„Dwudziestolecie Międzywojenne. Arystokracja. Tom 1” – S. Koper – recenzja

Po zakończeniu I Wojny Światowej ponad 250 polskich rodów posiadało tytuły arystokratyczne. Najwyżej cenionym, książęcym posługiwało się 14 rodzin. Ponadto funkcjonowało pokaźne grono hrabiów, baronów i margrabiów - aż 200 z nich przyznali zaborcy. Nie brakowało egzotycznych nadań1. O historii polskiej arystokracji w dwudziestoleciu międzywojennym napisał Sławomir Koper.

Wydana w 2013 roku książka Dwudziestolecie Międzywojenne. Arystokracja. Tom 1 rozpoczyna serię poświęconą polskiej arystokracji w latach 1918 – 1939. Twórcą kolekcji jest urodzony w Warszawie i kochający Kraków polski pisarz i historyk – Sławomir Koper, który ma już ugruntowaną pozycję na rynku wydawniczym.

Autor ten ma w swoim dorobku artystycznym liczne tytuły o tematyce historycznej, felietony i inne. Warto dodać, że Koper publikuje w nowym, aczkolwiek prestiżowym tygodniku Do Rzeczy i ukazującym się co miesiąc jego historycznym odpowiedniku Historia Do Rzeczy

Recenzowana pozycja może zainteresować już samą okładką, która składa się z dwóch osobnych czarno-białych archiwalnych fotografii, połączonych za pomocą kolażu zostały w jedną spójną całość. Pierwsze ze zdjęć, umieszczone w górnej części okładki, przedstawia majestatyczny pałac. Druga, dolna fotografia to zakończenie polowania na lisa, które skończyło się zwycięstwem dla ścigającego zwierzynę człowieka. Oba wizerunki kontrastują ze sobą, tworząc jednocześnie harmonijną całość.

Najnowszy tom Sławomira Kopra liczy ponad sto stron, a przedmowa została napisana przez redaktora naczelnego wydawnictwa Bellona, Bogdana Brodeckiego, co podnosi wartość tej pozycji. Pierwsze strony przedstawiają kalendarium roku 1918, który ma przypomnieć najważniejsze wydarzenia historyczne i inne, mające bezpośredni wpływ na powstanie czy też odrodzenie się arystokratycznych rodów polskich po odzyskaniu suwerenności w momencie zakończenia I Wojny Światowej. Książka Dwudziestolecie Międzywojenne. Arystokracja. Tom 1 została podzielona na następujące rozdziały: Arystokratyczne Rody, Rezydencje, Obyczaje, Arystokracja i Polityka, Plotki, Biografie, a każdy z nich składa się z kilku podrozdziałów. I tak na przykład w rozdziale pierwszym poznamy: Rodzinę Radziwiłłów, pochodzących z Jagiellonów Czartoryskich, ród Lubomirskich czy mniej znanych Sanguszków.

Z drugiego dowiadujemy się o miejscach, gdzie mieszkali, przebywali albo które były po prostu w posiadaniu możnowładców w okresie międzywojennym. Zobaczymy między innymi: Pałac w Wilanowie, zamek w Podchorcach lub park w Pszczynie. Rozdział trzeci porusza temat wychowania dzieci polskich arystokratów, ale także trudny wybór między patriarchatem a feudalizmem i męskie rozrywki, w których dominowały polowania, umożliwiające towarzysko spędzać czas, jak i załatwić sprawy związane z polityką.

O przedstawicielstwie we władzach państwowych i innych politycznych aspektach przeczytamy w rozdziale czwartym. Tutaj przyjrzymy się przede wszystkim bliżej sylwetce Janusza Franciszka Radziwiłła:

Człowieka uważanego za pierwszego arystokratę Drugiej Rzeczypospolitej. Był współorganizatorem polskiej dyplomacji, piastując stanowisko dyrektora Departamentu Stanu w rządach powoływanych przez Radę Regencyjną2.

Kolejny rozdział to głównie opis wymagań, jakie należało spełnić żeby zostać dyplomatą oraz cech jakie powinien posiadać kompetentny i szanowany ambasador. Ta część książki wyjaśnia, dlaczego stanowiska te mogli piastować tylko arystokraci i osoby wyznania mojżeszowego.

