„W rumuńskiej pułapce…” - M. Kornat, M. Morzycki-Markowski - recenzja |
Sytuacja, kiedy większość polskich autorów opracowujących zagadnienie internowania władz II Rzeczpospolitej Polskiej w Rumunii nie miała dostępu do źródeł rumuńskich, przeszła do historii. Stronie polskiej przekazano zbiór dokumentów dotyczących powyższej kwestii. Oryginały przechowywane są w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, a kopie przekazano do Archiwum Akt Nowych w Warszawie (s. 76).
Wyborem oraz opracowaniem dokumentów zajęli się Marek Kornat i Mikołaj Morzycki-Markowski. Pierwszy z nich jest historykiem PAN natomiast drugi pracuje w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Przekładu z języka rumuńskiego dokonała pani Radosława Janowska-Lescar.
Książka opatrzona została obszernym wstępem wprowadzającym w zagadnienie. Można się z niego dowiedzieć między innymi dlaczego doszło do internowania oraz jak wyglądały starania o uwolnienie oraz ucieczkę przetrzymywanych. Gruntownie omówiona została literatura podmiotu jak i przedmiotu. Autor wstępu podpierał narrację cytowaniem raportów czy innych wypowiedzi pisemnych. Przykładem jest raport Alfreda Ponińskiego1 do gen. Władysława Sikorskiego z dnia 15 listopada 1939 roku (s. 32-35).
Dokumenty, których autorem są rumuńskie służby odpowiedzialne za inwigilację i pilnowanie Józefa Becka oraz Edwarda Śmigłego-Rydza, podzielone zostały na dwie grupy. Pierwsza, licząca 76 pism, dotyczy byłego ministra spraw zagranicznych. Kolejna składająca się z 36 opracowanych akt traktuje o drugim marszałku II RP.
W każdym z rozdziałów dokumenty ułożone zostały chronologicznie. Poprzedza je wspólna nota edytorska, w której opisano znaczenie poszczególnych symboli, użytych przy ich opracowaniu. Służą na przykład korygowaniu błędnie zapisanych imion i nazwisk oraz określania rodzaju pieczęci znajdującej się na oryginale.
Z materiałów dotyczących byłego ministra spraw zagranicznych wyczytać można jak wyglądały jego starania o wyjazd z Rumunii, pobyt w kraju oraz rozpracowanie przez rumuńskie służby próby ucieczki (s. 69) Dokumenty poświęcone Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi traktują o ucieczce marszałka (s. 69-70).
Oprócz wstępu i dokumentów, publikacja posiada kilka zdjęć. Zamieszczono w niej Aneks będący relacją pobytu Józefa Becka w Rumunii autorstwa Domana Rogoyskiego. Dochodzi do tego Kalendarium najważniejszych wydarzeń z okresu 6 września 1939-23 sierpnia 1944, streszczenie w języku angielskim, Indeks miejscowości i nazw geograficznych orazIndeks osobowy. Wspomniane wyżej kalendarium dotyczy, nie tylko jakby się można spodziewać, głównych postaci książki, ale także Rumunii i kluczowych efektów działań zbrojnych jak pokonanie Francji przez III Rzeszę.
Niewątpliwą zaletą książki, o czym wspomniano wyżej, jest omówienie dotychczasowych publikacji poświęconych Józefowi Beckowi i Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi oraz Rumunii w adekwatnym okresie. Wliczają się w to zarówno wspomnienia, relacje jak i artykuły i książki naukowe. Prowadzą narrację autor zestawia je ze sobą, analizując i wyjaśniając błędy lub nieścisłości.
Jedynym zauważonym niedociągnięciem jest niestosowanie czcionki pochyłej przy podawaniu tytułów niektórych publikacji w przypisach. O tym, iż z całą pewnością można stwierdzić, że są to materiały publikowane świadczy podanie daty i miejsca wydania. Wykluczono w związku z tym hipotezę, jakoby byłyby to treści niepublikowane.
Książka jest godna polecenia w szczególności osobom zajmującym się „rumuńskim etapem życia” Józefa Becka i Edwarda Rydza-Śmigłego. Obszerny, dobrze przygotowany wstęp oraz solidnie opracowane dokumenty gwarantują dobrze wydane pieniądze. Przy zakupie książki należy pamiętać, że materiał w niej zgromadzony jest tylko wycinkiem z dokumentów przekazanych przez stronę rumuńską. Łącznie obejmują one niemal 5 000 stron (s. 269).
Plus minus:
Na plus:
+ opublikowanie niemalże niedostępnych dotychczas materiałów
+ solidne opracowanie materiałów archiwalnych
+ obszerny wstęp
+ przedstawienie szerokiej literatury dotyczącej zagadnienia
Na minus:
- potknięcia w niektórych przypisach nie wpływające jednak na wartość merytoryczną publikacji
Tytuł: W rumuńskiej pułapce. Internowanie Józefa Becka i Edwarda Śmigłego-Rydza w dokumentach rumuńskich służb specjalnych
Autor: Marek Kornat, Mikołaj Morzycki-Markowski
Wydanie: 2011
Wydawca: Wydawnictwo Oskar
ISBN: 978-83-89923-62-2
Stron: 283
Oprawa: twarda
Cena: ok. 32 zł
Ocena recenzenta: 9.5/10
- Pełnił w tym okresie funkcję chargé d’affaires w Ambasadzie RP w Bukareszcie. [↩]
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Opinie i ocena zawarte w recenzji wyrażają wyłącznie zdanie recenzenta, nie musi być ono zgodne ze stanowiskiem redakcji. Z naszą skalę ocen i sposobem oceny możesz zapoznać się tutaj. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanej recenzji, by to zrobić wystarczy podać swój nick i e-mail. O naszych recenzjach możesz także porozmawiać na naszym forum. Na profilu "historia.org.pl" na Facebooku na bieżąco informujemy o nowych recenzjach. Możesz także napisać własną recenzję i wysłać ją na adres naszej redakcji.
