorowa
Wydawnictwo: Arkady
Rok wydania: 2010
Oprawa: twarda
Ilość stron: każdy tom przeszło 400
ISBN: 978-83-213-4662-5
Cena: każdy tom ok. 90 zł
Ocena recenzenta: 9/10