Jednym z bardziej rozbudowanych rozdziałów jest ten zatytułowany Plotki. Można w nim podziwiać w głównej mierze Polę Negri, Lodę Halama czy Hannę Ordonównę. Zawstydzi nas także książę Michał Radziwiłł, który zasłynął… no właśnie tego dowiemy się, czytając tę części książki.

Ostatni rozdział to życiorys Stefana Banacha, Kazimierza Bartela, Józefa Beck’a, Władysława Belina-Prażmowskiego i niemającego sobie równych, wspaniałego Eugeniusza Bodo. Tom kończą ostatecznie przypisy.

Każdy rozdział zawiera liczne, archiwalne fotografie. Wszystkie w odcieniach szarości lub czarno-białe, ale naprawdę są one bardzo wysokiej jakości. Cennym aspektem zdjęć jest to, że są one wykonane w różnej perspektywie, dzięki czemu nie ma znużenia w ich oglądaniu ani ich przeładowania.

Jeśli chodzi o wszelkiego rodzaju teksty, tworzące niniejszą pozycję, są one zrozumiałe, jasne i spójne. Podobnie rzecz ma się ze stylem, który moim zdaniem nie ma żadnych wad. Tom ten jest naszpikowany historycznymi wiadomościami, ale nie ma w tym przesady czy nadmiaru. Nie ma również niepotrzebnych informacji.

Istotnym minusem tej pozycji jest brak spisu treści. Każda, a zwłaszcza tego typu publikacja powinna mieć spis treści, który zająłby nie więcej jak stronę. Myślę, że nie zmieniłoby to kosztów wydania, a pozwoliłoby zachować pozytywne wrażenie u odbiorcy. Korzystanie z tej konkretnej książki bez wspomnianego spisu jest absurdalne.

Być może problem w czytaniu Dwudziestolecie Międzywojenne. Arystokracja. Tom 1 nie wynika z samego braku spisu treści, ale z faktu, że rozdziały nie zostały podzielone w prawidłowy i czytelny sposób. Tak naprawdę nie do końca wiadomo, co jest rozdziałem, co podrozdziałem, a co tylko częścią podrozdziału. Zdecydowanie jest to frustrujące i znacznie utrudnia korzystanie z tej publikacji.

Innym mankamentem jest oprawa – miękka, lakierowana ze skrzydełkami. Choć jest nieco bardziej twarda niż standardowe miękkie oprawy, to i tak łatwo wygina się, niszczy i nieestetycznie wygląda. Ostatnim minusem jest papier. Opisywana pozycja powstała na papierze wysokogatunkowym, ładnie błyszczącym i dobrze przyjmującym światło, a mimo to wydziela on silny zapach i chłonie zabrudzenia.

Podsumowując, posłużę się, jak to mam w zwyczaju, cytatem :

„O świecie, który przeminął, ale który wart jest przypomnienia. Zapraszamy do sentymentalnej podróży”3.

 Plus minus:
 Na plus:
+ okładka
+ liczne, archiwalne fotografie bardzo dobrej jakości, wykonane w różnej perspektywie
+ język i styl
+ ujęcie tematu
Na minus:
- miękka oprawa
- brak spisu treści
- niezrozumiały podział na rozdziały, podrozdziały itd
- papier - wydziela brzydki zapach i widać na nim ślady palców, zabrudzenia

Tytuł: Dwudziestolecie Międzywojenne. Arystokracja. Tom 1
Autor: Sławomir Koper
Wydawnictwo: Edipresse Polska i Bellona
Rok wydania: 2013
ISBN: 978-83-7769-525-8 (całość), 978-83-1112-595-7 (tom 1)
Liczba stron: 133
Oprawa: Miękka, lakierowana ze skrzydełkami
Cena: ok. 25 zł
Ocena recenzenta: 7/10

1. Cytat z:  S. Koper, Dwudziestolecie Międzywojenne. Arystokracja. Tom 1, s. 9. [↩]
2. jw., s. 105. [↩]
3.  jw., okładka [↩]